Το καλάθι του σούπερ μάρκετ αδειάζει κάθε χρόνο, με αποτέλεσμα από 280 ευρώ το 2015 να μειωθεί το πρώτο τετράμηνο του 2017 στα 239 ευρώ. Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με ανάλυση της ΕΣΕΕ, μεταξύ των ετών 2010 και 2017 οι συνολικές δαπάνες των ελληνικών νοικοκυριών μειώθηκαν κατά 36 δισεκατομμύρια ευρώ και συγκεκριμένα, από τα 152 δισεκατομμύρια ευρώ περιορίσθηκαν στα 116 δισεκατομμύρια.

Μάλιστα κατά την ΕΣΕΕ οι αλλεπάλληλες φορολογικές επιβαρύνσεις των Ελλήνων αποτελούν τη βασική αιτία «ελάφρυνσης» του καλαθιού του σούπερ μάρκετ, που είχε και έχει ως επακόλουθο τη μείωση του τζίρου για τις εταιρείες του κλάδου.

Την ίδια ώρα σε συστηματικό «κυνήγι» προσφορών επιδίδεται πλέον ένας στους δύο καταναλωτές με τα είδη που προσφέρονται «1 συν 1» να έχουν – με διαφορά – τη μεγαλύτερη απήχηση στο αγοραστικό κοινό. Η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των καταναλωτών, σε συνδυασμό με τον έντονο ανταγωνισμό που επικρατεί στον κλάδο του λιανικού εμπορίου τα τελευταία χρόνια, φαίνεται πως έχει διαμορφώσει νέα δεδομένα στις αγοραστικές συνήθειες των καταναλωτών, όπως προκύπτει από τις απαντήσεις στις ad hoc ερωτήσεις που πλαισίωσαν την έρευνα «Βαρόμετρο ΕΒΕΘ».

Ειδικότερα στο μεγαλύτερο ποσοστό τους οι καταναλωτές (77%) ενημερώνονται για τις προσφορές από φυλλάδια που διανέμουν οι επιχειρήσεις κατ’ οίκον ή σε άλλα σημεία ή από τις τηλεοπτικές διαφημίσεις των επιχειρήσεων (56%). Περισσότεροι από ένας στους τέσσερις (28%) ενημερώνονται για τα προϊόντα σε προσφορά μέσω διαφημιστικών μηνυμάτων του Διαδικτύου, ενώ τρεις στους δέκα (30%) προβαίνουν σε προσωπική αναζήτηση στις ιστοσελίδες των επιχειρήσεων. 

 

Η διείσδυση των ενημερωτικών email διαδικτυακών υπηρεσιών εκπτωτικών κουπονιών και προσφορών βρίσκεται στο 17% (περίπου 1 στους 6), στο ίδιο περίπου επίπεδο με τις ραδιοφωνικές διαφημίσεις των επιχειρήσεων (15%).

Ποσοστό 49% των καταναλωτών διαβάζουν πάντα τα φυλλάδια με τις προσφορές προϊόντων και υπηρεσιών που διανέμουν οι επιχειρήσεις, ενώ 37% τα διαβάζουν μόνο εφόσον ενδιαφέρονται για κάποιο συγκεκριμένο προϊόν ή υπηρεσία. Μάλιστα, έξι στους δέκα καταναλωτές δηλώνουν ότι κατά τις επισκέψεις τους στα καταστήματα αναζητούν τις προσφορές για τις οποίες έχουν διαβάσει, δει ή ακούσει.

 

Σχετικά με την αποτελεσματικότητα των προσφορών, καταγράφεται ότι τρεις στους τέσσερις καταναλωτές (74%) θα ήταν διατεθειμένοι να αλλάξουν το προϊόν που αγοράζουν συνήθως, με κάποιο άλλο το οποίο διατίθεται σε προσφορά, είτε σε κάθε περίπτωση (23%), είτε αν έχει παρόμοια βασικά χαρακτηριστικά (51%).

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα ετήσιας πανελλήνιας έρευνας του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) αξιοσημείωτο είναι ότι το 59% των καταναλωτών εξοικονομεί τουλάχιστον 5% επί της αξίας των αγορών του και το 32% τουλάχιστον 10%. Η μέση εξοικονόμηση που προκύπτει από τη στάθμιση του συνόλου ανέρχεται σε 10% περίπου.

 

Πρόκειται για γεγονός αναμενόμενο, καθώς είναι λογικό ότι οι καταναλωτές που έχουν μεγαλύτερες ανάγκες και άρα υψηλότερη δαπάνη (π.χ. οικογένειες με παιδιά), κυνηγούν περισσότερο τις προσφορές προκειμένου να αποκομίσουν μεγαλύτερη αξία. Αντίθετα καταναλωτές με μικρότερη δαπάνη, όπως π.χ. εργένηδες, φοιτητές κ.λπ., είναι πιο αδιάφοροι προς τις προσφορές και αρκετά βιαστικοί στις αγορές τους.

Η έρευνα καταναλωτών του ΙΕΛΚΑ καταγράφει και ενδιαφέροντα ευρήματα για τις αντιλήψεις και τη συμπεριφορά των καταναλωτών σε σχέση με την επιλογή προσφορών και προωθητικών ενεργειών. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, δύο στις πέντε επισκέψεις στο σούπερ μάρκετ έχει ως αφετηρία κάποια προσφορά για την οποία ενημερώθηκε ο καταναλωτής πριν επισκεφθεί το κατάστημα, κάτι που, με δεδομένο ότι μέσος Έλληνας καταναλωτής επισκέπτεται το σούπερ μάρκετ 4,5 φορές ανά εβδομάδα, πρακτικά σημαίνει ότι περίπου δύο φορές την εβδομάδα αφιερώνει χρόνο για αγορά (ή και κυνήγι) προσφορών.

 

Επιπλέον στο πλαίσιο της υιοθέτησης των «έξυπνων» αγορών από τους καταναλωτές, λόγω της οικονομικής κατάστασης των νοικοκυριών καταγράφονται και άλλες σημαντικές τάσεις. Συγκεκριμένα, το 71% του κοινού δηλώνει ότι κυνηγάει τις προσφορές στο σούπερ μάρκετ και το 63% ότι οι προσφορές και εκπτώσεις είναι ο κύριος λόγος για να επιλέξουν το σούπερ μάρκετ που θα επισκεφθούν. 

 

Το 76% των καταναλωτών δηλώνουν ότι αγοράζουν περισσότερες προσφορές και εκπτώσεις σε σχέση με το παρελθόν. Ποσοστό 46% των καταναλωτών είναι διατεθειμένοι μέχρι και να αλλάξουν το πρόγραμμά τους και τη διατροφή τους αν βρουν καλές προσφορές σε κάτι που δεν συμπεριλαμβάνεται στην αρχική τους λίστα, κάτι που υποδηλώνει τη μεγάλη διείσδυση στην καθημερινότητα του φαινομένου των προσφορών και εκπτώσεων.

Φαίνεται ότι οι καταναλωτές αξιολογούν ιδιαίτερα θετικά τις επιδόσεις των σούπερ μάρκετ στον τομέα αυτό, με το 79% του κοινού να δηλώνει ότι είναι εύκολο να βρει προσφορές στο σούπερ μάρκετ και το 74% να δηλώνει ότι, συγκριτικά με άλλα καταστήματα, στο σούπερ μάρκετ βρίσκει περισσότερες προσφορές και εκπτώσεις.

 

Το 2009, έναν χρόνο προτού η Ελλάδα εισέλθει σε καθεστώς μνημονίου, το ποσοστό των επώνυμων προϊόντων που πωλούνταν σε προσφορά στα σούπερ μάρκετ ήταν 33,1%. Το 2015, το ποσοστό ξεπέρασε το 50%, φτάνοντας στο 53,2% και από τότε είναι σταθερά πάνω από το όριο αυτό.

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της εταιρείας ερευνών Nielsen, στο οκτάμηνο Ιανουαρίου – Αυγούστου 2017 το ποσοστό των επώνυμων προϊόντων που πωλούνταν σε καθεστώς προσφορών στα σούπερ μάρκετ (σ.σ. τα στοιχεία αφορούν καταστήματα άνω των 100 τ.μ. σε όλη την Ελλάδα, εξαιρουμένης της αλυσίδας Lidl) ήταν 51,6%, υψηλότερο σε σύγκριση με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα (50,5%). Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι το ποσοστό των προϊόντων που διατίθενται σε προσφορά είναι αρκετά μεγαλύτερο, καθώς στα στοιχεία της Nielsen δεν συνυπολογίζονται προωθητικές ενέργειες, όπως για παράδειγμα οι δωροεπιταγές.

 

Το ποσοστό, βεβαίως, είναι πολύ μεγαλύτερο από το 51,6%, ακόμη και στις «καθαρόαιμες» προσφορές σε κάποιες συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων.

«Πρωταθλητής» με ποσοστό 69,8% είναι τα απορρυπαντικά, ενώ ακολουθούν στη δεύτερη θέση τα προϊόντα προσωπικής υγιεινής και ομορφιάς με 66,4% και στην τρίτη θέση τα χαρτικά, με το 57,1% να πωλείται μέσω προωθητικών ενεργειών. Πέρυσι, το ποσοστό των επώνυμων απορρυπαντικών που διατίθεντο σε προσφορά ήταν αρκετά υψηλότερο, 74,4%. 

 

Ο λόγος; Η μεγάλη διάρκεια των προσφορών, όπως επίσης και η μείωση της μέσης τιμής. Αυτό έχει ως συνέπεια, η ζήτηση να στρέφεται σε φθηνά προϊόντα και τελικά οι τιμές των προσφορών να μετατρέπονται σε μόνιμες τιμές. Με άλλα λόγια, επήλθε μετάλλαξη της κατηγορίας σε χαμηλότερο επίπεδο τιμών, κάτι που είχε ως επακόλουθο και τη συγκράτηση της πορείας των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας.

Στον αντίποδα βρίσκονται τα αλκοολούχα ποτά. Στο οκτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2017 το ποσοστό των επώνυμων προϊόντων της κατηγορίας που πωλήθηκε μέσω προσφορών ανήλθε σε 56,8% έναντι 52,5% το αντίστοιχο διάστημα πέρυσι. Λόγω της αύξησης, ωστόσο, των ειδικών φόρων κατανάλωσης, η μέση τιμή παραμένει σχετικά υψηλή.

 

Το μερίδιο των προσφορών είναι υψηλό, αν και κάτω του 50%, και σε αρκετές κατηγορίες τροφίμων. Στα γαλακτοκομικά και προϊόντα ψυγείου διαμορφώθηκε σε 34% στο οκτάμηνο Ιανουαρίου – Αυγούστου 2017, στα σακχαρώδη σε 28,6% και στα συσκευασμένα τρόφιμα σε 26%.