search
ΠΕΜΠΤΗ 28.03.2024 17:33
MENU CLOSE

Το «κούρεμα» των μουσείων

15.11.2011 02:28
Το «κούρεμα» των μουσείων - Media

Της Φωτεινής Μπάρκα

Τις τελευταίες δεκαετίες μουσεία φύτρωναν σαν μανιτάρια ανά την επικράτεια και ο τρόπος χρηματοδότησής τους ήταν συχνά απολύτως αδιαφανής. Το ΥΠΠΟΤ αποφάσισε να βάλει τάξη στο τοπίο εκδίδοντας ένα «μάνιουαλ», που θα πιστοποιεί τις προϋποθέσεις και τους κανόνες ίδρυσής τους, το οποίο θα οδηγήσει σε λουκέτο πολλά από αυτά. Μήπως, όμως, μαζί με τα ξερά θα καούν και τα χλωρά;

Της Φωτεινής Μπάρκα

Τις τελευταίες δεκαετίες μουσεία φύτρωναν σαν μανιτάρια ανά την επικράτεια και ο τρόπος χρηματοδότησής τους ήταν συχνά απολύτως αδιαφανής. Το ΥΠΠΟΤ αποφάσισε να βάλει τάξη στο τοπίο εκδίδοντας ένα «μάνιουαλ», που θα πιστοποιεί τις προϋποθέσεις και τους κανόνες ίδρυσής τους, το οποίο θα οδηγήσει σε λουκέτο πολλά από αυτά. Μήπως, όμως, μαζί με τα ξερά θα καούν και τα χλωρά;

Πόσα μουσεία μας δικαιούνται να φέρουν τον τίτλο «μουσείο»; Πόσες μουσειακές συλλογές αξίζουν τα βλέμματά μας; Τι προδιαγραφές πρέπει να έχει ένα μουσείο που θέλει να σέβεται τον εαυτό του και το κοινό του; Το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού φιλοδοξεί να δώσει ξεκάθαρες και λεπτομερείς απαντήσεις. Πώς; Συντάσσοντας για πρώτη φορά ένα «μάνιουαλ» που θα καθορίζει τις προϋποθέσεις και τους κανόνες ίδρυσης, διοίκησης, οργάνωσης, διαχείρισης αλλά και λειτουργίας ενός μουσείου. Όσα μουσεία πληρούν τις προϋποθέσεις θα λαμβάνουν ως εύσημο την εθνική πιστοποίηση, θα τοποθετούν περήφανα στην είσοδό τους το ανάλογο διακριτικό σήμα και θα συνεχίσουν να επιχορηγούνται. Τα υπόλοιπα, είτε θα προσπαθούν, αναβαθμίζοντας τις υπηρεσίες τους, να αποκτήσουν την πιστοποίηση στην επόμενη κρίση ή θα καταδικαστούν στη λήθη από κοινό και πολιτεία. Σ’ αυτή την τελευταία κατηγορία ανήκουν τα λεγόμενα «αδιάφορα» μουσεία, τα οποία προφανώς δεν είχαν εξ αρχής κανέναν λόγο να ιδρυθούν.

«Άνοιξε κι εσύ ένα μουσείο. Μπορείς»

Σίγουρα έχουν πέσει στην αντίληψή σας μουσεία (λαογραφικά, ιστορικά κ.ά.) που ίδρυσαν τις τελευταίες δεκαετίες ψηφοθήρες δήμαρχοι και κοινοτάρχες ανά την Ελλάδα, αποσπώντας με απόλυτη αδιαφάνεια χρήματα από την κεντρική διοίκηση. Όταν τεθεί σε εφαρμογή η υπουργική απόφαση του Παύλου Γερουλάνου, η επικρατούσα τάση «άνοιξε κι εσύ ένα μουσείο. Μπορείς» θα τερματιστεί. Άλλωστε οι καιροί είναι τόσο δύσκολοι που – και χωρίς την απόπειρα της πολιτείας να εξορθολογίσει τη μουσειακή μας πολιτική – η ίδια η ζωή θα τους έκλεινε – αργά ή γρήγορα – την πόρτα.

Το κείμενο της υπουργικής απόφασης που έχει ήδη σταλεί (εδώ και 15 ημέρες) στο Εθνικό Τυπογραφείο για να δημοσιευτεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως επιχειρεί να βάλει τάξη στο «άτακτο» τοπίο. Έπρεπε να ήταν έτοιμο εδώ και περίπου μια δεκαετία, καθώς το προέβλεπε ρητά το άρθρο 45 του αρχαιολογικού νόμου 3028/2002, όμως τι γίνεται στην ώρα του σ’ αυτό τον τόπο; Κάλλιο αργά παρά ποτέ…

Σίγουρα η εφαρμογή της απόφασης θα προκαλέσει ένα… «κούρεμα» στα μουσεία μας, δημόσια και ιδιωτικά, καθώς οι υποχρεωτικοί όροι για την απόκτηση πιστοποίησης είναι: η κατοχή συλλογών έργων τέχνης, το κτίριο (ιδιόκτητο ή εξασφαλισμένο από μακροχρόνια παραχώρηση ή μίσθωση), το καταστατικό, το προσωπικό, το σύστημα διαχείρισης, η οικονομοτεχνική μελέτη βιωσιμότητας αλλά και κόστους – ωφέλειας, ο οικονομικός αλλά και καλλιτεχνικός προγραμματισμός, ο εσωτερικός κανονισμός κ.ά. Όπως μας εξηγεί ένας εκ των συντακτών του 8σέλιδου κειμένου, τρεις είναι οι άξονες του εγχειριδίου ίδρυσης και λειτουργίας των μουσείων: η οργάνωση και διοίκησή τους, η διαχείριση των συλλογών τους και οι υπηρεσίες τους προς το κοινό. Εύκολα επομένως εξάγεται το συμπέρασμα ότι από τα υπάρχοντα μουσεία σχεδόν τα μισά δεν θα πληρούν όλες τις προϋποθέσεις… Οπότε;

«Στόχος μας δεν είναι να τραβήξουμε μια γραμμή και να πούμε αυτά είναι τα καλά και αυτά τα κακά μουσεία», συνεχίζει ο συνομιλητής μας. «Στόχος μας είναι ανεβάσουμε τον πήχη, να αναβαθμίσουμε τα μουσεία δίνοντάς τους κίνητρα να ανταποκριθούν στα νέα δεδομένα». Πάντως αρκετά μουσεία θα κλείσουν. Είναι αλήθεια ότι την τελευταία δεκαετία η πολιτεία έχει ξοδέψει εκατοντάδες εκατομμύρια δεξιά και αριστερά και δεν αντιμετώπισε συνολικά τα μουσεία. Ιδιωτικά μουσεία ξεφύτρωναν σαν μανιτάρια, ενώ ακόμη και οι Εφορείες Αρχαιοτήτων ανά την Ελλάδα δημιουργούσαν μουσεία με την υποστήριξη των δήμων (220 είναι τούτα!), στεγάζοντας λιγοστά αντικείμενα που προέκυπταν από μια ανασκαφή, ατάκτως ερριμμένα. Τώρα και οι Εφορείες θα πρέπει να καταθέτουν πλήρες φάκελο με όλες τις προϋποθέσεις. Αν δεν τις πληρούν, θα κλείνουν; Η πολιτεία μετά την υποβολή των φακέλων θα βγάλει τα συμπεράσματά της καθώς για πρώτη φορά θα έχει ολοκληρωμένη εικόνα. Προφανώς τα μουσεία που μόλις περιγράψαμε θα συγχωνευθούν ή θα καταργηθούν με ένα σχέδιο παρόμοιο με εκείνο του «Καλλικράτη».

Αρκεί η πιστοποίηση;

Σίγουρα υπάρχουν και μουσεία που δεινοπαθούν εξαιτίας της αδυναμίας ή της αδιαφορίας της πολιτείας να ανταποκριθεί στον ρόλο της. Η έλλειψη προσωπικού, οι ακατάλληλες υποδομές (ακόμη και σε μεγάλα δημόσια μουσεία της Αθήνας), η αδυναμία τήρησης ενός συνεπούς ωραρίου, τα κλειστά πωλητήρια, η αδυναμία συντήρησης της συλλογής, είναι δομικά προβλήματα που δεν θα λυθούν έτσι απλά με την εφαρμογή της Εθνικής Πιστοποίησης. Ίσα ίσα που μάλλον θα ενταθούν από τη διαδικασία της κρίσης. Θα αναλάβει η πολιτεία τις ευθύνες της, θα τα βοηθήσει να αναβαθμιστούν ή θα πετάξει σ’ εκείνα το μπαλάκι; Πόσω μάλλον όταν η πιστοποίηση θα συνοδευτεί κι από δυναμικό «κούρεμα» των δαπανών. «Με την πιστοποίηση η πολιτεία θα καταγράψει τις αδυναμίες και δεν θα περικόψει τα χρήματα εκεί που είναι αναγκαία», τονίζει το ΥΠΠΟΤ. «Οι χρηματοδοτήσεις θέλουμε να πιάνουν τόπο. Εάν, για παράδειγμα, λείπει μόνο μια προϋπόθεση για την ολοκλήρωση του φακέλου, το συγκεκριμένο μουσείο θα μπορεί να ψάχνει χρηματοδότηση – είτε από το κράτος είτε από χορηγίες – στοχευμένα, για παράδειγμα για την οργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων».

Κακά τα ψέματα. Τα κενά είναι πολλά. Είναι μετρημένα στα δάχτυλα τα μουσεία που πληρούν όλες τις προϋποθέσεις. Για παράδειγμα, το Μουσείο Σπυρόπουλου, το οποίο διαθέτει μια μοναδική συλλογή, πλην όμως δεν δύναται να αποπερατώσει το ιδιόκτητο κτίριο που διαθέτει στα Εξάρχεια. Δεν μπορώ να φανταστώ πώς – μεσούσης της κρίσης – οι άνθρωποι του μουσείου θα βρουν τα απαραίτητα κονδύλια για να στεγάσουν τα αριστουργήματα της ζωγραφικής που διαθέτουν. Στοχευμένα άλλωστε έψαχναν όλα αυτά τα τελευταία χρόνια να λύσουν το κτιριολογικό τους πρόβλημα…Η πιστοποίηση επομένως δεν αποτελεί πανάκεια. Ένα εργαλείο είναι στα χέρια της πολιτείας, που σαφέστατα δεν πρέπει να το χρησιμοποιήσει για να αποποιηθεί των ευθυνών της και να περικόψει με συνοπτικές διαδικασίες τη χρηματοδότηση. Αλλά και για τα ίδια τα μουσεία η νέα διαδικασία αποτελεί ευκαιρία για να κινητοποιηθούν και να πιέσουν, χωρίς βεβαίως να παραγνωρίζουμε το δύσκολο οικονομικό περιβάλλον γύρω μας.

Οι συντάκτες του κειμένου έλαβαν υπόψη τους «κανόνες δεοντολογίας» των μουσείων σε χώρες όπως η Βρετανία, η Γαλλία αλλά και η Κύπρος. Ζητήθηκε και η συμβολή όχι μόνο των υπηρεσιακών παραγόντων αλλά και μουσειολόγων ελληνικών πανεπιστημίων και άλλων ιδρυμάτων. Τα μουσεία θα κρίνονται ανά πενταετία. Αν κάποιο λάβει μια φορά την πιστοποίηση δεν σημαίνει ότι θα τη διατηρεί για πάντα. Η απόφαση της αναγνώρισής τους θα μπορεί να ανακαλείται με απόφαση του υπουργού Πολιτισμού ύστερα από τη γνωμοδότηση του Συμβουλίου Μουσείων. Υπάρχουν βέβαια και εξαιρέσεις. Το Μουσείο Μπενάκη, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και το Μουσείο Γουλανδρή έχουν ιδρυθεί με νόμο και δεν χρειάζεται να κριθούν. Είναι ήδη πιστοποιημένα, από τη στιγμή που το καταστατικό τους έχει προβλέψει όλους τους όρους που απαιτούνται.

 

google_news_icon

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

Το topontiki.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά υβριστικά σχόλια και διαφημίσεις. Οι χρήστες που παραβιάζουν τους κανόνες συμπεριφοράς θα αποκλείονται. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών.

ΠΕΜΠΤΗ 28.03.2024 17:33