Έφυγε αργά το απόγευμα της Δευτέρας από τη ζωή ο ιστορικός Σπύρος Ασδραχάς, σε ηλικία 84 ετών. Η κηδεία του θα γίνει στην ιδιαίτερη πατρίδα του τη Λευκάδα και θα είναι πολιτική, όπως ο ίδιος είχε ζητήσει.

Ένας από τους σημαντικότερους ιστορικούς της χώρας, συγγραφέας, ερευνητής, δάσκαλος στο Παρίσι και στην Αθήνα, συνιδρυτής με τον Φίλιππο Ηλιού και τον Βασίλη Παναγιωτόπουλο του περιοδικού Τα Ιστορικά, ιδρυτικό μέλος των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) και από το 2004 πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου και επίτιμος πρόεδρος έως το τέλος της ζωής του.

Ο στοχασμός του πάνω στην ίδια την φύση της Ιστορίας παρήγαγε πλούσιο θεωρητικό έργο με το οποίο άνοιξε την ελληνική ιστορία στις μεγάλες προοπτικές, επιτρέποντάς της να συνομιλήσει ισότιμα με τα διεθνή ιστοριογραφικά ρεύματα ανανεώνοντας τις μεθόδους και το περιεχόμενο της ελληνικής Ιστορίας. Η συμβολή του είναι ιδιαίτερα σημαντική στην επαναπροσέγγιση του ιστοριογραφικού πεδίου που αφορά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας.

Σπουδαίος δάσκαλος, ξεκινώντας κατ’ αρχήν με το περίφημο σεμινάριό του σε γαλλικό Πανεπιστήμιο στο Παρίσι, το οποίο παρήγαγε μια σειρά από Έλληνες μαθητές και μαθήτριες που σταδιοδρόμησαν στη συνέχεια στην Ελλάδα.

Γεννήθηκε στο Αργοστόλι το 1933, σπούδασε στο ιστορικό τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές του στην κοινωνική και οικονομική ιστορία στο Παρίσι, για να παράξει, εν τέλει, εκκινώντας από την οικονομική ιστορία μια Ιστορία καθολική που ξεπερνά τις επιμέρους εξειδικεύσεις. Ένα παράδειγμα για τον τρόπο που συνέδεσε το ειδικό με το γενικό είναι οι μελέτες του για τον ιδιαίτερο τόπο καταγωγής του, την Λευκάδα.

Ο Σπύρος Ασδραχάς ήταν ένας από τους ιστορικούς που επέλεξε ο Κ.Θ Δημαράς, στην δεκαετία του 60 για να στελεχώσουν το νεοσύστατο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Την ίδια περίοδο συνεργάστηκε με την Επιθεώρηση Τέχνης.

«Η Ιστορία είναι από την φύση της ανατρεπτική» έλεγε ο Σπύρος Ασδραχάς δηλώνοντας την επιρροή του μαρξισμού στο έργο του. Σε μια ραδιοφωνική συζήτηση του με τους ιστορικούς Βαγγέλη Καραμανωλάκη και Άννα Ματθαίου, στην εκπομπή « Η Ιστορία στο Κόκκινο» , το 2014, ο Σπύρος Ασδραχάς έλεγε:

« Η Ιστορία δεν είναι υπηρετική ταξικών συμφερόντων, είναι υπηρετική συμφερόντων που έχουν ανθρωπιστικό υπόβαθρο, δηλαδή είναι και Ιστορία που ασχολείται με τους πολλούς, και συνήθως άφωνους, συντελεστές της. Γι’ αυτό, προσωπικά, ποτέ δεν θέλησα να ασχοληθώ με τις μεγάλες προσωπικότητες -βασιλιάδες, μεγάλους πολιτικούς, μεγάλους οικονομικούς συντελεστές-αλλά με κείνους που επιτρέπουν την ανάδειξη αυτών των μεγάλων. Πρόκειται για τα άφωνα πρόσωπα της Ιστορίας, τα οποία, μέσα από τις διαδρομές του επαναστατικού, άρα απελευθερωτικού, κινήματος απέκτησαν ταξική αυτοσυνειδησία» .

Βιογραφικό

Εργάστηκε στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών (1961-65), στην École Pratique (1974-84), στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού (από το 1982, όπου και έγινε αναπληρωτής καθηγητής) και στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (από το 1987). Εχει διατελέσει διευθυντής προγράμματος ερευνών της επιτροπής ιστορίας της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, μέλος του ΔΣ του Ιδρύματος Έρευνας και Παιδείας της Εμπορικής Τράπεζας, αντιπρόεδρος της διοικούσας επιτροπής του Ιονίου Πανεπιστημίου, συνδιευθυντής του περιοδικού Ιστορικά από το 1983, και διευθυντής ερευνών στο ΚΝΕ/ΕΙΕ.

Εργα του είναι: Μακρυγιάννη Απομνημονεύματα (επιμ., 1957), Μηχανισμοί της αγροτικής οικονομίας στην τουρκοκρατία, ιε΄-ιστ΄ (1976/1999), Η οικονομική δομή των βαλκανικών χωρών, 15ος-19ος αι. (επιμ., 1979), Η ελληνική κοινωνία και οικονομία, ιη΄-ιθ΄ αι. (1982), Γεώργιος Τυπάλδος. Ιστορία της Ιόνιας Ακαδημίας (1982), Ιστορική έρευνα και ιστορική παιδεία (1982), Ζητήματα ιστορίας (1983), Οικονομία και νοοτροπίες (1988), Σχόλια (1993), Ιστορικά απεικάσματα (1995), Ζητήματα ιστορίας (1999), Πατριδογραφήματα (2003), Ελληνική οικονομική ιστορία(2003), Υπομνήσεις (2014). 

Συλλυπητήρια του πρωθυπουργού

“Ο Σπύρος Ασδραχάς, ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους της εποχής μας, ανανεωτής της ελληνικής ιστοριογραφίας, σπουδαίος δάσκαλος και αγωνιστής έφυγε απόψε, αφήνοντας μας φτωχότερους. Συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους του” έγραψε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, σε ανάρτησή του στο twitter για τον θάνατο του Σπύρου Ασδραχά.