Ο προϋπολογισμός, η συζήτηση επί του οποίου ολοκληρώθηκε την Τρίτη στη Βουλή, επισφράγισε το κλείσιμο μιας χρονιάς πολιτικά πυκνής και δύσκολης, ενώ σύμφωνα με την κυβερνητική ρητορική επισφραγίζει ουσιαστικά και το τέλος των μνημονίων, καθώς χαρακτηρίστηκε ως «ο τελευταίος των μνημονιακών προϋπολογισμών».

Στον ορατό ορίζοντα αυτό που έχει μπροστά της η κυβέρνηση στην έναρξη του 2018 είναι η νομοθέτηση των προαπαιτούμενων (γύρω στις 10-12 Ιανουαρίου) και το τελικό «οκ» για το κλείσιμο της τρίτης αξιολόγησης στο Eurogroup της 22ας Ιανουαρίου.

Από εκεί και πέρα, ετοιμάζεται να αφήσει πίσω της το σκηνικό των αξιολογήσεων (αν και υπάρχει μπροστά η τέταρτη, συνολική αξιολόγηση, που δεν θεωρείται τυπική υπόθεση) και να εισέλθει στη φάση των διαπραγματεύσεων για τους όρους εξόδου από το μνημόνιο και την επόμενη μέρα. Προς το παρόν όλα δείχνουν ότι οι συζητήσεις αυτές δε θα κυλήσουν ανεπηρέαστες από τους ρυθμούς του Βερολίνου όπου οι προσπάθειες για σχηματισμό κυβέρνησης πιθανολογείται πλέον να αποδώσουν όχι νωρίτερα από τις αρχές της άνοιξης.

Έχει στο μεταξύ, από τις αρχές του φθινοπώρου, αρχίσει να καλλιεργεί το αφήγημά της περί της οριστικής και επιτυχούς εξόδου από τα μνημόνια με «την κοινωνία όρθια» που, σε αντίθεση με τα success story του παρελθόντος, αυτή τη φορά θα είναι πραγματική. Το ερώτημα είναι βέβαια αν η πορεία προς την έξοδο θα είναι ευθύγραμμη και ομαλή ή θα έχει τριβές με τους έξω – οι οποίοι μάλλον θέλουν να κλείσουν όλες τις εκκρεμότητες χωρίς ιδιαίτερες εκπτώσεις – και μέτωπα μέσα, κοινωνικά ή αντιπολιτευτικά.

Η πόλωση καλά κρατεί

Στο εσωτερικό η πόλωση θα παραμείνει στην ατζέντα καθώς, όπως είναι ήδη εμφανές και από τη συζήτηση για τον προϋπολογισμό, ανάγκες διαχείρισης αυτού του τελευταίου 8μήνου προς την έξοδο του Αυγούστου δεν έχει μόνον η κυβέρνηση αλλά και η αντιπολίτευση, κυρίως η αξιωματική, η οποία επιχειρεί να αντικρούσει την κυβερνητική πανηγυρική ρητορική επιμένοντας στο αντίθετο από το κυβερνητικό σενάριο, δηλαδή στο ότι το τρίτο μνημόνιο δεν οδηγεί στην έξοδο από το μνημόνιο, αλλά στην αέναη εποπτεία μέσω ενός σήκουελ με ένα τέταρτο μνημόνιο. Η κυβέρνηση αντεπιτίθεται λέγοντας ότι η Ν.Δ. είναι αυτή που ζητά τέταρτο πρόγραμμα για το χρέος, προτείνει δηλαδή στους δανειστές νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις για να πάρει τα μέτρα που ήδη έχουν συμφωνηθεί να προσδιοριστούν τους επόμενους μήνες.

Εν ολίγοις, η μάχη στο εσωτερικό για το πολιτικό κλίμα και τη διαμόρφωση εκλογικής πελατείας – δεδομένου ότι για πολλούς μπορεί το 2018 ακόμη και στο τέλος του να κρύβει κάλπες – αναμένεται να ενταθεί.

Η πόλωση και η ανάδειξη των διαχωριστικών γραμμών είναι μόνιμο όπλο στην κυβερνητική «φαρέτρα» είτε ως άμυνα στις αντιπολιτευτικές επιθέσεις, κυρίως από τη Ν.Δ. και των φίλιων σε αυτή ΜΜΕ με τα οποία το Μαξίμου έχει σταθερό μέτωπο, είτε ως μέρος της στρατηγικής της να διεμβολίζει άλλοτε το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, άλλοτε το ευρύτερο αντιπολιτευτικό τόξο (ΔΗΣΥ και Ποτάμι – πλέον Κίνημα Αλλαγής – και Ν.Δ.) το οποίο ενίοτε δείχνει να διατηρεί μια μίνιμουμ συνεννόηση ή σύμπλευση απέναντι στην κυβέρνηση.

Ομόλογα και δημοσκοπήσεις

Η κυβέρνηση σε αυτή τη φάση διατηρεί την αισιοδοξία της, αν και οι ισορροπίες είναι εύθραυστες.

Την αισιοδοξία αυτή τροφοδοτούν ως επί το πλείστον το μέχρι στιγμής καλό, υποβοηθητικό κλίμα στο στρατόπεδο των δανειστών και, κυρίως, το κλίμα στις αγορές των ομολόγων, καθώς οι αποδόσεις για το πενταετές και το δεκαετές έχουν πέσει σε επίπεδα προ του 2009 επιτρέποντας στην κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό να ισχυρίζονται ότι η χώρα μπορεί πλέον να βγει στις αγορές αυτοδύναμα, χωρίς τη στήριξη των ευρωπαϊκών οικονομικών προγραμμάτων. Μιλώντας στην ΕΤ3 την περασμένη εβδομάδα ο Αλέξης Τσίπρας ανέδειξε αυτό το επιχείρημα, λέγοντας «και σήμερα, άμα θέλαμε, θα μπορούσαμε να βγούμε στις αγορές με μεγάλη επιτυχία και να πούμε ότι τελειώσαμε». Ωστόσο, συμπλήρωσε, «θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι δεν θα ‘ναι ένα συγκυριακό φαινόμενο αυτές οι καλές τιμές των ομολόγων, αλλά θα ‘ναι ένα μόνιμο φαινόμενο για το επόμενο διάστημα και αυτό, βεβαίως, θα διασφαλιστεί με την πλήρη και επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος μέχρι το καλοκαίρι του 2018».

Επιπλέον, η μικρή άνοδος που παρουσιάζει η κυβερνητική παράταξη στις δημοσκοπήσεις αναπτερώνει τις κυβερνητικές ελπίδες για έλεγχο της ψαλίδας με τη Ν.Δ. και αποδυνάμωση της προοπτικής για γαλάζια αυτοδυναμία σε περίπτωση εκλογών, όποτε κι αν αυτές γίνουν.

Στα «συν» πιθανότατα η κυβέρνηση προσμετρά και το γεγονός ότι η εστίαση της Ν.Δ. στις εξαγγελίες περί μείωσης φόρων φαίνεται να είναι χωρίς (σαφές) περιεχόμενο δίνοντας τη δυνατότητα στο Μαξίμου να μιλά για «κρυφή ατζέντα» Μητσοτάκη, ότι δηλαδή πίσω από τη ρητορική για τους φόρους υπάρχει η πρόθεση να κόψει μισθούς και συντάξεις, να περιορίσει δραστικά το κοινωνικό κράτος και να απορρυθμίσει πλήρως τα εργασιακά.

Από την άλλη ήδη είναι έκδηλη η ανησυχία για πιθανή αναζωπύρωση του κοινωνικού μετώπου λόγω των πλειστηριασμών και του συνδικαλιστικού νόμου, ενώ έρχεται και η ΔΕΗ, με τις αριστερές κοινοβουλευτικές και εξωκοινοβουλευτικές δυνάμεις να επιχειρούν να βγουν μπροστά, κάτι που θα μπορούσε να συμπαρασύρει ένα γενικότερο κλίμα δυσαρέσκειας.