Σε κρίσιμο «σταυροδρόμι» εισέρχεται η προσφυγική κρίση στην Ελλάδα το πρώτο εξάμηνο του ’18, οπότε και αναμένονται σημαντικές αποφάσεις τόσο για το άσυλο όσο και για τη δυνατότητα της μετεγκατάστασης των δεκάδων χιλιάδων προσφύγων «υψηλού προσφυγικού προφίλ», που έχουν εξασφαλίσει άσυλο στη χώρα μας και παραμένουν επί μήνες εγκλωβισμένοι σε δομές φιλοξενίας στην ενδοχώρα, σε κάποια άλλη χώρα, κράτος – μέλος της Ε.Ε.

 

Ως προς το τελευταίο ζήτημα, το διετούς διάρκειας πρόγραμμα μετεγκατάστασης προσφύγων κατόχων ασύλου από τις χώρες πρώτης υποδοχής στην Ευρώπη σε κάποιο άλλο κράτος – μέλος της Ένωσης (αφορούσε κυρίως την Ελλάδα και την Ιταλία, που δέχονται και τη συντριπτική πλειονότητα των νέων ροών στην Ευρώπη από τα τουρκικά παράλια και τη Λιβύη) ολοκληρώθηκε στις 31 Δεκεμβρίου με πενιχρά αποτελέσματα.

 

Από τους συνολικά 160.000 ανθρώπους που ήταν προγραμματισμένο να μετακινηθούν, τελικά μετεγκαταστάθηκαν λίγοι παραπάνω από το 1/3 των δικαιούχων, εξαιτίας των περιορισμών στα κριτήρια υποδοχής που έθεταν στην πορεία του προγράμματος κάποιοι από τους «εταίρους», αλλά και της εντελώς αρνητικής στάσης των κυβερνήσεων των τεσσάρων κρατών που συνιστούν την άτυπη συμμαχία του Βίσενγκραντ (Ουγγαρία, Τσεχία, Σλοβακία, Πολωνία), οι οποίες «έκλεισαν τα σύνορα» στους πρόσφυγες.

 

Όσον αφορά την Ελλάδα, αρχικά προβλεπόταν να μετεγκατασταθούν συνολικά 64.000 άτομα. Στην πορεία ο αριθμός αυτός μειώθηκε στους 30.000 πρόσφυγες κατόχους ασύλου, για να καταλήξουν τελικά να φθάσουν στον τελικό τους προορισμό από την Ελλάδα λίγοι παραπάνω από 23.000.

Δεκάδες χιλιάδες, όμως, είναι οι πρόσφυγες και μετανάστες που παραμένουν εγκλωβισμένοι στις δομές φιλοξενίας των νησιών και στην ηπειρωτική Ελλάδα, σε εγκαταστάσεις πολλές από τις οποίες είναι εντελώς ακατάλληλες για την παραμονή τους.

 

Σε μια προσπάθεια να αποσυμφορηθούν τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου (Λέσβος, Σάμος, Χίος), η ελληνική κυβέρνηση υπέβαλε αίτημα προς την Τουρκία και την Ευρωπαϊκή Ένωση προκειμένου να επιτρέπεται πλέον η άμεση μεταφορά των νεοεισερχόμενων προσφύγων από τα hotspots των νησιών του ΒΑ. Αιγαίου σε δομές φιλοξενίας στην ενδοχώρα, όπου εκεί πλέον οι τελευταίοι θα μπορούν να υποβάλλουν αίτηση για άσυλο.

 

Στην περίπτωση θετικής έκβασης του αιτήματός τους θα παραμένουν στις δομές έως ότου καταφέρουν να μετεγκατασταθούν σε κάποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Ειδάλλως, θα επαναπροωθούνται στην Τουρκία, σύμφωνα με τη συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας του Μαρτίου του ’16, που παραμένει σε ισχύ.

Η ελληνική πλευρά αναμένει με ιδιαίτερη αγωνία την απάντηση τόσο των Ευρωπαίων εταίρων όσο και της τουρκικής κυβέρνησης.

 

Έως και σήμερα όσοι φθάνουν στα ελληνικά νησιά παραμένουν ουσιαστικά εγκλωβισμένοι εκεί, έως ότου εξεταστεί σε πρώτο και δεύτερο βαθμό η αίτηση ασύλου από τις αρμόδιες επιτροπές. Όμως οι μεγάλες καθυστερήσεις στην εξέταση των αιτημάτων και κυρίως οι αυξανόμενες ροές (το 2017 ολοκληρώθηκε με 25.000 νέες αφίξεις προσφύγων και μεταναστών στη χώρα μας, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες) έχουν δημιουργήσει συνθήκες «ασφυξίας» στα hotspots σε Λέσβο, Σάμο και Χίο, με περισσότερους από 10.000 εγκλωβισμένους ανθρώπους.

Χαρακτηριστική των άθλιων συνθηκών κάτω από τις οποίες ζουν οι πρόσφυγες και μετανάστες στα hotspots είναι η συγκλονιστική περιγραφή ενός μέλους των ομάδων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο hotspot της Μόριας, στη Λέσβο.

Το «Π» παρουσιάζει σήμερα τα όσα αναφέρονται σε αυτή.

 

Έξω από τον προσφυγικό καταυλισμό της Μόριας επικρατεί μεγάλη κινητικότητα, όπως κάθε μέρα άλλωστε τα τελευταία δύο χρόνια. Περίπου 5.400 πρόσφυγες παραμένουν εγκλωβισμένοι σε έναν καταυλισμό με χωρητικότητα 2.300 ατόμων.

Αν κλείσεις τα μάτια και προσπαθήσεις να απομονώσεις τους ήχους, αυτό που θα ξεχωρίσεις είναι παιδικές φωνές. Ανήκουν στα εκατοντάδες παιδιά που ζουν κάτω από άθλιες συνθήκες στη Μόρια. Είναι τα παιδιά που δεν περιμένουν με λαχτάρα τις γιορτές, τα δώρα και τον καινούργιο χρόνο. Γιατί για τους πρόσφυγες που ζουν στη Μόρια ο χρόνος έχει σταματήσει.

 

Όπου γυρίσεις το κεφάλι βλέπεις μια ανθρώπινη δυστυχία. Οι χιλιάδες πρόσφυγες που στοιβάζονται στη Μόρια ζουν εν μέσω χειμώνα σε καλοκαιρινές σκηνές χωρίς θέρμανση. Λόφοι σκουπιδιών βρίσκονται ακριβώς δίπλα από τις σκηνές. 

Μια παρέα αγοριών γύρω στα 10 έχουν φτιάξει αυτοσχέδια skateboard από πλαστικό και κατεβαίνουν την κατηφόρα μέσα στον καταυλισμό. Είναι το παιχνίδι που έφτιαξαν μόνα τους. Γιατί τα άλλα, τα παλιά τους παιχνίδια, έμειναν πίσω στη χώρα τους και τα καινούργια τους τα στέρησαν ο πόλεμος και οι ευρωπαϊκές πολιτικές.

 

Αυτή τη στιγμή, περισσότεροι από 7.000 άνθρωποι ζουν στοιβαγμένοι σε έναν καταυλισμό δυναμικότητας 2.300 ατόμων, ενώ κατά μέσο όρο 70 άνθρωποι φτάνουν καθημερινά στη Λέσβο από την Τουρκία, στην πλειονότητά τους γυναίκες και παιδιά.

Τα παιδικά κλάματα είναι έντονα στην κινητή μονάδα που λειτουργούν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έξω από τη Μόρια (για παιδιά κάτω των 16 ετών και εγκύους). Ένα νεαρό ζευγάρι προσφύγων κρατά στην αγκαλιά του το μωρό του, που κοιμάται εξαντλημένο στην αγκαλιά του πατέρα του. Περιμένουν τη σειρά τους για να εξεταστεί ο μικρός.

 

Το 52% των περιπτώσεων που φτάνουν στην κινητή μονάδα είναι παιδιά κάτω των πέντε ετών. Το 42% υποφέρει από λοιμώξεις του αναπνευστικού και το 18% από διάρροια που οφείλεται στις άθλιες συνθήκες διαβίωσης.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ξεκίνησαν τον Νοέμβριο τη λειτουργία κινητής μονάδας έξω από τη Μόρια για παιδιά κάτω των 16 ετών και εγκύους με την οποία παρέχεται βασική φροντίδα υγείας και πρόληψη της πνευμονίας, της υποθερμίας και άλλων καταστάσεων που συνδέονται με το κρύο στα πιο ευάλωτα άτομα.

 

Οι εξαιρετικά απάνθρωπες συνθήκες κάτω από τις οποίες ζουν χιλιάδες πρόσφυγες στη Μόρια είναι και η αιτία για τα σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζουν πλέον.

Κατά τη διάρκεια του 2017, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα δέχονταν 40-60 παραπομπές ασθενών με σοβαρά ψυχικά προβλήματα κάθε μήνα. Τον Νοέμβριο οι παραπομπές αυξήθηκαν σε 312. Πάνω από το 50% των παραπομπών αυτών χρειαζόταν επείγουσα ψυχιατρική φροντίδα.

H ανάγκη για αποσυμφόρηση των νησιών και μεταφορά των προσφύγων στην ενδοχώρα είναι περισσότερο επιτακτική από ποτέ.