Το… όνειρο της αύξησης του κατώτατου μισθού των 585 ευρώ στον ιδιωτικό τομέα α λα πορτογαλικά επαναφέρει η υπουργός Εργασίας Έφη Αχτσιόγλου, αυτή τη φορά μέσω συνέντευξης που παραχώρησε στην εφημερίδα «Ναυτεμπορική». 

Η υπουργός τόνισε πως η κυβέρνηση έχει καταφέρει να εξασφαλίσει, μετά το τέλος του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής τον ερχόμενο Αύγουστο, την επαναφορά των βασικών αρχών των συλλογικών διαπραγματεύσεων, δηλαδή την αρχή της επεκτασιμότητας και της ευνοϊκότερης ρύθμισης.

Πρόθεση της υπουργού Εργασίας είναι να ανοίξουν τα θέματα των κατώτατων αποδοχών στην Ελλάδα και να υπάρξει συμφωνία με τους θεσμούς πριν από τη λήξη των μνημονίων, δηλαδή πριν από τον Αύγουστο της τρέχουσας χρονιάς.

 

Παράλληλα η υπουργός Εργασίας θεωρεί ότι μπορεί να αξιοποιηθεί και στην Ελλάδα η πορτογαλική εμπειρία για τη διαδικασία αύξησης του κατώτατου μισθού με τεκμηριωμένο και μελετημένο τρόπο και σε διαβούλευση με τους παραγωγικούς φορείς και τους εργαζομένους. Υπενθυμίζουμε ότι μετά την έξοδο της Πορτογαλίας από το μνημόνιο έχει αυξηθεί σταδιακά (σε τέσσερις φάσεις) ο κατώτατος μισθός, με προοπτική να φθάσει τα 600 ευρώ το 2019.

 

Το ζήτημα θεωρείται φλέγον για την κοινωνία, καθώς πριν από τα μνημόνια ο κατώτατος μισθός αφορούσε το 10% των εργαζoμένων, ενώ σήμερα ένας στους τρεις (33,65%) αμείβεται με μισθό έως 600 ευρώ.

Σε τέσσερις δόσεις

 

Την ανάγκη να αυξηθούν οι κατώτατοι μισθοί σε τουλάχιστον 10 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, υπογραμμίζει και η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων (ETUC), που διαπιστώνει πως είναι πολύ χαμηλότεροι από το αποδεκτό όριο, με αποτέλεσμα πολλοί Ευρωπαίοι εργαζόμενοι να μην μπορούν να επιβιώσουν. 

 

Ειδικότερα στην Ελλάδα ο κατώτατος μισθός βρίσκεται στο 48% του εθνικού ενδιάμεσου μισθού και επομένως θα πρέπει να αυξηθεί κατά 25% προκειμένου να φθάσει στο 60% αυτού. Αντίστοιχα στην Ισπανία ο κατώτατος μισθός πρέπει να αυξηθεί κατά 62% και στη Γερμανία κατά 28%, ενώ συνολικά δέκα είναι οι χώρες στην Ε.Ε. όπου ο κατώτατος μισθός είναι κάτω από το 50% του εθνικού ενδιάμεσου μισθού.

 

Θυμίζουμε πως το 2012 ο κατώτατος μισθός στη χώρα μας μειώθηκε από 751 ευρώ σε 586 ή ακόμη και 511 για τους νέους έως 25 ετών. Τα 751 ευρώ ασφαλώς και είναι απίθανο να επανέλθουν, αλλά με αυξήσεις ανάλογες με αυτές της Πορτογαλίας εκτιμάται πως ο κατώτατος μισθός θα μπορούσε να ξεπεράσει σε βάθος τετραετίας τα 600 ευρώ και να καλυφθεί έτσι ένα μέρος της… χασούρας που είχαν όλα αυτά τα χρόνια οι χαμηλόμισθοι εργαζόμενοι στη χώρα μας.

 

Μάλιστα πληροφορίες αναφέρουν πως στο υπουργείο Εργασίας προσανατολίζονται σε τέσσερις μικρές αυξήσεις, που θα γίνουν σε τέσσερις δόσεις από το 2019 έως το 2022.

Σε αυτό το πλαίσιο, εκτός από τους θεσμούς, το Μαξίμου επιθυμεί να βάλει στο παιχνίδι και τους κοινωνικούς εταίρους, που θα πρέπει επίσης να εγκρίνουν τις όποιες αποφάσεις της κυβέρνησης.

 

Πάντως το μόνο σίγουρο είναι ότι η πολιτική υπόσχεση της Έφης Αχτσιόγλου για αύξηση του κατώτατου μισθού δεν μπορεί να υλοποιηθεί αμέσως μετά το τέλος του Μεσοπρόθεσμου προγράμματος (20 Αυγούστου 2018), παρά μόνο τον Ιούνιο του 2019 και αφού ξεπεραστούν πολλά εμπόδια. Ένα από αυτά είναι ο ΣΕΒ, ο οποίος ορθώνει φραγμούς. Προειδοποιεί μάλιστα την κυβέρνηση να μην καλλιεργεί προσδοκίες για αύξηση του κατώτατου μισθού – κίνηση που αποτελεί μία από τις βασικές επιδιώξεις του Μαξίμου. 

 

Με επιστολή του προς τους κοινωνικούς εταίρους (ΓΣΕΕ, ΕΣΕΕ, ΓΣΕΒΕΕ) εν όψει της έναρξης της συζήτησης για τη νέα Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας 2018, ο ΣΕΒ επιχειρεί να παγώσει κάθε συζήτηση για αύξηση του κατώτατου μισθού, καθώς θεωρεί ότι δεν αποτελεί προτεραιότητα και βιώσιμη επιλογή, αλλά ζητά αποσύνδεσή του από τους μισθούς που καταβάλλουν οι επιχειρήσεις.

 

Την ίδια ώρα ασφαλείς πληροφορίες επισημαίνουν ότι ούτε οι θεσμοί θα δεχτούν κάποια αλλαγή στα εργασιακά χωρίς να γίνει διαβούλευση. Τονίζουν δε ότι ο ισχύων νόμος ορίζει ξεκάθαρα πως ο κατώτατος μισθός στην Ελλάδα ορίζεται από την κυβέρνηση, ύστερα από διαδικασία διαβούλευσης με κοινωνικούς εταίρους και τεκμηριωμένη συνεκτίμηση των πραγματικών δεδομένων της οικονομίας και της απασχόλησης. 

 

Το νέο σύστημα καθορισμού του κατώτατου μισθού και ημερομισθίου θα πρέπει να βρίσκεται σε συνάφεια με τις πραγματικές δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας και τις στοχεύσεις για την καταπολέμηση της ανεργίας και την αύξηση της απασχόλησης.

Λένε μάλιστα ότι υπάρχει και μια άλλη ειδοποιός διαφορά της Πορτογαλίας με την Ελλάδα και αυτή συνίσταται στο ότι η Πορτογαλία είχε καταφέρει να επιστρέψει στις αγορές από τον Ιανουάριο του 2013, ενώ τον Απρίλιο του 2014 η απόδοση του δεκαετούς ομολόγου της ήταν ήδη κάτω από το 4%, οπότε η χώρα βγήκε από το μνημόνιο στις 17 Μαΐου 2014 χωρίς πιστοληπτική γραμμή στήριξης (δεδομένου ότι είχε επανειλημμένα βγει στις αγορές) με τους διεθνείς οίκους να αναβαθμίζουν σημαντικά την οικονομία της χώρας και την ανεργία να παρουσιάζει νέα μείωση.

 

Έτσι τον Ιούνιο του 2014 η Πορτογαλία αρνήθηκε την τελευταία δόση του προγράμματος διάσωσης, ενώ η κυβέρνηση αποφάσισε να καλύψει την «τρύπα» που είχε δημιουργηθεί από απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου που καταργούσε συγκεκριμένες περικοπές με μειώσεις στους μισθούς άνω των 1.500 ευρώ από 3,5 έως 10%, κάτι που το Συνταγματικό Δικαστήριο ενέκρινε.

 

Όπως και να έχει το θέμα, οι μισθολογικές ανισότητες ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι τεράστιες. Νεότερα στοιχεία της Eurostat φέρνουν την Ελλάδα στην ενδέκατη θέση ανάμεσα στις 22 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουν βασικό μισθό. Η Ελλάδα, στην οποία καταγράφεται ο μηνιαίος ελάχιστος μισθός στα 684 ευρώ – εφόσον οι 14 μισθοί υπολογιστούν ως 12 –, συγκαταλέγεται σε ομάδα πέντε χωρών του Νότου όπου ο βασικός μισθός κυμαίνεται μεταξύ 600 και 900 ευρώ ανά μήνα.

 

Στο ίδιο γκρουπ βρίσκονται η Πορτογαλία (677 ευρώ), η Μάλτα (748 ευρώ), η Σλοβενία (843 ευρώ) και η Ισπανία (859 ευρώ). Η Ιταλία, η μεγαλύτερη οικονομία του ευρωπαϊκού Νότου, δεν έχει νομοθετήσει ελάχιστες απολαβές.

 

Ο χαμηλότερος ελάχιστος μισθός στην Ε.Ε. πάντως δίνεται στη Βουλγαρία, όπου οι εργαζόμενοι λαμβάνουν 261 ευρώ, δηλαδή περίπου οκτώ φορές λιγότερα χρήματα σε σχέση με τα 1.999 ευρώ που λαμβάνουν οι ομόλογοί τους στο Λουξεμβούργο.

Αντίθετα, σε επτά χώρες του Βορρά ο κατώτατος μισθός βρίσκεται πάνω από τα 1.400 ευρώ. Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ο «ουραγός» με 1.401 ευρώ, ενώ προπορεύονται η Γερμανία και η Γαλλία (αμφότερες 1.498 ευρώ), το Βέλγιο (1.563 ευρώ), η Ολλανδία (1.578 ευρώ), η Ιρλανδία (1.614 ευρώ) και το Λουξεμβούργο.

 

Οι χώρες όμως που έχουν τους χαμηλότερους ονομαστικούς μισθούς είναι τα μέλη του πρώην σοσιαλιστικού μπλοκ.

Πέραν της ουραγού Βουλγαρίας, στη Λιθουανία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία, την Κροατία, την Τσεχία και τη Σλοβακία οι ελάχιστες μηνιαίες αποδοχές κυμαίνονται μεταξύ 400 και 480 ευρώ. Σε οριακά καλύτερη θέση είναι η Εσθονία και η Πολωνία με βασικό μισθό 500 και 503 ευρώ αντίστοιχα.

Έξι χώρες της Ε.Ε. δεν έχουν βασικό μισθό, η Δανία, η Ιταλία, η Κύπρος, η Αυστρία, η Φινλανδία και η Σουηδία.

 

Ειδικότερα τα 22 κράτη – μέλη της Ε.Ε. που διαθέτουν εθνικούς κατώτατους μισθούς μπορούν να χωριστούν σε τρεις κύριες ομάδες βάσει του ύψους των αποδοχών:

 

Μισθοί κάτω από 500 ευρώ

 Βουλγαρία: 261 ευρώ

  Λιθουανία: 400 ευρώ

  Ρουμανία: 408 ευρώ

  Λετονία: 430 ευρώ

  Ουγγαρία: 445 ευρώ

  Κροατία: 462 ευρώ

  Τσεχία: 478 ευρώ

  Σλοβακία: 480 ευρώ

  Εσθονία: 500 ευρώ

  Πολωνία: 503 ευρώ

 

Σε πέντε άλλα κράτη – μέλη, που βρίσκονται στον Νότο της Ε.Ε., οι ελάχιστοι μισθοί κυμαίνονταν μεταξύ 600 και 900 ευρώ τον μήνα:

  Πορτογαλία: 677 ευρώ

  Ελλάδα: 684 ευρώ

  Μάλτα: 748 ευρώ

  Σλοβενία: 843 ευρώ

 Ισπανία: 859 ευρώ

 

Στα υπόλοιπα επτά κράτη – μέλη, όλα τα δυτικά και βόρεια της Ε.Ε., οι ελάχιστοι μισθοί υπερέβησαν τα 1.400 ευρώ τον μήνα:

  Ηνωμένο Βασίλειο: 1.401 ευρώ

  Γερμανία: 1.498 ευρώ

  Γαλλία: 1.498 ευρώ

  Βέλγιο: 1.563 ευρώ

  Κάτω Χώρες: 1.578 ευρώ

  Ιρλανδία: 1.614 ευρώ

  Λουξεμβούργο: 1.999 ευρώ

 

Η Eurostat εκτιμά ότι οι αποκλίσεις στους μισθούς θα πρέπει να συνυπολογίζονται και με το κόστος ζωής. Με βάση μόνο τους αριθμούς ο υψηλότερος κατώτατος μισθός στην Ε.Ε. είναι σχεδόν οκτώ φορές υψηλότερος από τον χαμηλότερο. Ωστόσο αν υπολογιστεί με βάση την αγοραστική δύναμη, τότε ο μισθός του Λουξεμβούργου για παράδειγμα είναι τριπλάσιος από τον χαμηλότερο της Βουλγαρίας.