Τον Απρίλιο θα ακούμε για μειώσεις φορολογικών συντελεστών, για αύξηση του κατώτατου μισθού, για τόνωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και για αλλαγή νοοτροπίας στον τρόπο διαχείρισης των ευρωπαϊκών κονδυλίων και για την ανάγκη να δημιουργηθεί μια αναπτυξιακή τράπεζα που θα στηρίξει τα αναπτυξιακά σχέδια.

 Τον Μάιο, όμως, στη διαπραγμάτευση με τους δανειστές, θα μπει πάλι στο τραπέζι το θέμα των μέτρων που θα πρέπει να υλοποιηθούν κατά την περίοδο 2019 – 2022 προκειμένου να βγει το πρωτογενές πλεόνασμα του 3,5%. 

 

Πρόκειται για το απόλυτο κοντράστ συναισθημάτων μέσα σε χρονικό διάστημα ολίγων εβδομάδων, καθώς, εκεί που θα συζητάμε για φορολογικές ελαφρύνσεις άνω των 3,5 δισ. ευρώ την περίοδο 2019 – 2022, θα έρχεται το ΔΝΤ να προτείνει την επίσπευση της μείωσης του αφορολογήτου, προκειμένου αυτή να γίνει όχι από το 2020, όπως είναι προγραμματισμένο, αλλά από την 1.1.2019, ταυτόχρονα με τη μείωση των συντάξεων.

 

Του Απριλίου… χαρά, λοιπόν, με τον υπουργό Οικονομικών να περιγράφει μέσω του «ολιστικού αναπτυξιακού σχεδίου» το όραμά του για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, και του Μαΐου… λύπη, καθώς τα οράματα και τα σχέδια θα μπουν στην άκρη για να αντιμετωπιστεί η σκληρή πραγματικότητα των 88 προαπαιτουμένων, της επιτήρησης υπό την οποία θα βρίσκεται η Ελλάδα μετά τις 20 Αυγούστου, αλλά και του πλαισίου διευθέτησης του ελληνικού χρέους. 

 

Όπως και να ’χει, το αναπτυξιακό σχέδιο έχει τη σημασία του, καθώς με τον έναν ή τον άλλο τρόπο οι υπουργοί Οικονομικών μετά τον Αύγουστο του 2019 – αλλά και συνολικά οι κυβερνήσεις που θα αναλάβουν τη διακυβέρνηση της χώρας τα επόμενα χρόνια – θα πρέπει να κινηθούν βάσει ενός πλάνου προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το θετικό πρόσημο στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν δεν θα είναι προσωρινό.

 

Τα δεδομένα που υπάρχουν αυτήν τη στιγμή όσον αφορά το αναπτυξιακό σχέδιο είναι τα εξής:

1 Το τελικό κείμενο θα πρέπει να είναι έτοιμο στις αρχές Απριλίου προκειμένου να παραδοθεί στους εκπροσώπους των θεσμών στο EuroWorking Group της 11ης Απριλίου, η οποία θα προετοιμάσει το Eurogroup της 23ης Απριλίου. Μόνο έτσι θα εκπληρωθεί η δέσμευση που έχει αναλάβει η ελληνική κυβέρνηση, το ελληνικό αναπτυξιακό σχέδιο να συζητηθεί στο Eurogroup της Σόφιας.

2 Το αναπτυξιακό σχέδιο δεν θα έχει ιδιαίτερες αναφορές σε ποσοτικοποιημένα μεγέθη, ενώ κατά κύριο λόγο θα στηριχθεί στις προβλέψεις για την πορεία της ελληνικής οικονομίας όπως αυτές διατυπώθηκαν στο Μεσοπρόθεσμο Σχέδιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής, το οποίο έχει ήδη εγκριθεί από την ελληνική Βουλή. 

Δεν θα ληφθούν υπόψη προς το παρόν οι προβλέψεις του αναθεωρημένου Μεσοπρόθεσμου, καθώς αυτό θα συζητηθεί με τους θεσμούς τον Μάιο και θα κατατεθεί στη Βουλή πιθανότατα μέσα στον Ιούνιο, λίγες ημέρες πριν από το κρίσιμο Eurogroup του Ιουνίου στο Λουξεμβούργο.

3 Το αναπτυξιακό σχέδιο δεν αναμένεται να τεθεί υπό την έγκριση του ελληνικού κοινοβουλίου. Ακόμη και να γινόταν κάτι τέτοιο, όμως, το πολιτικό ερώτημα θα παρέμενε: Θα δεσμεύεται και η επόμενη κυβέρνηση στην υλοποίηση του συγκεκριμένου πλάνου; Ήδη, με το που άρχισε ο υπουργός Οικονομικών να δίδει στη δημοσιότητα «τίτλους» από το περιεχόμενο, άρχισαν να διαφαίνονται οι διαφορετικές απόψεις. 

Για παράδειγμα, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος τάσσεται υπέρ της ενίσχυσης των συνεταιριστικών τραπεζών προκειμένου αυτές να χρησιμοποιηθούν ως «εργαλεία» χρηματοδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα στο ΙΟΒΕ, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας Γιάννης Στουρνάρας εξέφρασε την πλήρη αντίθεσή του. 

Ακόμη και στο θέμα της φορολογικής πολιτικής ο υπουργός Οικονομικών πιστεύει (και το έχει δηλώσει) ότι υπάρχουν και άλλα σημαντικά ζητήματα για τη μεσαία τάξη πέραν της μείωσης των φορολογικών συντελεστών, όπως για παράδειγμα η ενίσχυση του εκπαιδευτικού συστήματος ή της δημόσιας υγείας.

Στην αξιωματική αντιπολίτευση επικρατεί η άποψη ότι το επόμενο διάστημα η χώρα θα πρέπει να κινηθεί ιδιαίτερα επιθετικά στο θέμα της μείωσης των φόρων, ακόμη και αν χρειαστεί να προχωρήσει σε περικοπή δαπανών.

4 Το πλάνο θα τεθεί στη διάθεση των θεσμών πριν ανακοινωθεί επίσημα, αλλά ουσιαστικά δεν τελεί υπό την έγκρισή τους (άσχετα αν παρασκηνιακά μπορεί να γίνουν κάποιες… συστάσεις, ειδικά σε κρίσιμα θέματα όπως είναι οι μειώσεις φόρων, που επηρεάζουν το δημοσιονομικό) ή το θέμα του βασικού μισθού. Και αυτό διότι πρέπει να φανεί προς τα έξω ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει την «ιδιοκτησία» του προγράμματος. 

Αυτό είναι περισσότερο πολιτικό ζήτημα. Μέχρι τώρα οι κυβερνήσεις στην Ελλάδα εμφανίζονταν να εκτελούν τις πολιτικές που τους υπαγόρευαν οι δανειστές μέσω των μνημονίων. Τώρα και οι ίδιοι οι δανειστές θέλουν η Ελλάδα να εφαρμόζει τις δικές της πολιτικές, σεβόμενη όμως τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει.

5 Το αναπτυξιακό σχέδιο αναμένεται να περιλαμβάνει όλες τις «υποχρεώσεις» που έχει αναλάβει η Ελλάδα απέναντι στους δανειστές της. Αυτό θα ισχύσει τόσο σε δημοσιονομικό επίπεδο (σ.σ.: εκεί όπου υπάρχει ο … μπαμπούλας του πρωτογενούς πλεονάσματος του 3,5%), αλλά και τις μεταρρυθμίσεις που έχουν συμφωνηθεί, όπως για παράδειγμα την ολοκλήρωση του κτηματολογίου, την περαιτέρω ενίσχυση της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, αλλά και την υλοποίηση όλων των αποκρατικοποιήσεων που περιλαμβάνεται και στο τρίτο μνημόνιο.

 

Μέσω του αναπτυξιακού σχεδίου η κυβέρνηση θέλει να στείλει «μηνύματα» και στο εσωτερικό της χώρας. 

Δεδομένου ότι το αναπτυξιακό πλάνο θα παρουσιαστεί ουσιαστικά εντός του προεκλογικού έτους (σ.σ.: όχι κατ’ ανάγκην ημερολογιακά, αλλά το επόμενο δωδεκάμηνο καλύπτει και το σενάριο των εκλογών την άνοιξη του 2019), η κυβέρνηση θέλει να στείλει μήνυμα και για προοπτική αύξησης του κατώτατου μισθού και για την προοπτική μείωσης των φορολογικών επιβαρύνσεων και για την ενίσχυση της μεσαίας τάξης.

 

Έτσι, μέσω του αναπτυξιακού θα σταλούν τα ακόλουθα μηνύματα:

1 Ότι αυτή τη φορά θα πρέπει να στηριχτεί η μεσαία τάξη, η οποία σήκωσε το μεγαλύτερο βάρος, ειδικά την τελευταία τριετία. Δημοσίως ο υπουργός Οικονομικών έχει παραδεχτεί ότι η μεσαία τάξη επιβαρύνθηκε πρώτον επειδή έπρεπε να αντιμετωπιστεί κατά προτεραιότητα η ανθρωπιστική κρίση και δεύτερον διότι δεν είχαν αρχίσει ακόμη να αποδίδουν τα μέτρα πάταξης της φοροδιαφυγής. 

Για να γίνει πειστικό το επιχείρημα ότι θα στηριχθεί η μεσαία τάξη, το αναπτυξιακό σχέδιο θα προβλέπει μειώσεις φορολογικών συντελεστών, ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων αλλά και παρεμβάσεις αναδιοργάνωσης της δημόσιας διοίκησης, η οποία εκτιμάται ότι θα βοηθήσει τη μεσαία τάξη, καθώς θα περιορίσει το λεγόμενο «γραφειοκρατικό κόστος», το οποίο είναι άκρως υπολογίσιμο. 

Στα μέτρα στήριξης της μεσαίας τάξης η κυβέρνηση εντάσσει και τις μεταρρυθμίσεις που θα περιλαμβάνει το αναπτυξιακό πρόγραμμα στους τομείς της Υγείας, της Παιδείας κ.λπ. Το επιχείρημα είναι ότι οι εκπρόσωποι της μεσαίας τάξης δεν είναι μόνο φορολογούμενοι, αλλά και γονείς ανήλικων παιδιών και άνθρωποι που αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας κ.λπ.

2 Ότι η Ελλάδα δεν θα συνεχίσει στον ίδιο δρόμο που οδήγησε στη χρεοκοπία μετά το 2008. Ο υπουργός Οικονομικών θα βάλει στο κέντρο του αναπτυξιακού σχεδίου για την επόμενη περίοδο τη μικρομεσαία επιχείρηση και τον αγροτικό κόσμο, θεωρώντας ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί το μοντέλο ενίσχυσης μόνο των μεγάλων επιχειρήσεων. 

Κατά τον υπουργό Οικονομικών η ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι αυτή που θα οδηγήσει στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, ενώ ο στόχος θα πρέπει να είναι οι αποκρατικοποιήσεις ή οι μεγάλες επενδύσεις που θα προχωρήσουν να «συνδέονται» με το τοπικό οικοσύστημα ώστε να ενισχύονται οικονομικά προμηθευτές των υπό αποκρατικοποίηση επιχειρήσεων, συναλλασσόμενοι κ.λπ.

3 Ότι από το αναπτυξιακό πλάνο θα ενισχυθεί η ελληνική κοινωνία. Για να γίνει πειστικό το επιχείρημα, θα ενσωματωθεί στο σχέδιο η προοπτική αύξησης του κατώτατου μισθού (σταδιακά, με βάση το πορτογαλικό μοντέλο), αλλά με γνώμονα να μην θιγεί η προσπάθεια απομείωσης της ανεργίας, κάτι που είναι το βασικό ζητούμενο για τους θεσμούς.

 

Οι μειώσεις των φορολογικών επιβαρύνσεων θα αποτελέσουν βασικό κεφάλαιο του αναπτυξιακού σχεδίου. Το κείμενο του Απριλίου δεν αναμένεται να περιλαμβάνει λεπτομέρειες για το ποιους φόρους θα επιδιώξει να μειώσει η κυβέρνηση το επόμενο χρονικό διάστημα.

 

Τα μόνα δεδομένα αυτή τη στιγμή είναι τα εξής:

 Ότι σε πρώτη φάση θα πρέπει να υλοποιηθεί το περιεχόμενο του καλού πακέτου μέτρων του 2020, το οποίο περιλαμβάνει τη μείωση της εισφοράς αλληλεγγύης, τη μείωση του χαμηλού συντελεστή της φορολογικής κλίμακας από το 22% που είναι σήμερα στο 20%, αλλά και τη μείωση του συντελεστή φορολόγησης των επιχειρήσεων από το 29% στο 26%, όπως επίσης και την περικοπή του προϋπολογισμού του ΕΝΦΙΑ κατά 200 εκατ. ευρώ.

  Ότι ο προϋπολογισμός των πρόσθετων φορολογικών ελαφρύνσεων που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στην περίοδο 2019-2021 θα μπορούσε να φτάσει στα 3,5 δισ. ευρώ, εφόσον επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι που έχει θέσει η κυβέρνηση (σ.σ.: αναφέρονται σε παραγωγή πλεονασμάτων άνω του 3,5% ήδη από το 2018).