Με γνώμονα «βολέματα» και «τακτοποιήσεις» ο νέος Οργανισμός του ΥΠΕΞ. Η αντιμετώπιση των μηχανισμών του Δημοσίου σαν τσιφλίκι της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας είναι παλιά ιστορία και γνωστός κανόνας. Όταν «έρχονται στα πράγματα», μια από τις πρώτες… παρεμβάσεις – μάλλον η πρώτη – που επιχειρούν οι εκάστοτε κυβερνώντες είναι να προσαρμόσουν τις υπηρεσίες στα μέτρα τους.

Αν αυτό δεν είναι εφικτό, οι «λύσεις» είναι δύο: είτε καταργούν την «μη προσαρμόσιμη» υπηρεσία είτε – το πιο συνηθισμένο – την παρακάμπτουν, δημιουργώντας ένα bypass από «δικά τους παιδιά». Μέσα σ’ αυτό το γενικό πλαίσιο «ορθολογικής αναδόμησης» του δημόσιου τομέα εξελίσσεται το τελευταίο διάστημα και η υπόθεση του κλάδου συμβούλων και γραμματέων επικοινωνίας, οι οποίοι κατά κύριο λόγο (θα έπρεπε να) στελεχώνουν τα γραφεία Τύπου των ελληνικών αρχών στο εξωτερικό.

Ο κλάδος συμβούλων και γραμματέων επικοινωνίας συγκροτείται από εργαζόμενους με ιδιαίτερα απαιτητικά τυπικά προσόντα, οι οποίοι, επιπρόσθετα, έδωσαν με επιτυχία τις δύσκολες εξετάσεις για την είσοδό τους στη Σχολή Δημόσιας Διοίκησης όπου και εκπαιδεύτηκαν να αναλάβουν συγκεκριμένα καθήκοντα, ανάμεσα στα οποία, κυρίως, ήταν και η στελέχωση γραφείων Τύπου των διπλωματικών αρχών της χώρας στο εξωτερικό.

Με το ξέσπασμα της κρίσης από το 2010 και κάτω από το βάρος των απαιτήσεων των δανειστών για περικοπές δαπανών, υπήρξε ραγδαία συρρίκνωση των γραφείων Τύπου στο εξωτερικό (κατά 43% το 2015 σε σχέση με το 2009). Μαζί με τα γραφεία Τύπου που έκλεισαν μειώθηκαν και οι θέσεις των στελεχών συμβούλων και επικοινωνίας που υπηρετούσαν στο εξωτερικό. Έτσι, ενώ το 2009 υπήρχαν 107 υπάλληλοι, σήμερα υπηρετούν μόνον 49.

Θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει ότι όλες αυτές οι περικοπές συμβαίνουν είτε γιατί η Ελλάδα καινοτομεί και ανακάλυψε ότι δεν χρειάζεται γραφεία Τύπου στις διπλωματικές της αρχές στο εξωτερικό, είτε γιατί επιβλήθηκαν από τους δανειστές, οι οποίοι, όπως είναι γνωστό, έχουν λόγο και για την τελευταία δεκάρα που ξοδεύει το ελληνικό δημόσιο. Ωστόσο, οι αριθμοί υποχρεώνουν όποιον τους διαβάζει να αναζητήσει άλλους λόγους για να εξηγήσει τις περικοπές που οδηγούν στη συρρίκνωση (ή μήπως την εξαφάνιση;) ενός κλάδου.

Για παράδειγμα, η απόφαση για το κλείσιμο δέκα γραφείων Τύπου και Επικοινωνίας στο εξωτερικό το 2015, δικαιολογήθηκε από την ανάγκη της δημοσιονομικής προσαρμογής, καθώς έπρεπε να εξοικονομηθούν ένα εκατομμύριο ευ-ρώ. Ωστόσο, η Γενική Γραμματεία Τύπου, στην οποία υπάγεται ο κλάδος των συμβούλων Τύπου και Επικοινωνίας, διαθέτει σήμερα 75 εκατομμύρια ευρώ για την υποστήριξη κινηματογραφικών παραγωγών και παραγωγών animation / video games, όπως δήλωσε ο γ.γ. Λ. Κρέτσος.

Χωρίς να παραγνωρίζουμε τη δυναμική που μπορούν να προσθέσουν στην προβολή της χώρας οι κινηματογραφικές παραγωγές ή άλλου είδους digital «προϊόντα», θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι η κατανομή των πόρων δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από τις απαιτήσεις της δημοσιονομικής προσαρμογής. Αν υπάρχουν οικονομικοί πόροι 75 εκατομμυρίων ευρώ για τη συμμετοχή σε κινηματογραφικές παραγωγές, τότε σχετικά εύκολα θα μπορούσε να εξοικονομηθεί ένα εκατομμύριο ευρώ για να μην κλείσουν δέκα γραφεία Τύπου στο εξωτερικό. Μάλλον κάποιος άλλος είναι ο στόχος των περικοπών…

Οι σκοπιμότητες

Αναζητώντας τη λογική ή τη σκοπιμότητα των αποφάσεων θα πρέπει κανείς να έχει υπόψη του το σχέδιο των αλλαγών στον υφιστάμενο Οργανισμό του υπουργείου Εξωτερικών. Εδώ ακριβώς αντιλαμβάνεται κανείς τόσο την παθογένεια του ελληνικού Δημοσίου όσο και τις σκοπιμότητες των νέων ρυθμίσεων που προωθούνται: ο νέος Οργανισμός του ΥΠΕΞ περιλαμβάνει ρυθμίσεις που αφορούν και θίγουν το εργασιακό καθεστώς ενός κλάδου (σ.σ.: των γραμματέων και συμβούλων Επικοινωνίας) οι οποίοι, αν και μέχρι τώρα προσφέρουν έργο εντός των δομών του ΥΠΕΞ στο εξωτερικό, οργανικά ανήκουν σε άλλο υπουργείο, στο υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής και, ειδικότερα, στη Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης – Επικοινωνίας. Με πιο απλά λόγια, το ΥΠΕΞ, στον νέο του Οργανισμό, επιλέγει να ξεφορτωθεί έναν ολόκληρο κλάδο, προσφέροντας τις αρμοδιότητές του σε «δικούς» του υπαλλήλους που δεν διαθέτουν την αντίστοιχη εξειδίκευση.

Βλέπουμε λοιπόν στο άρθρο 2 του σχεδίου για τον νέο Οργανισμό (άρθρο 5 στον Οργανισμό που ισχύει σήμερα) ότι στις αρμοδιότητες του Υ-ΠΕΞ προστίθεται και «η διεθνής ενημέρωση επί θεμάτων ελληνικού ενδιαφέροντος, στο πλαίσιο της ενιαίας εκπροσώπησης και άσκησης δημόσιος διπλωματίας».

Στο άρθρο 19 (άρθρο 17 στον σημερινό Οργανισμό) που αφορά την Υπηρεσία Ενημέρωσης και Δημόσιας Διπλωματίας προστίθεται ότι η ανωτέρω υπηρεσία έχει ως σκοπό: «α. την ενημέρωση της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΞ για θέματα αρμοδιότητάς του και διεθνείς εξελίξεις που προβάλλονται στον Τύπο (…) γ. τον συντονισμό των ενεργειών όλων των συναρμόδιων εξωστρεφών μονάδων του ευρύτερου δημόσιου τομέα για την προβολή της ελληνικής δημοκρατίας στο εξωτερικό». Στο ίδιο άρθρο προβλέπεται επίσης ότι «η Υπηρεσία Ενημέρωσης και Δημόσια Διπλωματίας δύναται να προβαίνει σε εξωτερική ανάθεση συμπληρωματικών δραστηριοτήτων αποδελτίωσης και παρακολούθησης εντύπων και ψηφιακών ΜΜΕ σε τρίτους».

Στο άρθρο 24 του νέου Οργανισμού του ΥΠΕΞ ένα από τα βασικά καθήκοντα του κλάδου συμβούλων Τύπου και Επικοινωνίας μεταβιβάζεται στο Κέντρο Ανάλυσης και Σχεδιασμού του ΥΠΕΞ, το οποίο αναλαμβάνει την «ανάπτυξη δημοσίων σχέσεων για θέματα αρμοδιότητας ΥΠΕΞ και επαφές με διεθνείς προσωπικότητες με σκοπό την προβολή των ελληνικών θέσεων».

Στο άρθρο 42 του νέου Οργανισμού μεθοδεύεται η μεταφορά των καθηκόντων των συμβούλων Τύπου και Επικοινωνίας στους διπλωματικούς υπαλλήλους με ύπουλο τρόπο, δίνοντας τη δυνατότητα στον εκάστοτε πρέσβη να αποφασίζει ποιος θα αναλαμβάνει θέματα Τύπου και Δημόσιας Διπλωματίας και μάλιστα σε πρεσβείες όπου λειτουργούν γραφεία Τύπου. Όλα αυτά δημιουργούν διπλές δομές, διπλά κέντρα αποφάσεων και διπλό κόστος, που το πληρώνει ο ελληνικός λαός.

Το ερώτημα που γεννάται εύλογα από τα παραπάνω είναι απλό: γιατί να μεταφέρονται αυτές οι αρμοδιότητες στο ΥΠΕΞ, χωρίς να λαμβάνεται καμία μέριμνα για τα στελέχη που είναι εξειδικευμένα στην άσκηση αυτών των αρμοδιοτήτων; Ο παραμερισμός των στελεχών αυτών συνεπάγεται και την απαξίωση της προσπάθειας που καταβλήθηκε από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης για αξιοκρατία στο Δημόσιο και αποτελεί άλλο ένα κεφάλαιο ανορθολογικής χρήσης ανθρωπίνων πόρων στο γενικότερο αφήγημα της κρίσης…