Ίρις Αυδή-Καλκάνη

1872-1952 Αλεξάνδρα Κολλοντάι

Η αυτοβιογραφία μιας δυναμικής Ρωσίδας επαναστάτριας και η εποχή της

Εκδόσεις: Γκοβόστης

Σελ.: 160

«Την ώρα ακριβώς που τελειώνω αυτή την αυτοβιογραφία, βρίσκομαι στο κατώφλι νέων εργασιακών καθηκόντων και η ζωή θα έχει νέες αξιώσεις από εμένα. Όποια εργασία όμως κι αν πρέπει να φέρω σε πέρας, για μένα είναι εντελώς αυτονόητο ότι ο σκοπός της ολόπλευρης απελευθέρωσης της εργαζόμενης γυναίκας και η δημιουργία των θεμελιωδών αρχών για μια καινούργια σεξουαλική ηθική θα παραμένουν πάντα ο υψηλότερος σκοπός των πράξεων και της ζωής μου».

Με αυτά τα λόγια, η Αλεξάνδρα Κολλοντάι, η τόσο σημαντική Ρωσίδα επαναστάτρια, ολοκλήρωσε τη σύντομη αυτοβιογραφία της, που περιλάμβανε τα πρώτα αλλά και πιο σημαντικά χρόνια της ζωής της και της επαναστατικής της δράσης, πριν και μετά την Επανάσταση του 1917, τόσο για το χτίσιμο ενός πιο δίκαιου κόσμου όσο και για την πλήρη χειραφέτηση της γυναίκας και την ισότιμη αντιμετώπιση της προσωπικότητάς της μέσα στην κοινωνία. Η αυτοβιογραφία της αυτή, γραμμένη με ειλικρίνεια, σεμνότητα, ενθουσιασμό αλλά και περηφάνια, περιλήφθηκε στο συλλογικό έργο «Ηγετικές γυναικείες μορφές της Ευρώπης» και εκδόθηκε στο Βερολίνο το 1929, αφού όμως η συγγραφέας είχε επιφέρει πολλές τροποποιήσεις στο κείμενό της.

Γκέοργκ Λούκατς

Αισθητική της μουσικής

Επίμετρο – μετάφραση: Πάνος Ντούβος

Εκδόσεις: Τόπος

Σελ.: 182

Τα κύρια στοιχεία που χαρακτηρίζουν το έργο του Λούκατς για την αισθητική διαπερνούν και τη μελέτη του για τη μουσική, και είναι: η πρωταρχική σημασία της αντανάκλασης της πραγματικότητας, η έμφαση στον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα της τέχνης και στην καθοριστική σημασία της στη διαδικασία κοινωνικοποίησης του ανθρώπου, η υπεράσπιση της αισθητικής αξίας του ρεαλισμού, η κριτική στάση απέναντι στις καλλιτεχνικές εκδηλώσεις του σύγχρονου ατομικισμού. Στο πλαίσιο αυτό, οι βασικές πτυχές που θίγει ο σημαντικός μαρξιστής διανοητής για τη μουσική είναι: η θεμελίωση του κοινωνικού χαρακτήρα της λειτουργίας και της ηθικής επίδρασής της, το πρόβλημα της αυτονόμησής της από τον λόγο και τον χορό, η σχέση μορφής – περιεχομένου.

Εντγκάρ Μορέν

Γνώση, άγνοια, μυστήριο

Μετάφραση: Γιάννης Καυκιάς

Εκδόσεις: 21ος Αιώνας

Σελ.: 182

«Όποιος αυξάνει τη γνώση του, αυξάνει την άγνοιά του», έλεγε ο Friedrich Schlegel.

«Ζω ολοένα και περισσότερο με τη συνειδητοποίηση και την αίσθηση της παρουσίας του αγνώστου μέσα στο γνωστό, του αινίγματος μέσα στο τετριμμένο, του μυστηρίου σε κάθε πράγμα και, κυρίως, των προόδων μιας νέας άγνοιας σε κάθε πρόοδο της γνώσης», μας λέει ο Εντγκάρ Μορέν. Επιχείρησε λοιπόν εδώ μια αναγνωριστική περιπολία στα νέα εδάφη της γνώσης, όπου αποκαλύπτεται η αδιαχώριστη τριάδα: γνώση, άγνοια, μυστήριο. Κατά τη γνώμη του, το μυστήριο ουδόλως υποβαθμίζει τη γνώση που μας οδηγεί σ’ αυτό. Μας επιτρέπει να συνειδητοποιήσουμε τις απόκρυφες δυνάμεις που μας καθορίζουν και μας κατέχουν, σαν εξωτερικοί και εσωτερικοί δαίμονες. Πάνω απ’ όλα, όμως, τονώνει και ενισχύει την ποιητική αίσθηση της ύπαρξης. Ο Εντγκάρ Μορέν, στοχαστής διεπιστημονικός και απείθαρχος, είναι επίτιμος διδάκτωρ είκοσι τεσσάρων πανεπιστημίων ανά την υφήλιο.

Σβετλάνα Αλεξίεβιτς

Ο πόλεμος δεν έχει πρόσωπο γυναίκας

Μετάφραση: Ελένη Μπακοπούλου

Εκδόσεις: Πατάκη

Σελ.: 454

Η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς φωτίζει το στοιχείο της συμμετοχής της Σοβιετικής γυναίκας (Ρωσίδας, Ουκρανής, Λευκορωσίδας, Σιβηριανής κ.τ.λ.) στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πάνω από 500.000 γυναίκες – στην πλειονότητά τους νεαρά κορίτσια, σχεδόν έφηβες – πήραν ενεργό μέρος στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο και στις πρώτες γραμμές του μετώπου, όχι μόνον ως νοσοκόμες και τραυματιοφορείς, αλλά και σε αποκλειστικά έως τότε ανδρικές ειδικότητες: πολυβολήτριες, ελεύθεροι σκοπευτές, αεροπόροι, χειρίστριες βαρέων αντιαεροπορικών και πυροβόλων, απλές τυφεκιοφόροι, ασυρματίστριες ή αντάρτισσες στα μετόπισθεν του εχθρού. Κάποιες από τις γυναίκες αυτές, που επέζησαν κι έφτασαν ώς τις μέρες μας, και που η συγγραφέας αναζήτησε σε πόλεις, κωμοπόλεις και απομακρυσμένα χωριά, αφηγήθηκαν τον δικό τους πόλεμο – και το έκαναν με τρόπο συγκλονιστικό.
Το βιβλίο αυτό, που ήταν το πρώτο από μια σειρά «βιβλίων των φωνών» που έγραψε η συγγραφέας – δημοσιογράφος, κυκλοφόρησε σε μια πρώτη εκδοχή το 1985 στη Ρωσία σε δύο εκατομμύρια αντίτυπα (είχαν προηγηθεί και αποσπασματικές δημοσιεύσεις σε περιοδικά) και μεταφράστηκε σε 35 γλώσσες. Αρκετές από τις ιστορίες του έγιναν η βάση για κινηματογραφικά και τηλεοπτικά σενάρια. Η αναθεωρημένη έκδοση του 2002 περιλαμβάνει κομμάτια που είχαν αφαιρεθεί από τη λογοκρισία, καθώς και υλικό που η ίδια η συγγραφέας δεν είχε τολμήσει εκείνη την εποχή να χρησιμοποιήσει.

Παναγιώτης Πανταζής – Γιάννης Ράγκος

Στα μυστικά του βάλτου

Της Πηνελόπης Δέλτα

Εκδόσεις: Polaris

Σελ.: 120

Οι Παναγιώτης Πανταζής και Γιάννης Ράγκος μετά τον «Ερωτόκριτο» υπογράφουν το δεύτερο εικονογραφημένο αφήγημα της σειράς των εκδόσεων Polaris «Η Νεοελληνική Λογοτεχνία σε Γκράφικ Νόβελ».

Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα (1904-1908), η βαλτώδης λίμνη των Γιαννιτσών αποτέλεσε ένα από τα κυριότερα πεδία των σφοδρών ελληνοβουλγαρικών συγκρούσεων στη Μακεδονία, η οποία ήταν τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Στο κλασικό ιστορικό μυθιστόρημα «Στα μυστικά του Bάλτου» (1937), η εμβληματική συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας Πηνελόπη Δέλτα αποτυπώνει τα δραματικά γεγονότα της εποχής, συνδυάζοντας έξοχα τη δύναμη του αυθεντικού ιστορικού υλικού με την ένταση της μυθοπλασίας. Η αφήγηση εξελίσσεται γύρω από τη δράση δύο παιδιών, του Αποστόλη και του Γιωβάν, τα οποία βοηθούν τα ελληνικά αντάρτικα σώματα στις επιχειρήσεις τους κατά των βουλγαρικών σωμάτων, ενώ ταυτόχρονα παρακολουθεί τον αγώνα που δίνουν ο Τέλλος Άγρας (Σαράντος Αγαπηνός) και ο καπετάν Νικηφόρος (Ιωάννης Δεμέστιχας), εξέχουσες ιστορικές φυσιογνωμίες της περιόδου αυτής.

Το αρχετυπικό τοπίο του βάλτου, οι πράξεις ηρωισμού, το αίσθημα φιλοπατρίας, οι στιγμές ανθρωπιάς, αλλά και οι προδοσίες, τα ατομικά δράματα και η αναπόφευκτη σκληρότητα του πολέμου συγκροτούν ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα, που οκτώ δεκαετίες μετά την αρχική του κυκλοφορία – και παρά τις σημερινές ιστορικές αντιλήψεις για τα γεγονότα που περιγράφει – διατηρεί ακέραια τη μαγεία του και διαβάζεται με το ίδιο, αμείωτο ενδιαφέρον.