Η ανακάλυψη θα συμβάλλει στην αντιμετώπιση της παγκόσμιας πλαστικής ρύπανσης.

Το πλαστικό αποσυντίθεται πιο δύσκολα από οποιοδήποτε άλλο υλικό.  Το πλαστικό κατακλύζει τις ζωές μας, αφού τίποτα δεν γίνεται χωρίς πλαστικό. Όλα είναι πλαστικά: από υλικά για υφάσματα, τσάντες σούπερ μάρκετ, μπουκάλια νερού, συσκευασίες τροφίμων μέχρι και κινητά τηλέφωνα και υπολογιστές. Όλα έχουν πλαστικό γιατί είναι ένα από τα πιο ανθεκτικά και φθηνά υλικά που έχει δημιουργήσει ο άνθρωπος κι αυτό το έχει κάνει εξαιρετικά δημοφιλές.

Όμως, πολλά είδη πλαστικού δεν είναι αποδομήσιμα στη φύση, με αποτέλεσμα τη συσσώρευσή τους χωρίς προοπτική διάσπασής τους. Κάποια πλαστικά, όταν καίγονται, εκλύουν τοξικούς ατμούς στην ατμόσφαιρα, συνεπώς αν δεν ανακυκλώνονται προκαλούν σημαντικό περιβαλλοντικό πρόβλημα.

Σύμφωνα με την Κομισιόν, το 50% των πλαστικών που παράγονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση καταλήγει στις χωματερές.

 

Βρετανοί και Αμερικανοί επιστήμονες δημιούργησαν, εντελώς τυχαία, ένα μεταλλαγμένο ένζυμο που διαλύει τα πλαστικά μπουκάλια. Η ανακάλυψη θα μπορούσε να βοηθήσει στην επίλυση της παγκόσμιας κρίσης της πλαστικής ρύπανσης, επιτρέποντας για πρώτη φορά την πλήρη ανακύκλωση των μπουκαλιών.

Όλα ξεκίνησαν από την ανακάλυψη ενός βακτηρίου που, με φυσικό τρόπο, εξελίχθηκε να τρώει το πλαστικό σε μια χωματερή της Ιαπωνίας το 2016. Τώρα οι επιστήμονες αποκάλυψαν τη λεπτομερή δομή του ενζύμου του συγκεκριμένου βακτηρίου σε έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS).

Η δομή του ενζύμου μοιάζει πάρα πολύ με εκείνη ενός άλλου ενζύμου που εξελίχθηκε μέσα από πολλά βακτήρια για να διασπάσει την κοτσίνη, ένα φυσικό πολυμερές που χρησιμοποιείται ως προστατευτική επικάλυψη από τα φυτά. Αλλά όταν η ομάδα των ερευνητών πειραματίστηκε με το ένζυμο για να διερευνήσει αυτή τη σύνδεση, αύξησαν τυχαία την ικανότητά του να καταναλώνει ένα είδος πλαστικού.

Εν συνεχεία, οι ερευνητές, προσθέτοντας μερικά αμινοξέα για να τροποποιήσουν μέσω βιοτεχνολογίας το ένζυμο, κατόρθωσαν να το κάνουν πολύ πιο αποτελεσματικό στο να καταναλώνει ένα από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα πλαστικά, το PET (polyethylene terepththalate).

Το μεταλλαγμένο ένζυμο χρειάζεται μόλις λίγες μέρες για να ξεκινήσει τη διάσπαση του πλαστικού• απείρως δηλαδή λιγότερο χρόνο από τους αιώνες που απαιτούνται για να γίνει η διαδικασία αυτή στους ωκεανούς. Αλλά οι ερευνητές είναι αισιόδοξοι ότι μπορεί να επιταχυνθεί ακόμη περισσότερο και να γίνει μια βιώσιμη διαδικασία μεγάλης κλίμακας.

«Αυτό που ελπίζουμε να κάνουμε είναι να χρησιμοποιήσουμε αυτό το ένζυμο για να διασπάσουμε αυτό το πλαστικό στα αρχικά συστατικά του, έτσι μπορούμε να το ανακυκλώσουμε κυριολεκτικά. Αν το καταφέρουμε αυτό, σημαίνει ότι δεν θα χρειαστεί να σκάψουμε άλλο για πετρέλαιο και, ουσιαστικά, θα μειωθεί η ποσότητα του πλαστικού στο περιβάλλον», δήλωσε στον βρετανικό «Guardian» ο επικεφαλής της έρευνας και καθηγητής του Πανεπιστημίου του Πόρτσμουθ, δρ Τζον Μακ Γκίαν.

Από την πλευρά του, ο χημικός του RMIT Πανεπιστημίου της Μελβούρνης Όλιβερ Τζόουνς τόνισε ότι «τα ένζυμα είναι μη τοξικά, βιοαποδομήσιμα και μπορούν να παραχθούν σε μεγάλες ποσότητες από μικροοργανισμούς», αλλά πρόσθεσε ότι χρειάζεται χρόνος έρευνας πριν αρχίσει η ανακύκλωση πλαστικού με ένζυμα.

Η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ Άντισα Αζαπάτζικ συμφώνησε ότι «θα χρειαστεί μια πλήρης αξιολόγηση του κύκλου ζωής του ενζύμου για να διασφαλιστεί ότι η τεχνολογία δεν θα λύσει ένα περιβαλλοντικό πρόβλημα εις βάρος άλλων, συμπεριλαμβανομένων πρόσθετων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που μπορεί να προκληθούν».

 

Το πλαστικό PET (τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο) χρησιμοποιείται κυρίως στην κατασκευή μπουκαλιών αναψυκτικών.

Περίπου ένα εκατομμύριο πλαστικά μπουκάλια πωλούνται κάθε λεπτό σε ολόκληρο τον πλανήτη και μόλις το 14% ανακυκλώνεται, ενώ πολλά καταλήγουν στους ωκεανούς, όπου μολύνουν ακόμη και τα πιο απομακρυσμένα μέρη του πλανήτη, βλάπτοντας τη θαλάσσια ζωή και, ενδεχομένως, τους ανθρώπους που καταναλώνουν θαλασσινά.

Ωστόσο, ακόμη και εκείνα τα μπουκάλια που ανακυκλώνονται μπορούν να μετατραπούν σε αδιαφανείς ίνες για ρούχα ή χαλιά. Το νέο ένζυμο υποδεικνύει έναν τρόπο ανακύκλωσης των πλαστικών φιαλών, ο οποίος θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά την ανάγκη παραγωγής νέου πλαστικού.

«Είναι τόσο εύκολο για τους κατασκευαστές να παράγουν περισσότερο από το PET, αντί να προσπαθούν να ανακυκλώσουν. Πιστεύω όμως ότι υπάρχει ένας δημόσιος οδηγός εδώ: η αντίληψη αλλάζει τόσο πολύ που οι εταιρείες αρχίζουν να εξετάζουν πώς μπορούν να ανακυκλώσουν σωστά τα υλικά», επισημαίνει ο δρ Μακ Γκίαν.

Προηγούμενες έρευνες έδειξαν ότι ορισμένοι μύκητες μπορούν να διασπάσουν το πλαστικό PET, το οποίο αποτελεί περίπου το 20% της παγκόσμιας πλαστικής παραγωγής. Αλλά τα βακτήρια είναι πολύ πιο εύκολο να χρησιμοποιηθούν για βιομηχανικές χρήσεις.

Άλλοι τύποι πλαστικών θα μπορούσαν να διασπαστούν από τα βακτηρίδια που εξελίσσονται επί του παρόντος στο περιβάλλον, δήλωσε ο Μακ Γκίαν και πρόσθεσε ότι «οι άνθρωποι τώρα ψάχνουν έντονα γι’ αυτά».

Το PET καταβυθίζεται στο θαλασσινό νερό, αλλά μερικοί επιστήμονες εκτιμούν ότι οι μικροοργανισμοί που τρώνε πλαστικό θα μπορούσαν κάποια μέρα να ψεκαστούν σε τεράστιες ποσότητες πλαστικών απορριμμάτων στους ωκεανούς για να τα καθαρίσουν.