Μπορεί τα μεγάλα κανόνια που πολλοί περίμεναν στο ελληνικό επιχειρείν να μην έσκασαν (ας εί­ναι καλά και το «σωτήριο» άρθρο 99), σίγουρα όμως ο κόσμος των επιχειρή­σεων και οι ίδιοι οι επιχειρηματίες, τε­λευταία, δεν αισθάνονται… ιδιαίτερα καλά.

Μπορεί τα μεγάλα κανόνια που πολλοί περίμεναν στο ελληνικό επιχειρείν να μην έσκασαν (ας εί­ναι καλά και το «σωτήριο» άρθρο 99), σίγουρα όμως ο κόσμος των επιχειρή­σεων και οι ίδιοι οι επιχειρηματίες, τε­λευταία, δεν αισθάνονται… ιδιαίτερα καλά. Σε πάρα πολλούς τομείς της οικο­νομίας τα δεδομένα της διετίας 2010-2011 έχουν εξανεμίσει τα κέρδη της δεκαετίας (κάποιοι βέβαια πρόλαβαν να «κλείσουν ταμείο» και να την κοπα­νήσουν έγκαιρα), ενώ οι περισσότεροι όμιλοι αντιμετωπίζουν με δέος τη σύ­νταξη ενός βιώσιμου προϋπολογισμού για το 2012.

Την ίδια στιγμή ιστορικά ονόματα και «τζάκια» δέχονται ισχυρή πίεση, ενώ αρκετοί νεόκοποι επιχειρηματίες, που έλαμψαν την περίοδο του χρηματιστηρίου (αλλά και κάποιοι που ανήκουν σε πάλαι ποτέ ισχυρές οικογένειες) έφτασαν στο σημείο να συλληφθούν για χρέη προς το Δημόσιο. Προσωρινά έστω, αφού κι αυτή η επιχείρηση του ελληνικού κράτους αποδείχτηκε οπε­ρέτα…

Οι συλλήψεις, πάντως, αντικατοπτρί­ζουν και το μέγεθος του προβλήματος ακόμη και για τα ιστορικά ονόματα ή τα λεγόμενα «τζάκια». Αν πάρουμε για πα­ράδειγμα τον Γιώργο Πετζετάκι, τον πρώτο επιχειρηματία που συνελήφθη, δεν θα συναντή­σουμε κάποια απίστευτη περιπέτεια, αλλά μια καθημερινή ελληνική επιχει­ρηματική ιστορία.

Η οικογενειακή επιχείρηση πλαστι­κών και σωλήνων ήταν αναμφίβολα από τις καλύτερες στην Ελλάδα, με τα προϊόντα της αναγνωρισμένα διεθνώς. Η αλλαγή φρουράς όμως από τον πα­τριάρχη στον υιό Γιώργο και την κό­ρη Γκαμπριέλα συνδέθηκε με κάποιες άστοχες επιλογές που έφεραν σωρευ­μένα προβλήματα.

Όταν οι ιδιοκτήτες έπαψαν να πι­στεύουν στις δυνατότητές τους και αποφάσισαν να παραχωρήσουν το μά­νατζμεντ, το πρόβλημα είχε ξεπεράσει τις δυνατότητες επίλυσης. Και κυρίως: οι Ελβετοί που επελέγησαν για να το λύσουν σίγουρα είχαν άλλα πράγματα στο μυαλό τους. Η επιστροφή της διοίκησης στα χέρια του Γιώργου Πετζετά­κι δεν έλυσε ούτε τώρα τα θέματα, με τελική κατάληξη την υπαγωγή στο άρ­θρο 99.

Από την περιπέτεια αυτή, όμως, ο επιχειρηματίας βρέθηκε με βεβαιωμέ­νους φόρους μερικών εκατομμυρίων, οπότε συνελήφθη, για να αφεθεί τε­λικά ελεύθερος. Η σύντομη αυτή ιστο­ρία δεν απέχει από τις περισσότερες στον ελληνικό χώρο. Και όλες μαζί (για όσους γνωρίζουν) διδάσκονται σε ξένα οικονομικά πανεπιστήμια (το ιδιότυπο οικογενειακό ελληνικό μάνατζμεντ) ως παράδειγμα προς αποφυγήν…

Ένδυση – λιανικό εμπόριο

Μία παρεμφερής ιστορία από την… ανάποδη ήταν αυτή του Λάκη Γαβαλά. Περσόνα της μόδας την περίοδο του χρηματιστηρίου, ο Γαβαλάς δεν χρειάστηκε πολύ για να προοδεύσει. Έντο­νη μιντιακή προβολή, ισχυροί φίλοι και ισχυρή δανειοδότηση (λόγω των δύο προηγουμένων) έφταναν ώστε πριν από αρκετά χρόνια να στηθεί μια βιο­μηχανία στον χώρο του ενδύματος και της μόδας, που, εκτός από τις αντιπρο­σωπεύσεις, απέκτησε και κατασκευαστικό βραχίονα.

Για το πώς έπεσε έξω πολλά έχουν ακουστεί. Το βέβαιο είναι, πάντως, ότι βοήθησαν η κρίση και τα εσωτερικά διαχειριστικά λάθη. Η υπαγωγή της Λ. Γαβαλάς Α.Ε. στον πτωχευτικό κώδικα το καλοκαίρι δεν έλυσε τα προβλήμα­τα και τελικά ο επιχειρηματίας συνε­λήφθη, για να αφεθεί ελεύθερος μερικές ώρες μετά. Και αποδει­κνύοντας την ιδιοτυπία του ως εκπροσώπου του (γρήγορου και εύκολου) ελληνικού επιχειρηματικού ονείρου, ξέσπασε τον πόνο του στα μπουζούκια.

Το λιανικό εμπόριο είχε αναμφίβο­λα πολλές απώλειες και πολλά «στόρι» καταστροφής τους τελευταίους μήνες. Από τις μεγαλύτερες «ειδήσεις», πολύ πρόσφατα, η αναζήτηση ασύλου στο άρθρο 99 από την εταιρεία αθλητικών ειδών Puma Hellas Α.Ε. Η προσφυγή της αφορά αποκλειστικά τη ρύθμιση των οφειλών της σε προμηθευτές του εξωτερικού.

Έτσι, στο ερώτημα πώς η συγκεκρι­μένη εταιρεία, έως πρότινος υγιής, βρέθηκε στην κατάσταση αυτή, η απάντη­ση βρίσκεται σε ένα άλλο «στόρι καταστροφής», αυτό των αδελφών Γλου, που επίσης υπήχθησαν στο άρθρο 99 το περασμένο καλοκαίρι και για το οποίο υπάρχει θέμα οικονομικών ατασθαλι­ών για το οποίο αναμένεται να αποφαν­θούν οι δικαστικές αρχές.

Η ιστορία του Άκη και του Γιώργου Γλου είναι ένα ακόμη «κλασικό» έργο με κέντρο τον Πειραιά. Η επιτυχία του οικογενειακού καταστήματος έστησε έναν όμιλο επτά εμπορικών ένδυσης και υπόδησης το 1992, εκ των οποί­ων τα τρία στην καρδιά της Αθήνας. Τα αδέλφια, που είναι φίλαθλοι και μά­λιστα φανατικοί του Ολυμπιακού, λά­τρευαν τα σπορ και σκέφθηκαν ότι θα έπρεπε να ρίξουν περισσότερο βάρος στον χώρο της αθλητικής ένδυσης.

Το 1994 ο όμιλος ανέλαβε την απο­κλειστική διάθεση και διανομή των προϊόντων της Puma. Με άρμα μάχης τη γερμανική εταιρεία ο όμιλος Γλου άρχισε να σαρώνει τον χώρο των σπορ για να φορούν Puma. Στο απόγειο της επιχειρηματικής του δραστηριότητας ο όμιλος Γλου δημιούργησε ένα τεράστιο δίκτυο 60 καταστημάτων. Η μπουτίκ της Puma στην Ομόνοια θεωρήθηκε η εμπορικότερη σε όλο τον κόσμο μετά την αντίστοιχη στο Βερολίνο.

Το 2004, σε συνεργασία με την πο­λυεθνική, δημιούργησαν την Puma Hellas. Το 2008 ο τζίρος της έφτασε τα 76 εκατ. ευρώ και τα κέρδη στα 15 εκατ. ευρώ. Έναν χρόνο πριν, ο αριθ­μός αυτός αντιστράφηκε και είχε ως πρόσημο τις ζημιές.

Ναυπηγεία Ελευσίνας

Προς ένα μη προδιαγεγραμμένο τέ­λος δείχνουν να οδεύουν και τα άλλοτε πανίσχυρα Ναυπηγεία Ελευσίνας του ομίλου Ταβουλάρη (Νέωριον), που πριν από μερικά χρόνια διεκδικούσαν να πά­ρουν την αποκλειστικότητα στις ναυπη­γήσεις πλοίων στην Ελλάδα αγοράζο­ντας τον Σκαραμαγκά.

Σήμερα, παρά τις πρόσφατες ενι­σχύσεις σε παραγγελίες του Πολεμι­κού Ναυτικού, το ναυπηγείο έχει επί­σης υπαχθεί στο άρθρο 99, ενώ, όπως αποκάλυψε και πρόσφατα το «Π», η ιδιοκτησία πήρε δάνειο με εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου για να πληρώ­σει τους εργαζομένους. Άλλη μία περίπτωση που η μετάβαση από τη μία γε­νιά (του πατριάρχη Νίκου Ταβουλάρη) στην επόμενη δεν έδειξε να αποδίδει καρπούς…

Οι τράπεζες

Πώς βέβαια να τα καταφέρει ένας ναυπηγικός όμιλος που κινείται με δου­λειές ενός Δημοσίου που δεν έχει πλέ­ον ρευστό, όταν και οι ίδιες οι τράπεζες είναι σκιές του εαυτού τους. Καθώς για τα θέματα αυτά το «Π» έχει ήδη γράψει αναλυτικά, θα καταγράψουμε απλώς σήμερα πώς, με τις περισσότερες μεγάλες τράπεζες να παρουσιάζουν κεφα­λαιοποιήσεις 200 έως 500 εκατ. ευρώ, τα χρήματα που θα χρειαστούν για την ανακεφαλαιοποίηση μετά το κούρεμα και τις προβλέψεις της BlackRock μπο­ρεί να φτάσουν και τα 20 δισ.

Αυτός είναι ο λόγος που οι διοικήσεις δεν έχουν την ισχύ, την εξουσία και την αίγλη που κάποτε απολάμβαναν. Είναι ο λόγος για τον οποίο ο Σπύρος Λάτσης έδωσε το «πράσινο φως» για τη συγχώνευση της δικής του Eurobank με την Alpha του Γιάννη Κωστόπουλου ελαφρά… υπέρ της τελευταίας, απλώς επειδή «φέρνει» τα κεφάλαια του Κατάρ.

Στο ίδιο περιβάλλον διόλου τυ­χαίο ότι την περασμένη εβδομά­δα ο Απόστολος Ταμβακάκης, μιλώντας σε στελέχη του ομί­λου της Εθνικής, έλεγε πως πρω­ταρχικός στόχος της διοίκησης είναι η αποφυγή της προσφυγής στο Ταμείο Χρηματοπι­στωτικής Σταθερότητας και η άντληση κεφα­λαίων με ίδια μέσα. Η απόφαση να προχωρήσει στην έκδοση προνομιούχων μετοχών υπέρ του ελληνικού Δημοσίου (ύψους 1 δισ. ευρώ) εντάσσεται σε αυτή την προσπά­θεια.

Είναι ένα βήμα, καθώς η ΕΤΕ αξιο­ποιεί στο… παρά πέντε τον παλιό νόμο Αλογοσκούφη με προοπτική την ενί­σχυση του δείκτη επάρκειας (Core Tier 1) στο 11% από 9,5% που είναι σήμε­ρα. Το επόμενο – δεύτερο βήμα – είναι η πώληση μεγαλύτερου μεριδίου της Finansbank. Το 20% που κάποτε έλεγε η τράπεζα έγινε τουλάχιστον 40% (για περίπου 1,4-1,8 δισ. ευρώ) και πολλοί μιλούν για ακόμη μεγαλύτερο μερί­διο…

Μedia – κατασκευές

Οι πάλαι ποτέ αυτοκρατορίες των media αποτυπώνουν με τον καλύτερο ίσως τρόπο το δράμα του επιχειρείν. Ο πανίσχυρος ΔΟΛ έκλεισε το καθημερι­νό «Βήμα» και πολλές περιοδικές εκ­δόσεις.

Η Μάνια Τεγοπούλου της «Ελευθε­ροτυπίας» την Τετάρτη έκανε αίτηση υπαγω­γής στο άρθρο 99 του πτωχευτικού κώ­δικα.

Στο συγκρότημα Μπόμπολα η πρόθεση περικοπών είναι γνωστή  (και τρομάζει όλους), ενώ στο φάντασμα του Alter οι εργαζόμενοι δεν ελπίζουν πλέον σε τίποτα.

Η αλήθεια είναι ότι όλες οι επιχειρήσεις του Τύ­που έχουν αντιμετωπί­σει προβλήματα. Από τον «μετρ» των ειδικών εκδόσεων Κώστα Καβ­βαθά, που βρέθηκε στα χέρια του Λυμπέρη, μέχρι τις αδελφές Αθανασιάδη, που (όπως ακούγεται) αναζητούν πωλητή για ένα μεγάλο ακίνητο. Οι πιο πολλές καταστροφές έχουν σημειωθεί βέβαια στον κλάδο της οι­κοδομής. Η τριετής «αναστολή» δρα­στηριότητας στον χώρο αυτόν έχει προ­καλέσει προβλήματα στους κολοσσούς (όπως για παράδειγμα στον Ελλάκτωρα) και αγωνία σε μέχρι πρότινος με­γάλους παίκτες, όπως η Μηχανική του Εμφιετζόγλου.

Οι κατασκευές άλλωστε είχαν τις πε­ρισσότερες εταιρείες στο άρθρο 99. Μεταξύ αυτών τα τσιμέντα Ηρακλής, τα αλουμίνια της Alumil, της ΕΤΕΜ και της Alco, τα «σίδερα» του Μπήτρου, της ΣΙΔΜΑ και της Σιδενόρ.

Μια και ο λόγος για τη Σιδενόρ, πρέ­πει να σημειωθεί ότι πολλοί παραδοσιακοί παίκτες βλέπουν το μέλλον μέσα από πολλά σύννεφα. Κάτι που αφορά τον όμιλο Βιοχάλκο της οικογένειας Στασινόπουλου, αλλά και την S&Β της οικογένειας Κυριακόπουλου.

Η άλλη πλευρά

Ωστόσο υπάρχει και η άλλη πλευ­ρά της… κρίσης, που αφορά κυρίως επιχειρηματίες, οικονομικούς παρά­γοντες και ανθρώπους της αγοράς, οι οποίοι φαίνεται πως θα αποτελέσουν τη «νέα εθνική τάξη». Το σίγουρο είναι πως, με την ολοκλήρωση της μεταπο­λίτευσης, κλείνει ακόμη ένας επιχειρηματικός – οικονομικός κύκλος. Επιχει­ρηματίες οι οποίοι διείδαν τα επερχό­μενα και προνόησαν, παράγοντες που παρέμειναν συντηρητικοί και… νοικο­κυραίοι, φαίνεται πως συγκεντρώνουν τις περισσότερες προϋποθέσεις για να είναι παρόντες στον επόμενο κύκλο.

Από παραδοσιακά βιομηχανικά «τζάκια» (όπως ενδεικτικά θεωρού­νται οι Κανελλόπουλοι – Παπαλεξόπουλοι της τσιμεντοβιομηχανίας Τιτάν και η οικογένεια Βαρδινογιάννη /Motoroil), οι λεγόμενοι «νουνεχείς» επιχειρηματίες (ενδεικτική η περίπτω­ση της Ιωάννας Παπαδοπούλου της ομώνυμης εταιρείας μπισκότων, της ΙΟΝ, της οικογένειας Γιώτη) και παράγοντες που αναδείχθηκαν την περίο­δο της χρηματιστηριακής ευφορίας αλλά στη συνέχεια… σήκωσαν τα μα­νίκια και δούλεψαν.

Χαρακτηριστική σε αυτό το επίπεδο η περίπτωση του Ευάγγελου Μυτιληναίου, ο οποίος μεθοδικά χτίζει έναν όμιλο στα μέταλλα και την ενέργεια με εξωστρεφή προσανατολισμό. Και βέβαια τα ονόματα διορατικών αν­θρώπων (όπως ο Βασίλης Φουρλής των ΙΚΕΑ και InterSport, o Δημήτρης Κουτσολιούτσος των Folli-Follie και των ΚΑΕ), αλλά και μερικών νέων παι­κτών που τελικά θα διαμορφώσουν τη «νέα εθνική τάξη».

Βέβαια ας μην διαφεύγει την προ­σοχή μας πως η απερχόμενη επιχει­ρηματική – αστική τάξη, σε αντίθεση με προηγούμενες, ούτε εθνικούς ευ­εργέτες ανέδειξε ούτε πρωτοπόρους επιστήμονες – ερευνητές ούτε και κά­ποια ονόματα – παραδείγματα, όπως η «αστική τάξη» των «συντηρητικών δεκαετιών». Είναι μάλλον ζήτημα εθνι­κής συνείδησης…

Η Υγεία νοσεί

Με τις τράπεζες να αγωνιούν, εύλογο να νοσεί και η… Υγεία. Οι μεγά­λες ιδιωτικές κλινικές κλείνουν πτέρυγες και ορόφους, ενώ στα μαιευτή­ρια αναζητούνται τοκετοί με… προσφορές. Στον ίδιο χώρο η Euromedica του ΘωμάΛιακουνάκου θεωρείται εδώ και μερικούς μήνες στα όρια. Βα­σικός λόγος η αστοχία στη συμφωνία αναδιάρθρωσης δανείων ύψους 185 εκατ. ευρώ, που έγινε τον περασμένο Δεκέμβριο, η οποία μετέτρε­ψε δάνεια άνω των 150 εκατ. ευρώ από μακροπρόθεσμα σε πληρωτέα εντός του έτους.

Μετά την πτώχευση της Axon Airlines, που προκάλεσε μεγάλη τρύπα στον επιχειρηματία και προβλήματα με τα εξοπλιστικά, ο Λιακουνάκος το «γύρισε» στην Υγεία, που στα μέσα της περασμένης δεκαετίας είχε μεγάλα περιθώρια στα κέρδη. Όμως εδώ και δύο χρόνια τα ιδιωτικά δι­αγνωστικά κέντρα στα οποία επένδυσε έχουν ξεμείνει από πελάτες, οι οποίοι στρέφονται πλέον στο Δημόσιο. Παράλληλα έκλεισαν και οι κά­νουλες από τα ασφαλιστικά ταμεία, που δεν πληρώνουν πλέον για ανα­λύσεις στα πανάκριβα ιδιωτικά νοσηλευτήρια.