Οι ΗΠΑ αποχωρούν από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν και επαναφέρουν τις κυρώσεις. Αγορές στο «κόκκινο», τιμή πετρελαίου «ασανσέρ», αντικρουόμενα δημοσιεύματα για την αποχώρηση ή μη των ΗΠΑ από τη συμφωνία, γνωστή ως Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (ΚΟΣΔ). Με μια λιτή ανακοίνωση και με σκληρούς χαρακτηρισμούς, ο Ρεπουμπλικανός Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αποφάσισε να τερματίσει τη συμφωνία που υπεγράφη μεταξύ της Ισλαμικής Δημοκρατίας και της ομάδας 5+1 (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία και Γερμανία) στη Βιέννη το 2015, ώστε στη συνέχεια να επιβάλει εκ νέου μονομερείς αμερικανικές κυρώσεις στο Ιράν.

«Ανακοινώνω σήμερα ότι οι ΗΠΑ θα αποχωρήσουν από την πυρηνική συμφωνία του Ιράν», δήλωσε ο Τραμπ την Τρίτη σε τηλεοπτικό του διάγγελμα. «Θα επιβάλουμε το ύψιστο επίπεδο οικονομικών κυρώσεων», ήταν τα λόγια του προς τον αμερικανικό – και όχι μόνο – λαό, κατηγορώντας την Τεχεράνη ως ηγέτιδα δύναμη της διεθνούς τρομοκρατίας (leading state sponsor of terror). Επίσης ανέφερε ότι θα επιβληθούν εκ νέου οι κυρώσεις αναφορικά με τις αεροπορικές εξαγωγές στο Ιράν, το εμπόριο μετάλλων της χώρας και κάθε προσπάθεια της Τεχεράνης να αποκτήσει αμερικανικά δολάρια.

Ωστόσο οι κυρώσεις εις βάρος της Τεχεράνης δεν θα επανέλθουν έως τους επόμενους έξι μήνες. Ο Τραμπ πρόσθεσε ότι είναι έτοιμος και πρόθυμος να διαπραγματευτεί μια νέα συμφωνία με το Ιράν όταν θα είναι έτοιμο και πως επιθυμεί μια αληθινή και βιώσιμη λύση στην πυρηνική απειλή του Ιράν.

Η Σαουδική Αραβία τρίβει τα χέρια της

Άμεσος ο αντίκτυπος της αποχώρησης των ΗΠΑ στο ιρανικό αργό – από όπου προέρχεται το ένα τρίτο της παγκόσμιας ημερήσιας προσφοράς πετρελαίου –, καθώς οι εξαγωγές της χώρας αναμένεται να δεχθούν βαρύ πλήγμα, που θα επιφέρει σοβαρότατες αναταράξεις στη διεθνή αγορά πετρελαίου και μείωση των παγκόσμιων αποθεμάτων αργού.

Σύμφωνα με δηλώσεις του Ιρανού υπουργού Πετρελαίου, το Ιράν θεωρεί τη στάση των ΗΠΑ «απαράδεκτη», ενώ εκτιμά πως η πορεία της τιμής του πετρελαίου θα κυμανθεί στα 60-65 δολάρια το βαρέλι, στόχος φυσικά αρκετά χαμηλότερος από εκείνον που έχει θέσει η Σαουδική Αραβία, η οποία ιδανικά θα ήθελε να δει το πετρέλαιο να κυμαίνεται μεταξύ 80 και 100 δολαρίων το βαρέλι. Οι ειδικοί προειδοποιούσαν πως, εάν η συμφωνία τερματιστεί, όπερ και εγένετο, η τιμή – προς ικανοποίηση και της Σαουδικής Αραβίας – θα εκτιναχθεί πάνω από τα 80, ίσως και στα 100 δολάρια.

Αποστάσεις ΗΠΑ – Ευρώπης

Πιστός στην προεκλογική του εξαγγελία για την κατάργηση της πυρηνικής συμφωνίας με το Ιράν και παρά τις επισκέψεις των Μακρόν – Μέρκελ, ο Αμερικανός Πρόεδρος έχει δώσει προθεσμία έως τις 12 Μαΐου στους Ευρωπαίους συνυπογράφοντες τη συμφωνία να «διορθώσουν τα τρομερά μειονεκτήματά» της.

Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία, ακόμη και μερικές ώρες πριν από την επίσημη ανακοίνωση του Τραμπ, δήλωναν πως παραμένουν δεσμευμένες στη συμφωνία, αλλά, σε μια προσπάθεια να κρατήσουν και τις ΗΠΑ, επιθυμούν διεξαγωγή διαλόγου με το Ιράν για συγκεκριμένα ζητήματα: το βαλλιστικό πυραυλικό του σύστημα, τις πυρηνικές του δραστηριότητες πέραν του 2025, όταν θα έχουν λήξει οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν βάσει της συμφωνίας, καθώς και τον ρόλο της Τεχεράνης σε κρίσεις στη Μέση Ανατολή, όπως στη Συρία και στην Υεμένη.

Οι Ευρωπαίοι έχουν όμως ακόμη μία ανησυχία: τις τιμές του πετρελαίου. Δεδομένου ότι οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες καλύπτουν τις ενεργειακές ανάγκες τους με εισαγωγές, ο τερματισμός της συμφωνίας θα φρέναρε ακόμη περισσότερο την ασθμαίνουσα ευρωπαϊκή οικονομία.

Επιπλέον η εκρηκτική αύξηση του διμερούς εμπορίου Ε.Ε. – Ιράν τα τελευταία χρόνια και η ταυτόχρονη στασιμότητα σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα των σχέσεων της χώρας με τις ΗΠΑ επεξηγούν, σε μεγάλο βαθμό, τις εκ διαμέτρου αντίθετες αντιδράσεις Γαλλίας, Γερμανίας και Ε.Ε. από αυτές του Τραμπ. Καθώς οι ευρωπαϊκές εταιρείες κινητοποιήθηκαν για να εκμεταλλευτούν μια ανοιχτή και αναπτυσσόμενη αγορά, οι αμερικανικές πιέζονταν από ένα νέφος πολιτικής αβεβαιότητας.

Ερωτηθείς ο Τζάρετ Μπλανκ, πρώην συντονιστής της πυρηνικής συμφωνίας υπό την προεδρία Ομπάμα, πόσο σοβαρή θα ήταν η αύξηση των αποστάσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης σε περίπτωση αμερικανικής καταγγελίας της συμφωνίας, απάντησε πως αυτό εξαρτάται από το πόσο βαθιές θα ήταν οι συνέπειες στις οποίες θα οδηγούσε ένα τέτοιο βήμα.

Σε περίπτωση άρσης των κυρώσεων και επιβολής διεθνούς εμπάργκο, η αποξένωση από τους Ευρωπαίους θα μπορούσε να είναι μεγάλη. Εάν δε επιβληθούν κυρώσεις και σε τράπεζες που διατηρούν εμπορικές σχέσεις με το Ιράν, θα μπορούσε να ερμηνευθεί από την Ευρώπη ως μια πρωτοφανώς εχθρική πράξη.

Έτσι, με μια άμεση, κοινή απάντηση που «βγήκε» μέσω του Ελιζέ, Μακρόν, Μέρκελ και Μέι προχώρησαν σε ένα επικών διαστάσεων άδειασμα του Ντόναλντ Τραμπ μετά την απόφασή του για τη συμφωνία με το Ιράν, εκφράζοντας παράλληλα τη λύπη τους για την αποχώρηση των ΗΠΑ. «Θα εργαστούμε συλλογικά σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, καλύπτοντας τις πυρηνικές δραστηριότητες, τη μετά το 2025 περίοδο, το βαλλιστικό πρόγραμμα και τη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή, ιδίως στη Συρία, την Υεμένη και το Ιράκ» επισήμανε ο Μακρόν σε tweet που έστειλε λεπτά αφότου μίλησε ο Ντόναλντ Τραμπ.

Στο σημείο αυτό να επισημανθεί ότι οι Βρυξέλλες ήλπιζαν πως, μέσω της συμφωνίας για τα πυρηνικά, η Τεχεράνη θα υιοθετούσε μια πιο μετριοπαθή εξωτερική πολιτική. Αλλά έγινε το ακριβώς αντίθετο. Το καθεστώς των μουλάδων δρα εντατικά εδώ και καιρό στη Συρία, ενώ αυξάνει την επιρροή του στο Ιράκ και μέσω της σιιτικής Χεζμπολάχ και στον Λίβανο.

Ο Αμερικανός Πρόεδρος δεν άκουσε κανέναν. Ίσως λοιπόν να αναγκαστεί να ακούσει τον ίδιο τον πρόεδρο του Ιράν Χασάν Ρουχανί. «Έχουμε σχέδια για να αντισταθούμε σε οποιαδήποτε απόφαση του Τραμπ για την πυρηνική συμφωνία» διεμήνυε μέσω της κρατικής τηλεόρασης ο Ρουχανί, προσθέτοντας ότι «αν οι ΗΠΑ αποχωρήσουν από την πολυμερή συμφωνία, θα το μετανιώσουν όσο ποτέ στο παρελθόν» και κάλεσε σε ενότητα των μουσουλμανικών λαών.