Σε κομβικό σημείο φαίνεται να βρίσκονται οι διαπραγματεύσεις για το ονοματολογικό των Σκοπίων, αν και τα πράγματα ίσως ξεκαθαρίσουν λίγο περισσότερο μετά την ολοκλήρωση της συνόδου Ε.Ε. – Δυτικών Βαλκανίων στη Σόφια, που ξεκίνησε χθες και ολοκληρώνεται σήμερα. Σήμερα πραγματοποιείται η προγραμματισμένη διμερής συνάντηση του Αλέξη Τσίπρα με τον ομόλογό του πρωθυπουργό της ΠΓΔΜ Ζόραν Ζάεφ (10.15 – 11.15), ενώ χθες προηγήθηκε σύντομο τετ-α-τετ στο πλαίσιο της προπαρασκευαστικής συνόδου του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος (ΕΣΚ).

Κατά τις διήμερες επαφές θα διαπιστωθεί η πρόοδος που έχει συντελεστεί μέχρι σήμερα κυρίως στα επιμέρους θέματα, καθώς και το σημείο που βρίσκονται οι συζητήσεις στα κεντρικά ζητήματα της σύνθετης ονομασίας και του erga omnes που θέτει η κυβέρνηση ως προϋπόθεση για να δώσει η Ελλάδα το πράσινο φως στην ένταξη σε Ε.Ε. και ΝΑΤΟ. Κατά συνέπεια ο πρωθυπουργός θα έχει την ευκαιρία να διαπιστώσει αν μπορεί να προχωρήσει η διαπραγμάτευση για την επίτευξη συμφωνίας στα πρότυπα που έχει θέσει η ελληνική πλευρά για οριστική και βιώσιμη λύση.

Αναφορικά με το κλίμα γύρω από τη συνάντηση, ο πρωθυπουργός χθες προσερχόμενος στη σύνοδο του ΕΣΚ μάλλον σήκωσε ψηλά τον πήχη, καθώς όταν ρωτήθηκε ποιες είναι οι προσδοκίες του από τη συνάντηση με τον ομόλογό του ανέφερε πως αυτές είναι «πολύ μεγάλες» – αντιστοίχως ο Ζόραν Ζάεφ σημείωσε πως αναμένει «μόνο επιτυχία» της συνάντησης. Πάντως μια μέρα πριν, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος στο κυβερνητικό μπρίφινγκ σημείωσε πως η συνάντηση θα είναι εξαιρετικά χρήσιμη και σημαντική, ωστόσο σε καμία περίπτωση δεν προεξοφλείται ότι θα καταλήξει σε συμφωνία, ενώ πρόσθεσε ότι είναι πολύ πιθανό να χρειαστεί και επόμενος γύρος ώστε να διανυθεί η απαιτούμενη απόσταση που χωρίζει τις δύο πλευρές. Η σημερινή συνάντηση Τσίπρα – Ζάεφ είναι η δεύτερη μετά τη συνάντηση στο Νταβός τον περασμένο Ιανουάριο, όπου ο πρωθυπουργός προέταξε το ζήτημα ενιαίας χρήσης έναντι όλων (erga omnes) για την επίλυση της ονομασίας.

Τις τελευταίες ημέρες έχει διαφανεί – μέσω σχετικών διαρροών από το κυβερνητικό στρατόπεδο – ότι αποκρυσταλλώνεται ένα βασικό σενάριο, που προβλέπει μια διεθνή συμφωνία, η οποία ωστόσο δεν δείχνει να παραπέμπει ακριβώς σε αυτό που η ελληνική πλευρά ονομάζει «καθαρή λύση», καθώς θα είναι μεν συνολική, αλλά με εφαρμογή σε στάδια και όχι one-off (μια κι έξω), και μάλιστα όχι μόνο στα επιμέρους (π.χ. αλλαγές σε επίσημα ή ταξιδιωτικά έγγραφα) αλλά και στα βασικά (στα χαρτιά η ελληνική πλευρά θα εμφανίζεται να παίρνει το erga omnes, αλλά η συνταγματική αλλαγή θα γίνει σε μεταγενέστερο χρόνο, καθώς δεν είναι εφικτό αυτό να συμβεί άμεσα).

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Τζανακόπουλος επιβεβαίωσε στο κυβερνητικό μπρίφινγκ τα περί διαδοχικών σταδίων εφαρμογής, απορρίπτοντας ωστόσο κατηγορηματικά τα περί «σαλαμοποίησης», αφού η συμφωνία θα υπογραφεί μόνο αν ολοκληρωθεί και κλείσουν όλα τα θέματα, με άλλα λόγια δεν θα μείνουν ανοιχτά θέματα προς διαπραγμάτευση. Όπως είπε, αυτή η διεθνής συμφωνία «θα έχει προφανώς έναν χαρακτήρα αλλεπάλληλων δεσμεύσεων, δηλαδή δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που θα εκτείνονται στο μέλλον. Δεν πρόκειται να είναι μια λύση, δεν είναι δυνατόν να είναι μια λύση, η οποία θα ολοκληρωθεί με το πάτημα ενός κουμπιού». Ο ίδιος αναφέρθηκε σε «συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα, συγκεκριμένους στόχους, συγκεκριμένες υποχρεώσεις, οι οποίες απορρέουν από αυτές τις συμφωνίες και οι οποίες πρέπει να τηρούνται από τις δύο πλευρές».

Η πίεση και το ΝΑΤΟ 

Πάντως από την κυβέρνηση αποφεύγουν να θίξουν το κομβικό ζήτημα, που είναι τα δύο ορόσημα, αυτό της συνόδου κορυφής της Ε.Ε. τον Ιούνιο όπου θα ξεκινήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις και της συνόδου του ΝΑΤΟ στις 8 Ιουλίου. Αν στην πρώτη περίπτωση η πορεία της ένταξης εξαρτάται από «κεφάλαια» τα οποία ξεκλειδώνουν ανάλογα με την πορεία των συζητήσεων, στη δεύτερη περίπτωση έχει ακουστεί ότι θα υπάρξει ένα προενταξιακό καθεστώς, μια σύνδεση της ΠΓΔΜ με το ΝΑΤΟ μέσω «ειδικής σχέσης». Αν λοιπόν δεν «χαθεί το τρένο», όπως λένε ορισμένες πλευρές, αλλά η ΠΓΔΜ πάρει μια μορφή ένταξης, έστω ατελή, αναλυτές και έχοντες γνώση της διπλωματίας προειδοποιούν για τον κίνδυνο δημιουργίας ντε φάκτο καταστάσεων που δεν μπορούν να αποτραπούν απόλυτα αναφορικά με την εφαρμογή του erga omnes και την αλλαγή της ονομασίας στο σύνταγμα της ΠΓΔΜ, καθώς οι γείτονες μπορεί να αθετήσουν τις δεσμεύσεις τους.

Σύμφωνα με πληροφορίες, στο παρασκήνιο η πίεση να προχωρήσει άμεσα η ένταξη της γείτονος είναι πολύ μεγάλη και προς τις δύο πλευρές – είναι μάλλον χαρακτηριστική η αναφορά Ζάεφ σε εκδήλωση χθες στο περιθώριο των εργασιών της συνόδου ότι «η ΠΓΔΜ δεν έχει καμία εναλλακτική λύση πέρα από την ένταξη στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε.». Γι’ αυτό και η ελληνική πλευρά φέρεται να αναζητεί επίμονα τον ορισμό εγγυητών στην εφαρμογή της συμφωνίας, δηλαδή το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε.

Σε ό,τι αφορά τη σύνθετη ονομασία, πληροφορίες από διπλωματικούς κύκλους φέρουν την ελληνική πλευρά να υποχωρεί ως προς την απαίτησή της η ονομασία να είναι ενιαία και αμετάφραστη (π.χ. σε περίπτωση που συμφωνηθεί η σύνθετη ονομασία Gorna Macedonia θα επιτραπεί η χρήση του μεταφρασμένου Upper Macedonia) και η άλλη πλευρά αποσύρει από τη συζήτηση τη σκέψη να τεθεί η συμφωνία σε δημοψήφισμα που ενέχει τον κίνδυνο απόρριψης με τις ευθύνες να καταλογίζονται στην ελληνική πλευρά.