Αρχηγείο RAF, High Wycombe, Κεντρική Αγγλία, 1942

Ο επιβάτης του Austin Eight καθόταν αναπαυτικά στο πίσω κάθισμα με τα χέρια σταυρωμένα επάνω στον καφετί δερμάτινο χαρτοφύλακα. Κοίταζε δεξιά και αριστερά τον δρόμο, που έκοβε σαν μαχαίρι τα καταπράσινα λιβάδια, και όταν το αυτοκίνητο πήρε τη μεγάλη δεξιά στροφή έξω από το χωριό Walters Ash άρχισε να αγχώνεται. Σε λίγη ώρα θα παρουσίαζε στην ηγεσία της Βασιλικής Αεροπορίας ένα σχέδιο βομβαρδισμού που, εάν πετύχαινε, θα καθήλωνε τη γερμανική πολεμική βιομηχανία.

Ο Burns Wallis, καθηγητής Μαθηματικών, ένας 56χρονος άνδρας που παρέμενε σφοδρά ερωτευμένος με τη Molly Bloxam, η οποία είχε λιγότερα από τα μισά του χρόνια, είχε καταφέρει να πείσει τον ίδιο τον Τσόρτσιλ για την ανάγκη στρατηγικών βομβαρδισμών κατά τη διάρκεια του πολέμου. Βομβαρδισμών δηλαδή που δεν θα γινόντουσαν με τη μέθοδο του χαλιού για να πλήξουν πόλεις και ανθρώπους, αλλά επιλεγμένα χτυπήματα με χειρουργική ακρίβεια που θα έπλητταν τη γερμανική μηχανή και θα της στερούσαν ενεργειακούς πόρους.

Ο Burns, αν και ήταν ερωτευμένος με τη Molly, κάτι που έκανε τον κόσμο της εποχής να κοκκινίζει από ντροπή λόγω της διαφοράς ηλικίας, ήταν εν τούτοις βαθιά συντηρητικός και δεν συμπαθούσε τον πρωθυπουργό της Αγγλίας, επειδή στα μάτια του ήταν πάρα πολύ προοδευτικός! Μέσα στον χαρτοφύλακα, που δεν σταμάτησε στιγμή να αγκαλιάζει, υπήρχαν τα σχέδια ενός νέου πρωτοποριακού βομβαρδισμού και μιας παράξενης βόμβας, που θα παρουσίαζε σε ελάχιστα λεπτά.

Το αυτοκίνητο σταμάτησε μπροστά από την πύλη του αρχηγείου της Βασιλικής Αεροπορίας και όση ώρα ο οδηγός του έδινε τα χαρτιά και τις διαπιστεύσεις, ο Burns διάβασε το ρητό στην αψίδα της πύλης: Non Sibi (όχι για τους εαυτούς μας). Το αυτοκίνητο πέρασε μέσα στο αχανές στρατόπεδο που χρησιμοποιούνταν και σαν αεροδρόμιο και κατευθύνθηκε βορειοανατολικά στη Διοίκηση των Βομβαρδιστικών. Άλλη πύλη, άλλες διαπιστεύσεις, άλλο ρητό στην αψίδα: Bomber Command RAF – Strike Hard Strike Sure…

Ο Burns βγήκε από το όχημα που είχε σταματήσει μπροστά στο αρχηγείο βομβαρδιστικών, ίσιωσε το σκούρο παντελόνι του, έφτιαξε το πηλήκιο του Βασιλικού Ναυτικού που φορούσε και ετοιμάστηκε για τη μεγαλύτερη στιγμή της ζωής του. Δυο Spitfire, που εκείνη την ώρα είχαν απογειωθεί και πέρασαν ξυστά από τις καμινάδες, τον έκαναν να σκύψει το κεφάλι και να κοιτάξει ψηλά και πίσω του. Έπρεπε να πείσει τα «μεγάλα κεφάλια» ότι εάν βομβάρδιζαν τα γερμανικά φράγματα στην κοιλάδα του Ρήνου, θα έπλητταν βαριά την ηλεκτρική παραγωγή και κατά συνέπεια τα εργοστάσια του Γ’ Ράιχ.

Όταν άνοιξε τον καφέ δερμάτινο χαρτοφύλακα και άρχισε να μιλάει, έπιασε με την άκρη του ματιού του τα πρώτα γελάκια από τον αρχηγό της RAF, τον λόρδο Charles Frederick Algernon Portal, προς τον αρχηγό των βομβαρδιστικών, τον sir Arthur Harris, που όλοι ήξεραν σαν «Bomber Harris».

«Και πώς θα βομβαρδίσουμε ένα φράγμα μέσα στην καρδιά της Γερμανίας, αγαπητέ μου… θυμίστε μου το όνομά σας, μου διαφεύγει», είπε ο λόρδος Portal και συνέχισε: «Γνωρίζετε ασφαλώς ότι από το υψόμετρο που επιχειρούν τα βομβαρδιστικά μας, από τα 3.500 μέτρα, ένα φράγμα φαίνεται όπως το κεφάλι της βελόνας μέσα σε μία μεγάλη έκταση. Ακόμη και το να εντοπίσει κάποιος το φράγμα, θα είναι δύσκολο να το πλήξει με ακρίβεια. Και σας παρακαλώ, μην αναφέρετε ότι το χτύπημα πρέπει να γίνει με τορπίλες, γιατί θα σας πω πως οι Γερμανοί έχουν ποντίσει κάθετα στα ποτάμια τους ειδικά δίχτυα, που δεν θα αφήσουν την τορπίλη να φτάσει στον στόχο της και να ολοκληρώσει το έργο της».

Όταν όμως ο Burns άρχισε να μιλάει για ένα νέο είδος βόμβας, που θα αναπηδάει όπως το βότσαλο που το πετάει κάποιος σε μια λίμνη και που το βομβαρδιστικό μπορεί να ρίξει από ύψος 46 μέτρων με συγκεκριμένη ταχύτητα, τότε ο λόρδος, που ήταν και εκείνος μηχανικός, σταμάτησε να ειρωνεύεται και άρχισε να παρακολουθεί με ενδιαφέρον. Δεν χρειάστηκε περισσότερες από τρεις ώρες για να πείσει ο Burns την ηγεσία της Βασιλικής Αεροπορίας να θέσουν σε εφαρμογή το σχέδιο…

Οι ετοιμασίες

Σχεδόν αμέσως εντοπίστηκαν οι στόχοι. Πέντε υδροηλεκτρικά φράγματα στην καρδιά της Γερμανίας, στη βιομηχανική περιοχή της Ρουρ, η κατάρρευση των οποίων ήταν από τα δυσκολότερα εγχειρήματα στην ιστορία των βομβαρδιστικών. Τα φράγματα που επελέγησαν ήταν εκείνα των Mον, Έντερ, Ένεπε, Λίστερ και Nτίμελ. Τώρα έπρεπε να κατασκευαστεί η Upkeeper (βόμβα που αναπηδάει) και να εκπαιδευτούν τα πληρώματα των βομβαρδιστικών. Ο Wallis κλείστηκε σε ένα γραφείο και όλο σχεδίαζε. Κοιμόταν ελάχιστα και σπάνια έβλεπε το φως της ημέρας. Ξύπνιος στεκόταν από τα δεκάδες γαλόνια καφέ που κατανάλωνε.

Στην έρευνά του ζήτησε τη συνδρομή του «εργαστηρίου μελέτης δρόμων» του Hamontsworth, τα μέλη του οποίου ερευνούσαν το αντίκτυπο των εκρηκτικών σε διάφορες κατασκευές και υλικά, κάνοντας πειράματα σε μακέτες.

Mε τη βοήθειά τους, ο Burns έκανε σειρά πειραμάτων με εκρήξεις μικρότερης κλίμακας, χρησιμοποιώντας λίγα γραμμάρια δυναμίτιδας σε μακέτες του φράγματος του Mον. Οι μακέτες ήταν κλίμακας 1 προς 50, δηλαδή ήταν 50 φορές μικρότερες από το πραγματικό φράγμα. Μετά τις δοκιμές, ο Wallis διαπίστωσε ότι η ποσότητα εκρηκτικών που χρειαζόταν για τη βόμβα ήταν τελικά μικρότερη από αυτή που είχε εκτιμηθεί αρχικά.

Στις 24 Ιουλίου του 1942, τα πειράματα γενικεύτηκαν με τη χρήση του φράγματος του Nαντ-I-Γκρο στην Ουαλία. Εκατόν σαράντα κιλά εκρηκτικών πυροδοτήθηκαν σε βάθος τριών μέτρων. Το αποτέλεσμα της έκρηξης ξεπέρασε ακόμη και την αισιοδοξία του ίδιου του Burns. Ένα πελώριο ρήγμα άνοιξε στο φράγμα και την υπόλοιπη δουλειά της καταστροφής του την έκανε το νερό, που πέρασε με σαρωτική ορμή από μέσα.

Η επιχείρηση Chastise, που έμεινε στην ιστορία ως Dumbusters, είχε μπει στην τελική της ευθεία. Το πρώτο χτύπημα θα έπρεπε να γίνει τον Μάιο του 1943, το αργότερο μέχρι τις 26. Τότε τα νερά των ποταμών θα βρίσκονταν στην υψηλότερη στάθμη τους, κάτι που θα βοηθούσε πολύ τη νέα βόμβα.

Αρχηγείο Βομβαρδιστικών RAF, High Wycombe, Κεντρική Αγγλία, 24 Μαρτίου 1943

Ο Guy Penroouz Gibson ήταν ένας από τους πιλότους βομβαρδιστικών της 106ης μοίρας της Βασιλικής Αεροπορίας. Πετούσε μόνο με βομβαρδιστικά τύπου Lancaster, τα οποία γνώριζε όπως την παλάμη του χεριού του. Ανέβηκε τα σκαλοπάτια ενός μεγάλου τολ, μπήκε μέσα και εκεί τον περίμενε ο Bomber Harris μαζί με άλλον έναν άνδρα, που όλο κοίταζε τα βιβλία του και τις σημειώσεις που είχε μέσα σε έναν καφετί δερμάτινο χαρτοφύλακα. Όλη την ώρα ήταν σκυμμένος και έκανε υπολογισμούς. Στάθηκε προσοχή μπροστά στον διοικητή και αναφέρθηκε. Οι απορίες που είχε σχετικά με τη συνάντηση αυτή λύθηκαν αμέσως.

«Gibson, πρόκειται για μια άκρως απόρρητη αποστολή, της οποίας θέλω να ηγηθείς» του είπε ο διοικητής των βομβαρδιστικών. «Θα δημιουργήσουμε την 617η μοίρα βομβαρδιστικών και θέλω να στρατολογήσεις τα μέλη για να επανδρωθούν 19 βομβαρδιστικά μας. Πρόκειται για μια εντελώς διαφορετική αποστολή. Το μόνο που μπορώ να σου πω είναι πως θα πετάτε σε ύψος όχι μεγαλύτερο των 46 μέτρων με 388 χιλιόμετρα την ώρα και θα πλήξετε στόχους στην καρδιά της Γερμανίας».

Ο Guy κάτι έκανε να απαντήσει, αλλά είχε ζαλιστεί: «Ένα Lancaster που θα πετάει σε ύψος 46 μέτρων και θα βομβαρδίσει; Αδύνατον…» σκέφτηκε και κάθισε στην καρέκλα που του πρότεινε ο Bomber Harris. Στη συνέχεια άρχισε να του αναλύει το σχέδιο…

Οι δυσκολίες

Η καινούργια μοίρα θα ήταν η 617η, γνωστή ως Dambusters (καταστροφείς φραγμάτων), και θα είχε βάση το αεροδρόμιο Scampton. Αφού ο Guy επέλεξε προσωπικά και στελέχωσε τα πληρώματα των αεροσκαφών, έπρεπε και να τα εκπαιδεύσει. Επρόκειτο για μία ιδιαίτερα δύσκολη διαδικασία, αφού τα πληρώματα έπρεπε να αντεπεξέλθουν σε ακραίες συνθήκες πτήσης, έτσι ώστε να μπορέσουν να επιτεθούν στα φράγματα με επιτυχία. Υπήρχε και η πίεση χρόνου που έκανε όλων τα νεύρα να είναι τεντωμένα.

Πρώτο σκέλος της εκπαίδευσης ήταν η πτήση σε χαμηλό υψόμετρο σε συνθήκες ημέρας αλλά και νύχτας. Οι χαμηλές πτήσεις προκαλούσαν σε πολλά από τα μέλη των πληρωμάτων ναυτία. Ο Guy άρχισε να μοιράζει δραμαμίνες και όσοι συνέχισαν να έχουν ιλίγγους αντικαταστάθηκαν.

Επόμενο σκέλος ήταν οι νυχτερινές πτήσεις με ταχύτητα 388 χιλιομέτρων και αυτές σε χαμηλό ύψος. Η διαδικασία γινόταν δίχως όργανα, αφού αυτά δεν λειτουργούσαν επαρκώς λόγω του μικρού ύψους. Για να διατηρούν το υψόμετρο η κρατική αεροπορική βιομηχανία βρήκε τη λύση. Έπειτα από πειραματισμούς, εγκαταστάθηκαν δύο προβολείς, ένας στο ρύγχος και άλλος ένας ακριβώς πίσω από τη θύρα των βομβών, με τέτοια γωνία κλίσης, ώστε οι φωτεινές δέσμες τους να συναντώνται ακριβώς πάνω στην επιφάνεια του νερού, όταν το αεροσκάφος θα βρισκόταν σε ύψος 46 μέτρων. Ο πιλότος κοίταζε τον φωτεινό κύκλο που σχηματιζόταν και γνώριζε ότι βρισκόταν στο σωστό ύψος.

Στα τέλη Απριλίου του 1943 η μοίρα είχε πραγματοποιήσει περισσότερες από 1.000 ώρες εκπαιδευτικής πτήσης. Ήταν όλα έτοιμα.

Η βόμβα

Ο Guy φορούσε την κάσκα του πιλότου και πετούσε σε χαμηλό ύψος επάνω από τη λίμνη Μον, που έμοιαζε με σκοτεινό καθρέπτη. Αμυδρά στην άκρη της μπορούσε να διακρίνει το τεράστιο τσιμεντένιο φράγμα να δεσπόζει. Οι αναταράξεις μέσα στο σκάφος ήταν μεγάλες και κανείς από το πλήρωμα δεν το διασκέδαζε. Τα αντιαεροπορικά που βρίσκονταν τοποθετημένα κατά μήκος της λίμνης και πάνω στο φράγμα τούς εντόπισαν ακριβώς όταν οι πιλότος άναψε τους δυο προβολείς που θα τον βοηθούσαν να βρεθεί στο σωστό ύψος.

Τα πρώτα τροχιοδεικτικά άρχισαν να περνούν επάνω από το αεροσκάφος. Οι εκρήξεις στον αέρα, μπροστά, πίσω και πλάγια από το ειδικά διαμορφωμένο B Mark III Special Lancaster, δονούσαν το σκαρί ακόμη περισσότερο.

Για να γνωρίζουν πότε ακριβώς θα έριχναν τη βόμβα, στη θέση του πλοηγού είχε κατασκευαστεί ένας μηχανισμός που μέσα του έκρυβε έναν διπλωμένο χάρτη της περιοχής. Ανάλογα την ταχύτητα από τη στιγμή που ο πλοηγός θα πατούσε το ειδικό κουμπί, ο χάρτης ξεδιπλωνόταν και έδειχνε την ακριβή θέση του σκάφους. Όταν έβλεπαν το κόκκινο σημαδεμένο σημείο Χ να εμφανίζεται επάνω στον χάρτη και εφόσον είχαν σωστό ύψος και σωστή ταχύτητα, θα έπρεπε να αφήσουν το βαρελάκι. Εκείνο θα έπεφτε περιστρεφόμενο στην επιφάνεια της λίμνης, θα έκανε τα γκελ του και θα έσκαγε στο φράγμα.

«Άιντε παιδιά, να το πετύχουμε με την πρώτη και να φύγουμε, γιατί σε λίγο θα μας κυνηγάει όλη η Λουφτβάφε. Πλοηγέ, πάτα το κουμπί» είπε ο Guy στον Καναδό πλοηγό του και ο χάρτης άρχισε να ξεδιπλώνεται. Στη συνέχεια από την ενδοσυνεννόηση μίλησε στον βομβαρδιστή: «Ετοιμάσου». Στη θέση του βομβαρδιστή, όπου είχε οπλιστεί η βόμβα, είχε τοποθετηθεί ένας άλλος μηχανισμός. Έμοιαζε με δαγκάνα που είχε εγκλωβίσει το βαρελάκι. Με το πάτημα ενός κουμπιού, ο μηχανισμός άρχισε να περιστρέφει τη βόμβα γύρω από τον εαυτό της μέχρι να φτάσει τις 500 στροφές το λεπτό.

Τις επόμενες στιγμές ο βομβαρδιστής πάτησε το κουμπί και η βόμβα έφυγε από το κύτος. Το θέαμα ήταν εντυπωσιακό. Το βαρελάκι άρχισε να γκελάρει επάνω στο ήρεμο νερό της λίμνης. Βυθιζόταν ελάχιστα και στη συνέχεια ανέβαινε στην επιφάνεια και διέγραφε ένα μεγάλο τόξο. Μια, δυο τρεις… πέντε φορές. Όταν ο Guy έστριψε το τιμόνι αριστερά και το τράβηξε προς τον θώρακά του για να πάρει κλίση το αεροσκάφος, είδε καθαρά την έκρηξη μέσα στο σκοτάδι…

***

* Από τα 19 αεροσκάφη που αποτελούσαν τη μοίρα τελικά απογειώθηκαν 17. Κανένα από αυτά δεν επέστρεψε μη έχοντας χρησιμοποιήσει τη βόμβα του. Τα φράγματα ισοπεδώθηκαν το ένα μετά το άλλο.

* Στο αεροδρόμιο του Scampton προσγειώθηκαν 11 αεροσκάφη. Έξι από αυτά δεν επέστρεψαν ποτέ.

* Η 617η μοίρα βομβαρδιστικών συνέχισε να υπάρχει και μετά την επίθεση στα φράγματα. Ο θυρεός της στην είσοδο του αεροδρομίου έγραφε: «Après moi le déluge» (Μετά από μένα η πλημμύρα).

* Ο Burns Wallis τελικά παντρεύτηκε τη Molly Bloxam. Παρέμεινε επίμονα σταθερός σε όλες τις συνήθειες της ζωής του. Ακόμη και στο φαγητό: Κάθε πρωί έτρωγε τρεις κουταλιές κουάκερ και οκτώ δαμάσκηνα, ενώ το βράδυ έτρωγε πάντα ρυζόγαλο. Μέχρι τον θάνατό του σε ηλικία 92 ετών, το 1979, διατήρησε τις βικτωριανές υπερσυντηρητικές απόψεις και συνήθειές του. Ήταν φανατικά θρησκευόμενος.