Έκτακτο μέρισμα και μόνιμες φορολογικές ελαφρύνσεις στο τραπέζι

Και από Δευτέρα, τα… κεφάλια μέσα. Πολυχρησιμοποιημένη φράση, η οποία ακούγεται κατά κόρον με το τέλος των καλοκαιρινών διακοπών, αλλά μπορεί κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί και στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία. Αφενός διότι το σαββατοκύριακο αναμένεται το μεγάλο κύμα της επιστροφής και αφετέρου διότι η επικαιρότητα δεν θα αφήσει κανένα περιθώριο να συνεχιστεί το όποιο κλίμα χαλάρωσης μπορεί να προκάλεσε (αν προκάλεσε) η ημερολογιακή έξοδος από τα μνημόνια.

Στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε ο επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων Πιερ Μοσκοβισί, αφού μας συνεχάρη, φρόντισε να μας θυμίσει ότι έχουμε και υποχρεώσεις. Στις 10 Σεπτεμβρίου οι εκπρόσωποι των θεσμών στρέφουν και πάλι την προσοχή τους στην Αθήνα για να προωθήσουν τον πρώτο μεταμνημονιακό έλεγχο της ελληνικής οικονομίας.

Αυτή τη φορά το «κύριο πιάτο» θα είναι ο προϋπολογισμός του 2019 με… ορντέβρ την πορεία εκτέλεσης αυτού της φετινής χρονιάς. Μέσα σε έξι εβδομάδες – έως και τις 16 Οκτωβρίου – θα πρέπει να κατατεθεί το σχέδιο του προϋπολογισμού της επόμενης χρονιάς όχι μόνο στη Βουλή των Ελλήνων, αλλά και στην Κομισιόν, καθώς αυτό επιβάλλει η «επιστροφή στην κανονικότητα». Από το περιεχόμενο του προϋπολογισμού θα φανεί

● αν θα υπάρξουν οι φορολογικές ελαφρύνσεις και οι μειώσεις ασφαλιστικών εισφορών από το 2019,

● αν θα υπάρξει «χώρος» για έκτακτο μέρισμα φέτος τον χειμώνα και, το κυριότερο,

● αν θα συμφωνήσουν οι θεσμοί στο να μην προχωρήσει η περικοπή των συντάξεων με δημοσιονομικό αντάλλαγμα τη μη εφαρμογή των λεγόμενων «αντιμέτρων».

Βαριά «ατζέντα»

Ας δούμε κατ’ αρχάς την πολιτική – οικονομική «ατζέντα» των επόμενων εβδομάδων και μηνών:

● Στις 29 και 30 Αυγούστου θα γίνει η πρώτη επίσημη «μεταμνημονιακή» εμφάνιση του ελληνικού οικονομικού επιτελείου στο πλαίσιο του EuroWorking Group.

● Στις 3 Σεπτεμβρίου ανακοινώνεται η πορεία του ΑΕΠ για το δεύτερο τρίμηνο, ένα κρίσιμο στατιστικό μέγεθος, καθώς σε αυτό θα βασιστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό και η συζήτηση με τους θεσμούς για την πορεία των πρωτογενών πλεονασμάτων.

● Στις 7 Σεπτεμβρίου έχουμε Eurogroup στη Βιέννη.

● Στις 8 Σεπτεμβρίου θα εκφωνηθεί η ομιλία του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ.

● Στις 10 Σεπτεμβρίου αρχίζει ο πρώτος μεταμνημονιακός έλεγχος, ο οποίος ακόμη δεν είναι γνωστό αν θα γίνει με την… επισημότητα των μνημονιακών αποστολών ή αν θα επιχειρηθεί να κρατηθούν χαμηλότερα οι τόνοι σε μια προσπάθεια να γίνει εύκολα αντιληπτός ο διαχωρισμός ανάμεσα στη μνημονιακή και τη μεταμνημονιακή περίοδο. Ειδικά μάλιστα αν τα πρόσωπα που θα εκπροσωπήσουν τους θεσμούς παραμείνουν τα ίδια (τουλάχιστον για τους επόμενους μήνες), θα είναι κάπως… άκομψο να επαναληφθούν οι συγκεντρώσεις στο «Hilton».

● Ο… μαραθώνιος θα συνεχιστεί με την κατάθεση του προσχεδίου του προϋπολογισμού στη Βουλή την 1η Οκτωβρίου.

● Αφού μεσολαβήσει το Eurogroup του Οκτωβρίου, στις 16 του συγκεκριμένου μήνα θα πρέπει ο προϋπολογισμός να κατατεθεί και στην Κομισιόν.

● Στο Eurogroup της 5ης Νοεμβρίου είναι πολύ πιθανό το θέμα «Ελλάδα» να συμπεριληφθεί πάλι στην ατζέντα, ώστε να συζητηθεί η πορεία της ελληνικής οικονομίας, αλλά και το τι μέλλει γενέσθαι με όλο το πακέτο των «προνομοθετημένων μέτρων».

● Όταν πλέον ο προϋπολογισμός θα κατατεθεί οριστικά στη Βουλή, στις 20 Νοεμβρίου – αυτό προβλέπει το σύνταγμα –, λογικά θα έχουν τελειώσει όλα και θα έχει ξεκαθαρίσει το τοπίο για την «επόμενη ημέρα της οικονομίας».

Η μάχη των συντάξεων

Η ατζέντα φαντάζει και είναι βαριά και υπ’ αυτή την έννοια όποιος θα ήθελε να ποντάρει τα χρήματά του στο ότι θα υπάρξουν ευρείες αλλαγές στη σύνθεση του οικονομικού επιτελείου στον επικείμενο ανασχηματισμό είναι πολύ πιθανό να τα χάσει.

Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος – ο οποίος επιστρέφει τη Δευτέρα στα καθήκοντά του – αλλά και ο αναπληρωτής του Γιώργος Χουλιαράκης θα έχουν πολλή δουλειά να κάνουν από την επόμενη εβδομάδα. Κυρίως… έξω και δευτερευόντως μέσα.

Μια δήλωση του επικεφαλής του Eurogroup Μάριο Σεντένο πέρασε στα ψιλά, αλλά μάλλον συμπυκνώνει αυτό που θα συμβεί το επόμενο διάστημα. Ο Πορτογάλος υποστήριξε, ερωτηθείς σχετικά με το θέμα των μειώσεων στις συντάξεις, ότι τα συμφωνηθέντα μέτρα δεν είναι γραμμένα σε πέτρα, αλλά της οποιασδήποτε απόπειρας αλλαγής θα πρέπει να έχουν προηγηθεί αναλυτική συζήτηση με τους εταίρους και σωστή επικοινωνία των όποιων αποφάσεων.

Με δεδομένη αυτή τη δήλωση μπορεί εύκολα να συμπεράνει κάποιος ότι από Δευτέρα στο πρόγραμμα του οικονομικού επιτελείου θα μπει σειρά συναντήσεων όχι μόνο με τους «τεχνοκράτες» εκπροσώπους των θεσμών, αλλά και με τους πολιτικούς προϊσταμένους τους.

Στις συναντήσεις αυτές θα γίνει προσπάθεια να σχηματιστεί προς τα έξω η εικόνα ότι η Ελλάδα, αν παγώσει την περικοπή των συντάξεων, δεν θα το κάνει επειδή ανατρέπει τις μεταρρυθμίσεις, αλλά επειδή εκτιμά ότι η προοπτική ανάπτυξης θα είναι καλύτερη αν δεν επιβληθεί ένα ακόμη υφεσιακό μέτρο στην αυγή της μεταμνημονιακής περιόδου.

Όσο και αν τα κίνητρα της μη περικοπής των συντάξεων είναι πρωτίστως πολιτικά (ποιος θέλει να στήσει κάλπες έχοντας μειώσει το εισόδημα 1,6 εκατομμυρίων πολιτών έως και 18% εν μια νυκτί;), τα επιχειρήματα που θα πρέπει να βγουν προς τα έξω θα πρέπει να είναι γραμμένα στη γλώσσα των αγορών. Αυτή θα είναι η δύσκολη δουλειά που έχουν να κάνουν το επόμενο διάστημα ο Ευκλείδης Τσακαλώτος και ο Γιώργος Χουλιαράκης.

Λείπουν οι αριθμοί

Υπάρχει σοβαρός λόγος για τον οποίο το διάγγελμα του πρωθυπουργού από την Ιθάκη ήταν «άδειο» από υποσχέσεις που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο της επόμενης ημέρας.

Υπάρχει σοβαρός λόγος και για το ότι η προοπτική φορολογικών ελαφρύνσεων, αυξήσεων στον κατώτατο μισθό ή μειώσεων στις ασφαλιστικές εισφορές «αιωρείται» είτε μέσα από δηλώσεις άλλων κυβερνητικών στελεχών είτε μέσα από διαρροές.

Και ο λόγος είναι ότι δεν έχει ακόμη φανεί ποιο θα είναι το δημοσιονομικό περιθώριο για παροχές. Οι… τίτλοι έχουν προφανώς προβληθεί στο πλαίσιο της προσπάθειας να καλλιεργηθούν προσδοκίες. Η συζήτηση τις επόμενες εβδομάδες θα περιστραφεί γύρω από

● το ενδεχόμενο να υπάρξουν μόνιμου χαρακτήρα φορολογικές ελαφρύνσεις από την 1.1.2019,

● το κατά πόσο μπορεί να διανεμηθεί έκτακτο μέρισμα μέσα στη φετινή χρήση και

● το αν είναι δυνατόν να αρθούν κάποιες από τις «αδικίες» εις βάρος των αυτοαπασχολουμένων, οι οποίοι από τη μία στιγμή στην άλλη βρέθηκαν να πληρώνουν υπερδιπλάσιες ασφαλιστικές εισφορές.

Τι λείπει; Η «επιστημονική τεκμηρίωση», το πράσινο φως από τους θεσμούς και οι τελικοί αριθμοί. Αυτά τα τρία δεδομένα δεν θα υπάρχουν σε μεγάλο βαθμό ούτε μέχρι την ομιλία του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, κάτι που σημαίνει ότι πολύ δύσκολα θα υπάρξουν εξαγγελίες «ντυμένες» με αριθμούς και παραδείγματα.

Πρακτικά η περίοδος που μόλις άρχισε συνιστά και περίοδο «εξετάσεων» για την κυβέρνηση. Μέχρι και τις 20 Αυγούστου όλοι τοποθετούνταν έχοντας πάντοτε το επιχείρημα ότι «δεσμευόμαστε από το μνημόνιο». Τώρα οι τοποθετήσεις θα πρέπει να γίνονται χωρίς να παραπέμπουν ευθέως στις μνημονιακές δεσμεύσεις – όσο και αν αυτές είναι υπαρκτές –, αλλά και χωρίς να δημιουργούν κλίμα αθέτησης των συμφωνηθέντων, πόσο μάλλον όταν οι αγορές παρακολουθούν ήδη στενά και θα παρακολουθούν ακόμη στενότερα μετά την ομιλία του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ.

Σκληρό το παιχνίδι

Υπ’ αυτά τα δεδομένα οι αριθμοί αποκτούν πάλι τη δική τους ξεχωριστή σημασία.

Στις 10 Σεπτεμβρίου – υπό την προϋπόθεση ότι τα στοιχεία που θα ανακοινωθούν για την πορεία του ΑΕΠ το δεύτερο τρίμηνο θα είναι θετικά – ο υπουργός Οικονομικών θα υποδεχτεί τα κλιμάκια των δανειστών με το επιχείρημα ότι ο φετινός προϋπολογισμός μπορεί να κλείσει με υπερπλεόνασμα έως και 900 εκατ. ευρώ ή με πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως του 4% του ΑΕΠ έναντι συμφωνηθέντος στόχου 3,5% του ΑΕΠ.

Αν αυτό γίνει αποδεκτό, αυτομάτως «ξεκλειδώνει» η δυνατότητα διανομής έκτακτου μερίσματος μέχρι το τέλος του χρόνου και μπαίνει σοβαρή «υποθήκη» και για τις φορολογικές ελαφρύνσεις της επόμενης χρονιάς.

Η ελληνική λογική θα είναι πολύ απλή: Αν ο προϋπολογισμός του 2018 κλείνει με πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως του 4%, γιατί να μην συμβεί το ίδιο (ή και κάτι καλύτερο) το 2019, όταν όλες οι πλευρές συμφωνούν ότι το επόμενο θα είναι έτος ανάπτυξης, και μάλιστα με ρυθμό της τάξεως του 2,3%.

Όσον αφορά τη συζήτηση για τις συντάξεις, είναι περισσότερο «πολιτική» και λιγότερο οικονομική. Η ελληνική πλευρά θα παρουσιάσει «ισοδύναμα» για τη μη περικοπή των συντάξεων και αυτά δεν θα είναι άλλα από τη μη ενεργοποίηση των αντιμέτρων.

Πρακτικά, για κάθε ένα ευρώ που δεν θα κόβεται από τις συντάξεις, θα προκύπτει και διασφάλιση φορολογικών εσόδων της τάξεως των 30 λεπτών (σ.σ.: λόγω του ότι δεν θα υπάρχει μείωση εισοδήματος για να οδηγήσει και σε μείωση φόρων), αλλά και μη αύξηση των δημοσίων δαπανών λόγω του ότι θα ακυρωθούν μέτρα όπως το επίδομα στέγασης, η μείωση της συμμετοχής στα φάρμακα, η δημιουργία παιδικών σταθμών, η αύξηση των δαπανών του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων κ.λπ.

Για να γίνουν συγκεκριμένες όχι μόνο οι ελληνικές προβλέψεις επί της πορείας του προϋπολογισμού, αλλά και οι εκτιμήσεις της «απέναντι» πλευράς, θα φτάσουμε τουλάχιστον στο τέλος Σεπτεμβρίου, ενώ τον Οκτώβριο το κυρίαρχο ερώτημα που θα πλανάται θα είναι ένα: Θα προχωρήσουν τα «θέλω» της ελληνικής κυβέρνησης με πλήρη συναίνεση των δανειστών ή όχι;

Αυτή είναι και η «ευχή», δεδομένου ότι ουδείς στο ελληνικό στρατόπεδο θέλει να βγει προς τα έξω πως η Ελλάδα δεν προτίθεται να τηρήσει τα συμφωνηθέντα. Από την άλλη, το μείζον είναι άλλο: Τι θα γίνει αν οι Ευρωπαίοι συντάξουν έκθεση στην οποία θα αναφέρεται ότι η Ελλάδα δεν τηρεί τα συμφωνηθέντα;

Σκληρό το παιχνίδι των επόμενων μηνών…