Τι σχέση έχει η Ιταλία με τη Βαυαρία και η CSU με τη Λέγκα του Βορρά;

Γιατί οι παροχές που υποσχέθηκε η CSU δεν βοήθησαν τα ποσοστά της στις εκλογές της Βαυαρίας ενώ οι παροχές της Λέγκας του Βορρά στην Ιταλία την έφεραν στην εξουσία; Μια πρώτη απάντηση είναι ότι η Λέγκα έπαιζε μόνη της σε ένα πεδίο που ξέρει καλά και δεν παρεξέκλινε ποτέ, ενώ η CSU έπαιξε σε ένα πεδίο που γνωρίζει καλύτερα η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD). Διότι χώρα με χώρα διαφέρει.

Το οικονομικό πρόγραμμα

Δεδομένου ότι ο αρχηγός των Χριστιανοκοινωνιστών (CSU), Χορστ Ζεεχόφερ ήταν αφοσιωμένος στην αντιμεταναστευτική του ρητορική και απειλούσε την κυβερνητική πλειοψηφία, το σύνολο των παροχών προς το εκλογικό σώμα της Βαυαρίας αφέθηκε στον Μάρκους Ζέντερ, ο οποίος αντικατέστησε τον Ζεεχόφερ στην πρωθυπουργία του κρατιδίου τον Απρίλιο.

Η Χριστιανοκοινωνική Ένωση, εκτός από το αντιμεταναστευτικό χαρτί, έπαιξε και αυτό των κοινωνικών παροχών, σε μια κοινωνία ωστόσο που θεωρείται αρκετά εύρωστη. Έτσι, μερικές εβδομάδες πριν από τις εκλογές, στο κρατίδιο ξεκίνησε να χορηγείται μια σειρά επιδομάτων και να τρέχουν ορισμένα κοινωνικά προγράμματα:

● Το «βαυαρικό οικογενειακό επίδομα» των 250 ευρώ ανά μήνα για κάθε παιδί 13 έως 36 μηνών,

● Μία επιταγή των 1.000 ευρώ στις μαίες, «ως αναγνώριση των κόπων τους».

● Το πρόγραμμα κατασκευής 10.000 κοινωνικών κατοικιών έως το 2025 που ανακοίνωσε ο Μάρκους Ζέντερ.

Τα οικονομικά του κρατιδίου προσφέρουν περιθώριο για τέτοιου είδους παροχές, καθώς η Βαυαρία έχει πλεόνασμα 3 δισ. ευρώ, η οικονομία της αναπτύσσεται με ρυθμούς ταχύτερους από τον γερμανικό μέσο όρο, ενώ στο κρατίδιο επικρατούν συνθήκες σχεδόν πλήρους απασχόλησης.

Επιπλέον ο Μάρκους Ζέντερ υποσχέθηκε μια βαυαρική συνοριοφυλακή 500 ανδρών, σώμα του οποίου η χρησιμότητα είναι κυρίως προεκλογική και οι αρμοδιότητες του έως τώρα είναι απροσδιόριστες, εφόσον η φύλαξη των συνόρων επαφίεται στο ομοσπονδιακό σώμα συνοριακών φρουρών, του οποίου η δύναμη στη Βαυαρία ανέρχεται σε 2.600 άνδρες.

Είναι φανερό, πως η CSU επένδυσε στο αίσθημα ανασφάλειας και ανεπάρκειας των κρατικών υποδομών που έφερε η είσοδος εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών από τα βαυαρικά σύνορα το 2015. Ωστόσο η βαυαρική κοινωνία δεν υποφέρει σε καμιά περίπτωση από τις προσφυγικές ροές, καθώς οι τοπικές αρχές αντιμετώπισαν με επιτυχία την εισροή του 2015-2016.

Οι Ελεύθεροι Ψηφοφόροι

Οι Ελεύθεροι Ψηφοφόροι της Βαυαρίας (Freie Wähler) αναδείχθηκαν το τρίτο μεγαλύτερο κόμμα – μετά τους δεύτερους Πράσινους – και ίσως τελικά είναι αυτοί που θα κληθούν να παίξουν τον ρόλο ρυθμιστή στη σύσταση της τοπικής κυβέρνησης, δεδομένου ότι η CSU έχασε την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο. Το κόμμα του αγρότη – με τη βαριά βαυαρική προφορά – Χούμπερτ Άιβανγκερ ανέβηκε στο 11,5%, ποσοστό που μπορεί να του εξασφαλίσει την αντιπροεδρία της κυβέρνησης, αλλά και 2-3 τοπικά υπουργεία.

Οι Ελεύθεροι Ψηφοφόροι (Freie Wähler) είναι μια εθνική ένωση που ιδρύθηκε το 1978 ως μια απολιτίκ προς συντηρητική «οργάνωση – ομπρέλα» για τους πολιτικούς υποψηφίους που δεν πρόσκεινται σε κάποιο κόμμα. Οι Ελεύθεροι Ψηφοφόροι είναι ένα κεντρώο κόμμα, το οποίο επιλέγουν συχνά οι ψηφοφόροι που έχουν απογοητευτεί από τα παραδοσιακά κόμματα και θέλουν να ρίξουν μια ψήφο διαμαρτυρίας.

Κατά βάση θεωρείται μια «λάιτ» δεξιά, που όμως – ειδικά και μετά την εισδοχή του μεγάλου αριθμού μεταναστών στη Γερμανία – στην πολιτική του για τη μετανάστευση και την ασφάλεια ευθυγραμμίζεται με αυτήν της CSU.

Αυτό που κάνει εντύπωση, δεδομένης της «απολιτίκ» συμπεριφοράς του κόμματος αλλά και της προσπάθειας να καρπωθεί ψηφοφόρους από ευρύ φάσμα της κοινωνίας, είναι πως σε ορισμένα ζητήματα, όπως η περιβαλλοντική πολιτική ή ορισμένα κοινωνικά ζητήματα καθημερινότητας, οι θέσεις του έχουν πιο προοδευτικό πρόσημο. Τα περιβαλλοντικά θέματα, ειδικά και μετά το σκάνδαλο ρύπων των μεγάλων γερμανικών αυτοκινητοβιομηχανιών, απασχολούν μεγάλη μερίδα των Γερμανών πολιτών.

Το μανιφέστο των Ελεύθερων Ψηφοφόρων για τις εκλογές που έγιναν στη Βαυαρία επικεντρώθηκε στη δημιουργία ισότιμων όρων διαβίωσης και ευκαιριών στέγασης, στην προστασία του περιβάλλοντος, στον περιορισμό της μετανάστευσης και στη διατήρηση της βαυαρικής κουλτούρας και των παραδόσεων. Λίγο από όλα δηλαδή, μανιφέστο που, όπως φάνηκε, απέδωσε καρπούς.

Πριν από τις εκλογές, ο ηγέτης του κόμματος Χούμπερ Άιβανγκερ – ο οποίος επέκρινε συχνά την κυριαρχία της CSU στο κρατίδιο – δήλωνε πως η Χριστιανοκοινωνική Ένωση «πρέπει να χάσει την απόλυτη πλειοψηφία της ώστε να καταστεί δυνατό η Βαυαρία να κυβερνηθεί με ευαισθησία – ώστε να μπορέσει να σταθεροποιηθεί η κατάσταση». Όπερ και εγένετο και οι Ελεύθεροι Ψηφοφόροι καλούνται να παίξουν τώρα τον ρόλο ρυθμιστή.

Για την AfD δεν χρειάζεται να γίνει κάποια ανάλυση εδώ. Το κόμμα που ξεκίνησε ως αντι-ευρωπαϊκό, αντισυστημικό, με κύριο σημείο ατζέντας το προσφυγικό ζήτημα, αποκτά πλέον έδρες στο Κοινοβούλιο της Βαυαρίας. Είναι η δύναμη που απέσπασε μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων της Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης.

Το ενδιαφέρον είναι πως τα αποτελέσματα στη Βαυαρία αποτυπώνουν μια γενικότερη τάση, που είναι πανευρωπαϊκή. Μια τάση ενίσχυσης κομμάτων που εμφανίζονται ως αντισυστημικά με αντιευρωπαϊκό, ευρωσκεπτικιστικό, ξενοφοβικό ή αντιμεταναστευτικό λόγο. Το καλύτερο παράδειγμα αποτελεί η Λέγκα του Βορρά, που αποτελεί κυβερνητική συνιστώσα στην Ιταλία. Η γενικότερη αυτή τάση αναμένεται να αποτυπωθεί και στις ευρωεκλογές του Μαΐου.

Μερικά συμπεράσματα

● Ο αρχηγός του κόμματος και ομοσπονδιακός υπουργός Εσωτερικών Χορστ Ζεεχόφερ δηλώνει ανοικτός σε συνεργασίες αποκλείοντας μόνο την AfD, ενώ αβέβαιο θεωρείται το μέλλον του στην ηγεσία της Ένωσης.

● Οι Χριστιανοκοινωνιστές πάντως, όπως όλα δείχνουν, δεν θέλουν να κυβερνήσουν με τους Πράσινους, προτιμούν ένα συντηρητικό κίνημα της Βαυαρίας, τους Ελεύθερους Ψηφοφόρους (FW).

● Η υιοθέτηση της ακροδεξιάς ατζέντας από τη δεξιά δεν συγκρατεί, αλλά διώχνει ψηφοφόρους. Ορισμένους προς ακραία κόμματα (ΑfD), και άλλους προς μετριοπαθείς πολιτικούς σχηματισμούς (FW, Πράσινους).