της Βάλιας Μπαζού

Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου διεκδικεί, και µάλιστα µε πολύ σοβαρές πιθανότητες, µια θέση στο βιβλίο Γκίνες.

της Βάλιας Μπαζού

Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου διεκδικεί, και µάλιστα µε πολύ σοβαρές πιθανότητες, µια θέση στο βιβλίο Γκίνες.

Είναι ο µοναδικός υπουργός Περιβάλλοντος – του αυτόνοµου να υπενθυµίσουµε υπουργείου – που κατάφερε µέσα σε µόλις 9 µήνες να διαλύσει το εθνικό και ευρωπαϊκό θεσµικό πλαίσιο που ισχύει εδώ και πολλά χρόνια για την προστασία του Περιβάλλο­ντος και της ∆ηµόσιας Υγείας.

Και το κατάφερε µε την κατάλυση της συνταγµατικής τάξης, την τσαµπουκαλίδικη διαγραφή κάθε έννοιας χωροταξικής, πολεο­δοµικής και δασικής πολιτικής και την αλαζονική αντιµετώπιση των πάντων – επιστηµόνων, δικαστών του Συµβουλίου της Επι­κρατείας, περιβαλλοντικών οργανώσεων ακόµα και των βου­λευτών, οι οποίοι, αφού έχουν ήδη ψηφίσει, συχνά µε την απει­λή της κοµµατικής πειθαρχίας, ένα νοµοσχέδιο, καλούνται εντός δεκαηµέρου να ψηφίσουν και καµιά τριανταριά τροπολογίες επ’ αυτού…

Τα έργα και οι ηµέρες του υπουργού Περιβάλλοντος είναι συνυ­φασµένα µε την περιβαλλοντική χρεοκοπία, αφού, αντί να κάνει δέκα βήµατα µπροστά συνειδητοποιώντας τι σηµαίνει σύγχρο­νη πολιτική, τι σηµαίνει ουσιαστική ανάπτυξη, κάνει συστηµατικά πίσω ολοταχώς φλερτάροντας µε τις εποχές που ανάπτυξη θεωρείτο το «αυθαίρετα µε φως, νερό, τηλέφωνο» σε απόσταση αναπνοής από την Οµόνοια…

Το πρόσχηµα για τα «εγκλήµατα» κατά του περιβάλλοντος και των πολιτών είναι η τραγική οικονοµική κατάσταση της χώρας, το φλερτ µε την ανεξέλεγκτη χρεοκοπία και η επιτακτική ανάγκη για ανάπτυξη και τροφοδότηση της «µαύρης» τρύπας.

Εν ολίγοις, µας λένε ότι το σύνταγµα καταλύεται, η δασική, χωρο­ταξική και πολεοδοµική νοµοθεσία γίνονται κουρέλι και πάλι για τη σωτηρία της πατρίδας…

Και τα ερωτήµατα είναι…

♦ Για τη σωτηρία της πατρίδας νοµιµοποιούνται όλα τα αυθαίρε­τα, όπου κι αν βρίσκονται, ακόµα και σε προστατευόµενες περιο­χές, εντός αρχαιολογικών ορίων και παραδοσιακών οικισµών;

♦ Για τη σωτηρία της πατρίδας ΧΥΤΑ και εγκαταστάσεις επεξερ­γασίας απορριµµάτων θα κατασκευάζονται χωρίς µελέτη περι­βαλλοντικών επιπτώσεων;

♦ Για τη σωτηρία της πατρίδας δροµολογείται η υιοθέτηση της πιο επικίνδυνης και πιο ακριβής τεχνολογίας για τα σκουπίδια όπως είναι η καύση;

♦ Για τη σωτηρία της πατρίδας διαλύονται το Πράσινο Ταµείο και οι πολεοδοµίες;

♦ Για τη σωτηρία της πατρίδας επιδοτούνται τα ορυκτά καύσιµα και «αθωώνεται» η πετρελαιοκίνηση;

♦ Για τη σωτηρία της πατρίδας εντάσσονται στον πολεοδοµικό και χωροταξικό σχεδιασµό χρήσεις γης που µέχρι σήµερα απαγο­ρεύονταν;

Τα πραγµατικά ερωτήµατα, όµως, είναι: Μήπως όλα αυτά γίνο­νται…

• για τη σωτηρία της παρτίδας και όχι της πατρίδας;

• για τη σωτηρία αµφιλεγόµενων και επικίνδυνων επενδύσεων;

• για τη διαιώνιση της συντεχνιακής λογικής

• για την ικανοποίηση µικρών, µεσαίων και µεγάλων συµφερό­ντων;

Το «Πράσινο Ποντίκι», µε αυτές τις σκέψεις και ενώ συµπληρώ­νονται 9 µήνες από τη στιγµή που ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου ανέλαβε τα ηνία του ΥΠΕΚΑ, απευθύνθηκε σε έξι από τις µεγαλύ­τερες περιβαλλοντικές οργανώσεις της χώρας και τους ζήτησε να σχολιάσουν τα έργα και τις ηµέρες του υπουργού Περιβάλλοντος. Καλή ανάγνωση.

Καταιγιστική απώλεια κεκτηµένων

Του Δηµήτρη Καραβέλλα, διευθυντή WWF Ελλάς

H τοποθέτηση του κυρίου Παπακωνσταντίνου στην κεφαλή του πρώτου υπουργείου που διαφηµίστηκε ως (και) Περιβάλλοντος συνέπεσε χρονικά µε την εφαρµογή ενός δεύτερου γύρου από πολύ σκληρά µέτρα «συµµόρφωσης» της οικονοµίας στην κρίση. Τις κοινωνικές επιπτώσεις των µέτρων αυτών τις βιώνουµε όλοι από πρώτο χέρι. Το κακό όµως δεν σταµατά εκεί.

Μέσα στους τελευταίους µήνες γινόµαστε µάρτυρες µιας καταιγιστικής απώλειας περιβαλλοντικού κεκτηµένου, µε ενορχηστρωτή το ίδιο το υπουργείο, που υποτίθεται ότι έχει αναλάβει τη διασφάλισή του, και µε τις ευλογίες των δανειστών µας. Κάποιες από τις πιο επικίνδυνες εξελίξεις είναι οι εξής:

♦ η βύθιση του «πράσινου ταµείου» στον κρατικό προϋπολογισµό,

♦ το άγριο κούρεµα των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης,

♦ η νοµιµοποίηση αυθαιρέτων ακόµα και µέσα σε προστατευόµενες περιοχές,

♦ η άνευ όρων πώληση δηµόσιας γης,

♦ η ενίσχυση της χρήσης ρυπογόνων καυσίµων.

Η λίστα των περιβαλλοντικών «φάουλ» και οπισθοδροµήσεων συνεχίζεται. Πρόσφατα, το ΥΠΕΚΑ κατέθεσε στη Βουλή νοµοσχέδιο για τη διαχείριση των αποβλήτων, όπου «ενθαρρύνεται» η χωριστή συλλογή υλικών στην πηγή, αντί να καθίσταται υποχρεωτική, όπως ρητά αναφέρει η σχετική ευρωπαϊκή νοµοθεσία. Επίσης, αναγεννιέται η αλήστου µνήµης αγάπη του περασµένου (αλλά όχι ξεχασµένου…) ΥΠΕΧΩ∆Ε για «φωτογραφικές» νοµιµοποιήσεις έργων µέσα από ξεκάρφωτες νοµοθετικές ρυθµίσεις, όπως συνέβη πρόσφατα µε µεγάλη τουριστική επένδυση στην καρδιά προστατευόµενης φυσικής περιοχής της Μήλου. Στις κρίσεις πρέπει κανείς να στέκει στα δυνατά του σηµεία, να αναγνωρίζει τα συγκριτικά του πλεονεκτήµατα και να αντλεί αισιοδοξία και προοπτική από αυτά. Στην περίπτωση του ΥΠΕΚΑ και της σηµερινής κυβέρνησης φαίνεται ότι το περιβάλλον και η αειφορία θεωρούνται περιττή πολυτέλεια ή απλώς εµπόδια στη συνέχιση του ίδιου τραγικού αναπτυξιακού µοντέλου που µας έφτασε µέχρι εδώ.

Έτεκε µυν…

Του Νίκου Χαραλαµπίδη, διευθυντή του Ελληνικού Γραφείου της Greenpeace

Πέρασε κιόλας κοντά µια εγκυµοσύνη χρόνος αφότου ανέλαβε ο νέος υπουργός ΠΕΚΑ, άρτι αφιχθείς από το καυτό «τηγάνι» του υπουργείου Οικονοµίας. Παρέδωσε το δαχτυλίδι στον Ευάγγελο Βενιζέλο και παρέλαβε το δαχτυλίδι της Τίνας Μπιρµπίλη. Έδωσε το στίγµα του από την πρώτη του δηµόσια τοποθέτηση στο θέµα της ενεργειακής πολιτικής της χώρας. Ασέλγησε στο κουφάρι της Πράσινης Ανάπτυξης. Λιγνίτης, καύση σκουπιδιών (και µάλιστα επιδοτούµενη ως «ανανεώσιµη πηγή ενέργειας»), πετρελαιοκίνηση σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη (µε τη νοθεία να βασιλεύει και τα αιωρούµενα σωµατίδια να ξεπερνούν τα όρια 1 στις 2 ηµέρες), νοµιµοποίηση αυθαιρέτων (ακόµα και σε προστατευόµενες περιοχές), Ειδικό Χωροταξικό για τις Ιχθυοκαλλιέργειες (πέρασε νύχτα και πριν καν δοθεί η γνωµοδότηση του θεσµοθετηµένου οργάνου – ΕΣΧΣΑΑ), Πράσινο Ταµείο (το 95% του οποίου θα ταΐζει πλέον τη µαύρη τρύπα του προϋπολογισµού), εξόρυξη πετρελαίου στις θάλασσες (µε νωπές ακόµα τις εικόνες και ζωντανές τις επιπτώσεις από το ατύχηµα στον Κόλπο του Μεξικού), εξόρυξη χρυσού στην ξηρά (µε τις απαραίτητες λίµνες τοξικού κυανίου) είναι µερικά από τα θέµατα που είτε ήδη «διευθέτησε» είτε έχει βάλει στο στόχαστρό του ο υπουργός.

Τι είπατε; Πράσινη ανάπτυξη και βιώσιµη ανάπτυξη; Μπα! Όπως είπε και ο λαγός στο λιοντάρι: «Έλα βρε και συ τώρα, µην τα παίρνεις όσα λέµε τοις µετρητοίς! Ε, να τρώµε κανένα καρότο, λέµε και καµιά… ιστορία να περνάει η ώρα».

Και να σκεφτεί κανείς ότι καθ’ οµολογία συντηρητικοί φορείς (όπως ο ΟΟΣΑ και η Παγκόσµια Τράπεζα) αρχίζουν να αναγνωρίζουν επίσηµα την ανάγκη στροφής στη βιώσιµη ανάπτυξη.

«Χειρότερα δεν γίνεται»

Του Αποστόλη Καλτσή, πρόεδρου της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας

Θα λέγαμε «χειρότερα δεν γίνεται», αλλά πολλές φορές οι κυβερνώντες μέχρι σήμερα έχουν καταφέρει να μας εκπλήξουν δυσάρεστα… Διαχρονικά, βέβαια, η κεντρική πολιτική για το περιβάλλον εστιαζόταν κυρίως στο πώς αυτό θα «αξιοποιηθεί» ή θα παρακαμφθεί για να προελάσουν οι μηχανές της ανάπτυξης. Όποιο επίθετο ή χρώμα κι αν έμπαινε μπροστά, τα βασικά χαρακτηριστικά της ήταν κοινά: χαμηλή βιωσιμότητα, σημαντικά οικονομικά οφέλη μόνο για λίγους και εξάρτηση των τοπικών κοινωνιών από αυτούς, υποβάθμιση του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων. Όμως η κατάσταση σήμερα πραγματικά εκτροχιάζεται: πρωτοφανής χαλάρωση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, απαλλαγή όλο και περισσότερων έργων από τον «βραχνά» του περιβαλλοντικού ελέγχου εντασσόμενα στο «fast track», άνευ όρων νομιμοποίηση της αυθαίρετης οικοδόμησης, πλήρης απαξίωση των συμβουλευτικών επιστημονικών φορέων και επιτροπών που το ίδιο το κράτος έχει θεσμοθετήσει.

Την ώρα που καταρρέει βίαια και με καταστροφικές συνέπειες για όλους μας αυτό το αναπτυξιακό πρότυπο, η ηγεσία του ΥΠΕΚΑ – στο πλαίσιο βέβαια πάντα της συνολικότερης κυβερνητικής πολιτικής – επιμένει να το υποστηρίζει καταπατώντας ό,τι έχει απομείνει από την ελληνική φύση και ποντάροντας στο ότι η κοινωνία τελεί σε αφασία από την κατραπακιά του μνημονίου – και ίσως έως ένα σημείο αυτό να ισχύει. Η κοινωνία, όμως, είναι αναγκαίο να συνειδητοποιήσει ότι αυτό το πλούσιο φυσικό περιβάλλον της χώρας, η ελληνική Φύση, αποτελεί το βασικό συστατικό της ποιότητας ζωής που ακόμη διατηρούμε (και όχι η τηλεόραση plasma), αποτελεί τον άξονα γύρω από τον οποίο μπορεί να στηθεί μία πραγματικά βιώσιμη οικονομία και αποτελεί ίσως πιθανότατα ό,τι πιο σημαντικό θα κληροδοτήσουμε στις επόμενες γενιές. Αν αυτό γίνει συλλογική συνείδηση, θα είναι δυνατή η αμφισβήτηση στην πράξη και του αποτυχημένου αναπτυξιακού μοντέλου και των πολιτικών που το στηρίζουν.

«Κούρεμα» φυσικού πλούτου

Της Άννυς Μητροπούλου, διευθύντριας Δικτύου Μεσόγειος SOS

Eλέω οικονομικής κρίσης (και όχι μόνο), γινόμαστε τελευταία μάρτυρες της θεσμοθετημένης κατάργησης σημαντικών κεκτημένων τής, ούτως ή άλλως, ανεπαρκούς περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Η αλλαγή σκυτάλης στην πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΚΑ φαίνεται να ταυτίζεται χρονικά, και όχι τυχαία, με την κατακόρυφη περιβαλλοντική υποβάθμιση στον τόπο μας!

«Μεσοπρόθεσμα» μέτρα αντικαθιστούν νόμους που είχαν περάσει μόλις προ μηνών από την ίδια κυβέρνηση (βλ. «αφαίμαξη» του νεοσύστατου «πράσινου ταμείου»). Επικίνδυνα και αντιφατικά ως προς διακηρυγμένες «πράσινες πολιτικές» μέτρα εμφανίζονται ως «μαγικές» λύσεις στη δημοσιονομική κρίση, χωρίς κουβέντα ως προς τις επιπτώσεις που θα προκαλέσουν σε άλλους τομείς της οικονομίας, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος (βλ. προώθηση εξόρυξης ορυκτών καυσίμων, νομιμοποίηση αυθαιρέτων ακόμη και σε προστατευόμενες περιοχές, πετρελαιοκίνηση). Γνωμοδοτικά θεσμοθετημένα όργανα αγνοούνται ή παρακάμπτονται προκλητικά (βλ. ΕΣΧΣΑΑ για τις ιχθυοκαλλιέργειες). Ακόμα και οι περίφημες αρχές της διαφάνειας και διαβούλευσης στη διακυβέρνηση επιλεκτικά… ξεχνιούνται (βλ. περιβαλλοντική αδειοδότηση ή ποινική προστασία του περιβάλλοντος και πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων, που κατατέθηκαν «νύχτα» στη Βουλή)! Πότε επιτέλους θα γίνει κατανοητό πως η προστασία και διαχείριση του φυσικού και πολιτισμικού μας πλούτου δεν διατίθεται προς διαπραγμάτευση, ανταλλαγή ή κούρεμα, αφού αποτελεί την πιο πολύτιμη κληρονομιά που οφείλουμε να μην στερήσουμε από τα παιδιά μας;

Εκπτώσεις σε βάρος του περιβάλλοντος

Του Γιάννη Μιχαήλ, προέδρου της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισµού

H Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισµού πρωτοστάτησε µε µακροχρόνιους αγώνες στην ίδρυση υπουργείου για το περιβάλλον και, κατά συνέπεια, χαιρέτισε την ίδρυση του ΥΠΕΚΑ. Η νέα αυτή ίδρυση δυστυχώς συνέπεσε µε την οξύτατη δηµοσιονοµική και κοινωνική κρίση, οπότε έπρεπε να ληφθούν πολλά και σκληρά µέτρα, για να αµβλυνθεί η κρίση και να προωθηθεί η ανάπτυξη, ώστε να καταπολεµηθεί η ύφεση. ∆υστυχώς ελήφθησαν και λαµβάνονται µέτρα, τα οποία λόγω της εσπευσµένης ψήφισής τους θα επιφέρουν σοβαρές εκπτώσεις σε βάρος του περιβάλλοντος και της πολιτισµικής κληρονοµιάς.

Δεν νοείται ανάπτυξη χωρίς την προστασία του περιβάλλοντος και προστασία του περιβάλλοντος χωρίς ανάπτυξη. Χαρακτηριστικό παράδειγµα η ψήφιση του ν. 4024/2011 µε τον οποίο το 95% των πόρων που εισπράττονται υπέρ του «πράσινου ταµείου» από ρυθµίσεις ηµιυπαίθριων, τακτοποίηση αυθαιρέτων, είσπραξη προστίµων περιβαλλοντικών εγκληµάτων κ.ά., θα καταλήγουν τελικά στον κρατικό προϋπολογισµό αντί να αποδίδονται στο περιβάλλον, όπως προβλεπόταν αρχικά µε τον ν. 3889/2010. Ιδιαίτερα ανησυχητικός είναι ο τρόπος ψήφισης νοµοσχεδίων, µε προθεσµίες δηµόσιας διαβούλευσης ελάχιστων ηµερών, που περνούν από τη Βουλή τόσο γρήγορα, ώστε να αµφιβάλει κανείς εάν οι βουλευτές, ασφαλώς όχι όλοι γνώστες των ειδικότατων ρυθµίσεων, είχαν τον καιρό όχι να κατανοήσουν αλλά καν να τα διεξέλθουν. Εντύπωση προκαλεί η σωρεία παραγωγής διατάξεων, οι οποίες επικεντρώνονται στα ίδια θέµατα, αλληλοτροποποιούνται και αλληλοαναιρούνται. Γεγονός που εντείνει τη χαώδη κατάσταση πολυνοµίας της χώρας. Αναφέρεται χαρακτηριστικά η περίπτωση του ν. 4014/2011, ο οποίος τροποποιείται εσπευσµένα για δεύτερη φορά µέσα σε τέσσερις µήνες. Είναι πρόδηλο ότι τα ανωτέρω δεν συνάδουν µε το κύρος ενός ευνοµούµενου κράτους, στο οποίο προσδοκούν όχι µόνο τα ποικίλα µνηµόνια αλλά και εµείς όλοι.

«Προϊόν προς πώληση»

Του Βαγγέλη Παράβα, υπεύθυνου του Τοµέα Προστασίας και Πολιτικής MOm/Εταιρεία Μελέτης και Προστασίας της

Tους τελευταίους εννέα µήνες περίπου, οι πρωτοβουλίες του ΥΠΕΚΑ για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας µας στράφηκαν σε πολιτικές που µόνο περιβαλλοντικού χαρακτήρα δεν θα ονοµάζαµε. ∆υστυχώς ο νόµος για την Προστασία της Βιοποικιλότητας ήταν το τελευταίο θετικό νέο για το περιβάλλον, ενώ πλήθος άλλων πρωτοβουλιών έχουν µείνει τουλάχιστον ηµιτελείς (Στρατηγική για την Προστασία της Βιοποικιλότητας, Εθνικό Πρόγραµµα Παρακολούθησης Ειδών και Οικοτόπων Προτεραιότητας, Προστατευόµενες Περιοχές κ.ά.). Στους δύσκολους καιρούς που ζούµε, το Φυσικό Περιβάλλον από κοινό αγαθό ονοµάστηκε «προϊόν προς πώληση» από την πολιτική ηγεσία, και η Ενέργεια, είτε πρόκειται για «µαύρη» (λιγνιτική ή υδρογοναναθρακική) είτε για πράσινη, έχει αναχθεί σε πρώτη προτεραιότητα. Παράλληλα το ΥΠΕΚΑ έχει προχωρήσει στη νοµιµοποίηση των αυθαίρετων κατασκευών, µε µοναδικό στόχο την είσπραξη χρηµάτων, και συναινεί στην ουσιαστική κατάργηση του «πράσινου ταµείου» από την άλλη, δίνει το πράσινο φως σε περιβαλλοντικά καταστρεπτικές δραστηριότητες (fast track περιβαλλοντική αδειοδότηση), αδιαφορώντας για τις όποιες επιπτώσεις.

Το γεγονός παραµένει ότι η χώρα µας φιλοξενεί έναν τεράστιο αριθµό φυτών και ζώων, πολλά από τα οποία είναι ενδηµικά, σπάνια ή υπό εξαφάνιση, ενώ το φυσικό της περιβάλλον, ακόµα και µε την απουσία οποιωνδήποτε ουσιαστικών µέτρων προστασίας, συνεχίζει να είναι ένα από τα καλύτερα διατηρηµένα της Ευρώπης, αποτελώντας σηµαντικό πόλο έλξης. Αυτή είναι και η επένδυση για το µέλλον µας, το φυσικό µας περιβάλλον, το πραγµατικό κεφάλαιο της Ελλάδας.