Είναι οι μαθητικές παρελάσεις ένας από τους πιο σταθερούς θεσμούς στη σύγχρονη Ελληνική ιστορία; Πλησιάζοντας στο τέλος της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα και με τα ρεπορτάζ για τα τμήματα των μαθητών που παρέλασαν ανά την επικράτεια να κυριαρχούν -μαζί με τη στρατιωτική παρέλαση της Θεσσαλονίκης- στην επικαιρότητα, φαίνεται πως, μάλλον είναι.

Ωστόσο, συμπυκνώνοντας συμβολισμούς και νοήματα σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο, οι μαθητικές παρελάσεις -και η πορεία προς αυτές- αποτέλεσαν αρκετές φορές πεδίο πολιτικής και ιδεολογικής αντιπαράθεσης. Κάποιες από αυτές έμειναν στην ιστορία ακριβώς γι’ αυτό – και η οκταετία των Μνημονίων σίγουρα θα παρέχει άφθονο υλικό στον ιστορικό του μέλλοντος που θα επιλέξει να ασχοληθεί με το θέμα.

Και, μιλώντας για παρελάσεις που έμειναν στην ιστορία, μπορεί ο νους όλων μας πλέον να πηγαίνει στην επεισοδιακή παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου του 2011 στη Θεσσαλονίκη και τη φυγάδευση του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας, Κάρολου Παπούλια, ωστόσο υπήρξαν επεισόδια και στα «χρόνια της αθωότητας» (ή των παχέων αγελάδων, διαλέγετε και παίρνετε) των 00’s.

Από τον Τσενάι…

«Από νωρίς το πρωί στο σχολείο συγκεντρώθηκαν δεκάδες μαθητές και γονείς. Σήκωσαν πανό και κάποιος έγραψε με σπρέι στον τοίχο ‘’Έλληνα, η σημαία σού Ανήκει’’ Τόσο οι γονείς όσο και οι μαθητές – στη συντριπτική του πλειονότητα μετέχουν στην κατάληψη – με ιδιαίτερη ένταση υποστήριζαν την άποψη να μην κρατήσει το εθνικό σύμβολο μαθητής που δεν είναι Έλληνας. Σημειώνεται πάντως ότι για κάποια λεπτά υπήρξαν έντονες λογομαχίες, όταν κάποιοι γονείς εναντιώθηκαν στην κατάληψη – συμφωνώντας ωστόσο με το αίτημα να μην είναι σημαιοφόρος στην παρέλαση ο νεαρός Τσενάι».

Αυτή η εικόνα επικρατούσε στις 22 Οκτωβρίου του 2003 στη Νέα Μηχανιώνα της Θεσσαλονίκης, όπως μετέδιδε τηλεγράφημα του ΑΠΕ. Ο λόγος; Ο αριστούχος μαθητής Οδυσσέας Τσενάι επιλέχθηκε να κρατήσει την ελληνική σημαία στην παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου. Αν και πληρούσε όλες τις προϋποθέσεις, υπήρχε ένα «ελάττωμα», ικανό να πυροδοτήσει ρατσιστικές αντιδράσεις που επί μία δεκαετία περίπου ωρίμαζαν συστηματικά, με σποραδικές εξάρσεις, στο εσωτερικό της ελληνικής κοινωνίας: Ήταν Αλβανός.

Τι και αν παρενέβησαν θεσμικοί παράγοντες, όπως ο τότε υφυπουργός Παιδείας Νίκος Γκεσούλης αλλά και ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωστής Στεφανόπουλος, και άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών, όπως ο Διονύσης Σαββόπουλος; Η ένταση εκτονώθηκε μόνο όταν ο Τσενάι παραιτήθηκε του δικαιώματός του να είναι σημαιοφόρος του σχολείου του. Επρόκειτο για τη δεύτερη φορά που ο έφηβος τότε Τσενάι βρισκόταν στο επίκεντρο ενός παράλογου κύματος μίσους, καθώς τρία χρόνια νωρίτερα, όντας μαθητής της τρίτης Γυμνασίου τότε και ξανά άριστος, είχε αναγκαστεί να παραδώσει τη σημαία μετά από αντιδράσεις, «για το καλό της κοινωνίας» όπως είχε δηλώσει ο ίδιος.

Πέντε χρόνια αργότερα, τον Μάρτιο του 2008, ένα ανάλογο περιστατικό θα αποτελούσε ξανά το κέντρο της επικαιρότητας, αυτή τη φορά τον Πολύγυρο της Χαλκιδικής. Ξανά, εμφανίστηκαν γονείς που απειλούσαν να μη στείλουν τα παιδιά τους στην παρέλαση εφόσον το εθνικό σύμβολο δινόταν σε αλλοδαπό μαθητή, χωρίς ωστόσο αυτή τη φορά οι αντιδράσεις να γνωρίσουν αντίστοιχη έκταση.

…στα Μνημόνια

Οκτώβριος του 2011. Το 2008 μοιάζει πολύ μακρινό, καθώς η κρίση, το πρώτο (ακόμη, τότε) μνημόνιο και οι πρωτοφανείς -μεταπολιτευτικά- αντιδράσεις έχουν συμπυκνώσει τον πολιτικό χρόνο. Την επαύριο του «κινήματος των Αγανακτισμένων» και με το δεύτερο μνημόνιο εν όψει, η δημοτικότητα της τότε κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ βρίσκεται στο ναδίρ, παρασέρνοντας το μεγαλύτερο μέρος του πολιτικού συστήματος της Μεταπολίτευσης.

Σε αυτό το κλίμα, οι παρελάσεις μετατρέπονται σε μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για την έκφραση της κοινωνικής δυσφορίας, με αποτέλεσμα σε πολλές μεγάλες πόλεις της χώρας καθώς και γειτονιές της Αθήνας οι μαθητικές παρελάσεις να συνοδεύονται από αποδοκιμασίες προς την εξέδρα των επισήμων, ακόμα και να μετατρέπονται σε αντικυβερνητικές διαδηλώσεις.

Στη Θεσσαλονίκη η ένταση ήταν τέτοια που είχε ως αποτέλεσμα να φυγαδευτεί ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κάρολος Παπούλιας, που παρακολουθούσε την παρέλαση.

Στο μεταξύ

«Έλληνας γεννιέσαι, δε γίνεσαι ποτέ – Το αίμα σου θα χύσουμε γουρούνι Αλβανέ». Το σύνθημα αυτό ακουγόταν στους δρόμους της Αθήνας τον Μάρτιο του 2010. Όχι από την (ελάχιστα γνωστή, τότε) Χρυσή Αυγή, αλλά από τα ΟΥΚ, στην παρέλαση της 25ης Μαρτίου.

Η αισχρά συνθήματα των ΟΥΚ είχαν προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων, με τον τότε αρμόδιο υπουργό Μιχάλη Χρυσοχοΐδη να ζητά καρατομήσεις.

Από τα κάγκελα…

Οι παρελάσεις συνέχισαν να βρίσκονται στο επίκεντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης και τα επόμενα χρόνια. Κατά την παρέλαση της 25ης Μαρτίου στην Αθήνα η πλατεία Συντάγματος μετατράπηκε σε «φρούριο» με 3.000 αστυνομικούς να βρίσκονται επί ποδός, ενώ η είσοδος στην περίκλειστη περιοχή γινόταν μόνο με προσκλήσεις ή διαπιστεύσεις – με αποτέλεσμα να σημειωθούν εντάσεις με γονείς που ήθελαν να δουν τα παιδιά τους να παρελαύνουν.

…στα καγκέλια.

Τον Μάρτιο του 2015 το σκηνικό ήταν πολύ διαφορετικό: Λίγες εβδομάδες νωρίτερα ο ΣΥΡΙΖΑ είχε σχηματίσει κυβέρνηση μαζί με τους ΑΝΕΛ, Η νέα κυβέρνηση, δίνοντας μεγάλο βάρος στην επικοινωνιακή σημασιοδότηση της «αλλαγής κλίματος», διοργανώνει μία παρέλαση – «υπερπαραγωγή», μετά το τέλος της οποίας ακολουθεί… γλέντι στο Σύνταγμα, με παραδοσιακά τραγούδια και χορούς.

Σήμερα, με την υποχώρηση των κινημάτων της «εποχής των Μνημονίων», οι παρελάσεις μοιάζουν να έχουν επιστρέψει στην «κανονικότητα», ενώ μόνο κάποιες αντιφασιστικές παρεμβάσεις, ενάντια στην παρουσία νεοναζί της Χρυσής Αυγής, συνεχίζουν να διατηρούν τον θεσμό ως πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης.

Extra

Από το σύντομο αφιέρωμα δεν θα μπορούσε να λείπει αυτό το μοναδικό ρεπορτάζ του BBC, ο ρεπόρτερ του οποίου, παρακολουθώντας τη στρατιωτική παρέλαση της Θεσσαλονίκης, σχολιάζει ότι τέτοιες εικόνες μπορεί να δει κανείς μόνο στην Κόκκινη Πλατεία ή στην Πιονγιανγκ(!).

Απολαύστε υπεύθυνα: