Αριθμός οφειλετών προς την εφορία: 4,2 εκατομμύρια άτομα με βάση τα στοιχεία στο τέλος Οκτωβρίου. Και όταν δημοσιευτούν τα στοιχεία του Νοεμβρίου και του Δεκεμβρίου είναι πιθανό ο αριθμός να είναι ακόμη μεγαλύτερος.

Διότι και ο Νοέμβριος και ο Δεκέμβριος ήταν (και είναι) μήνες διπλών και τριπλών επιβαρύνσεων, καθώς ο ΕΝΦΙΑ συμπίπτει πότε με τον φόρο εισοδήματος, πότε με τα τέλη κυκλοφορίας και πότε με τον ΦΠΑ δημιουργώντας ένα εκρηκτικό «κοκτέιλ», στο οποίο δύσκολα μπορούν να ανταποκριθούν όλοι.

Από τους 4,2 εκατομμύρια οφειλέτες οι 1,8 εκατομμύρια χρωστούν πάνω από 500 ευρώ ο καθένας. Και από αυτούς οι δύο στους τρεις έχουν ήδη δεσμευμένους τραπεζικούς λογαριασμούς από την εφορία. Και μόνο αυτά τα νούμερα αρκούν για να βγει το πολιτικό συμπέρασμα.

Ποια θα μπορούσε να είναι καλύτερη προεκλογική «παροχή» – και μάλιστα μηδενικού δημοσιονομικού κόστους, αν όχι δημοσιονομικού οφέλους – από μια «γενναία» ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών;

Και πολιτικό σύνθημα μπορεί να βγει (βγήκαμε από τα μνημόνια, σβήνουμε τις… αμαρτίες του παρελθόντος και κάνουμε μια νέα αρχή) και κέρδος στην κάλπη από τους οφειλέτες, οι οποίοι είναι σίγουρο ότι θα νιώσουν πολύ μεγαλύτερο αίσθημα ανακούφισης με το να «ξεμπλοκάρουν» τον τραπεζικό τους λογαριασμό παρά με το να εισπράξουν άλλο ένα έκτακτο μέρισμα μερικών εκατοντάδων ευρώ.

Ασθενές ευρω-εμπόδιο

Η ιδέα του «ανέξοδου» πολιτικού οφέλους από μια νέα ρύθμιση δεν υπάρχει μόνο στο κυβερνητικό επιτελείο, αλλά και σε αυτό της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Δεν είναι τυχαίο ότι η σχετική εξαγγελία έγινε ξανά την προηγούμενη εβδομάδα από τον Κυριάκο Μητσοτάκη στο συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας.

Για ευνόητους λόγους όμως η κυβέρνηση είναι αυτή που έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων, καθώς αυτή είναι που μπορεί να στείλει νομοσχέδιο στη Βουλή και να περάσει μια νέα ρύθμιση πριν στήσει τις κάλπες. Ένα μόνο εμπόδιο υπάρχει και αυτό δεν είναι άλλο από τους Ευρωπαίους, οι οποίοι αντιστέκονται σθεναρά στην προοπτική νέων «παροχών» προς τους οφειλέτες του Δημοσίου.

Βέβαια, αν οι τελικές αποφάσεις ληφθούν από την κυβέρνηση μετά την ολοκλήρωση της επόμενης μεταμνημονιακής αξιολόγησης – αυτό αναμένεται να συμβεί τον Φεβρουάριο με την εκταμίευση των πρώτων 640 εκατ. ευρώ από τα κέρδη των ελληνικών ομολόγων – και λίγες εβδομάδες πριν στηθούν οι κάλπες, ποιος θα δώσει μεγάλο βάρος στις «νουθεσίες» της Κομισιόν, η οποία επίσης θα βλέπει στον ορίζοντα την κάλπη των ευρωεκλογών;

Άλλωστε θα υπάρχει το προηγούμενο με τα ελλείμματα της Ιταλίας και της Γαλλίας. Μια ακόμη ρύθμιση στην Ελλάδα θα είναι αυτή που θα ενοχλήσει;

Ευρεία γκάμα παροχών

Ο πρωθυπουργός και οι υπουργοί του έδωσαν και τις προηγούμενες ημέρες στοιχεία και ενδείξεις για το χρονοδιάγραμμα των επόμενων παροχών.

Η υφυπουργός Οικονομικών Κατερίνα Παπανάτσιου ανακοίνωσε ότι μέσα στην εβδομάδα ανακοινώνεται το νέο επίδομα θέρμανσης – το οποίο για πολλές χιλιάδες νοικοκυριά θα είναι αισθητά αυξημένο σε σχέση με πέρυσι – αλλά και το συμπληρωματικό επίδομα θέρμανσης για τους περυσινούς δικαιούχους των ορεινών νομών της χώρας.

Η υπουργός Εργασίας έκανε γνωστό ότι μέσα στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου θα υπογραφεί η υπουργική απόφαση με τον νέο αυξημένο κατώτατο μισθό (θα είναι ενιαίος και χωρίς ηλιακές διακρίσεις), ενώ ο πρωθυπουργός υποστήριξε στην ομιλία του ότι στις αρχές του 2019 θα κατατεθεί και το νομοσχέδιο για το επίδομα στέγασης που θα καλύψει τις ανάγκες τουλάχιστον 300.000 νοικοκυριών.

Και μετά; Μετά θα έρθουν στην Αθήνα οι εκπρόσωποι των θεσμών και θα πέσει στο τραπέζι το ζήτημα του «ιδιωτικού χρέους» σε όλες τις πιθανές μορφές του: χρέη προς τις τράπεζες, προστασία της κύριας κατοικίας, οφειλές στην εφορία, χρέη στα ασφαλιστικά ταμεία και κατασχέσεις ποσών από τους τραπεζικούς λογαριασμούς. Μέτρα ανέξοδα για τον κρατικό προϋπολογισμό αλλά με τεράστια πολιτική σημασία.

Σε επίπεδο επικοινωνίας, αλλά και πολιτικού σχεδιασμού, η κυβέρνηση έχει ρίξει στο τραπέζι κάθε πιθανό σενάριο με προφανή στόχο να «αγγίξει» όσο το δυνατόν περισσότερους. Έτσι, εκτός από τη μεγάλη συζήτηση για την προστασία της κύριας κατοικίας από τον πλειστηριασμό και την παράταση του νόμου Κατσέλη, έχει τεθεί

● θέμα αλλαγής στην πάγια ρύθμιση των 12 δόσεων που προβλέπεται για την τακτοποίηση των χρεών στην εφορία ή στα ασφαλιστικά ταμεία,

● θέμα παράτασης του εξωδικαστικού συμβιβασμού,

● θέμα τροποποίησης της ρύθμισης των 120 δόσεων (η οποία επίσης ενσωματώνεται στον εξωδικαστικό συμβιβασμό) προκειμένου να διευρυνθεί ο κατάλογος των δικαιούχων.

Ταυτόχρονα, άνοιξε και το θέμα της αλλαγής του πλαισίου δέσμευσης των τραπεζικών λογαριασμών, ώστε να καταστεί ευκολότερο το «ξεμπλοκάρισμα», ειδικά από τη στιγμή που ο οφειλέτης θα μπει στη διαδικασία να ρυθμίσει τα χρέη του.

Πρακτικά δεν έχει μείνει κεφάλαιο της υπόθεσης «τακτοποίηση χρεών και υποχρεώσεων» το οποίο να μην έχει ήδη ανοίξει η κυβέρνηση σε επίπεδο διαβουλεύσεων ή εξαγγελιών.

Προκλήσεις και εμπόδια

Το θέμα βέβαια δεν είναι το τι θα ειπωθεί σε επίπεδο εξαγγελιών, αλλά το τι θα γίνει σε επίπεδο εφαρμογής. Οι προκλήσεις που υπάρχουν μπροστά είναι πολύ συγκεκριμένες και η κυβέρνηση πρέπει να ξεπεράσει τα δεδομένα εμπόδια προκειμένου να χτίσει ένα φιλολαϊκό προφίλ όσον αφορά το θέμα των οφειλών.

1. Το θέμα της παράτασης του Νόμου Κατσέλη, ειδικά στο σκέλος που αφορά την προστασία της κύριας κατοικίας από τον πλειστηριασμό, «καίει» τις τράπεζες, οι οποίες είναι με το μαχαίρι στον λαιμό για να περιορίσουν τα κόκκινα δάνεια και βλέπουν ότι, εξαιτίας των προσφυγών στον Νόμο Κατσέλη, έχει «παγώσει» κάθε διαδικασία διευθέτησης κόκκινων στεγαστικών δανείων συνολικού ύψους τουλάχιστον 12 δισ. ευρώ.

Με το θέμα των κόκκινων δανείων των τραπεζών συνδέεται η συνολική εικόνα των ξένων αγορών για την Ελλάδα, κατά συνέπεια και η προοπτική εξόδου της χώρας στις αγορές. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι για το θέμα δείχνουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον τόσο οι ίδιες οι τράπεζες και ο εποπτικός τους μηχανισμός (SSM) όσο και οι εκπρόσωποι των δανειστών.

Η «συμφωνία» που έγινε κατά τη διάρκεια της μνημονιακής περιόδου προβλέπει ότι η προστασία της κύριας κατοικίας θα εκπνεύσει στο τέλος του χρόνου. Γι’ αυτό σπεύδουν κατά εκατοντάδες οι ενδιαφερόμενοι στα ειρηνοδικεία να προλάβουν την εκπνοή του νόμου.

Προσωρινά το θέμα φαίνεται ότι θα λυθεί με μια παράταση του πλαισίου προστασίας για τουλάχιστον ένα δίμηνο. Στη συνέχεια η κυβέρνηση θα επιδιώξει να υπάρξει και πάλι ένα πλαίσιο προστασίας της κύριας κατοικίας ώστε να μην εμφανιστεί προεκλογικά ότι επί των ημερών της «έπεσε» το συγκεκριμένο τείχος προστασίας.

Πάντως, στην κυβέρνηση είναι αισιόδοξοι ότι στη θητεία της (ακόμη και αν οι εκλογές γίνουν τον Οκτώβριο) πρώτη κατοικία «λαϊκού νοικοκυριού» δεν πρόκειται να βγει στο σφυρί.

2. Η παράταση του εξωδικαστικού συμβιβασμού και η αλλαγή των όρων ένταξης προς διευκόλυνση των οφειλετών θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένες, ενώ η σχετική νομοθετική ρύθμιση αναμένεται μέσα στα επόμενα 24ωρα. Το ζητούμενο όμως είναι άλλο: Πότε θα «περάσει» η διεύρυνση των κριτηρίων ώστε να μπορούν να τακτοποιήσουν τα χρέη τους και οι ομάδες οφειλετών οι οποίες σήμερα εξαιρούνται.

● Οι μισθωτοί δεν μπορούν να ενταχθούν στον εξωδικαστικό.

● Ούτε οι συνταξιούχοι.

● Ούτε όμως και οι επαγγελματίες που έχουν κλείσει τα βιβλία τους υπό το βάρος των χρεών.

Στην πραγματικότητα οι περισσότεροι οφειλέτες δεν μπορούν να ενταχθούν στη ρύθμιση και γι’ αυτό συζητείται η διεύρυνση των κριτηρίων.

Πότε θα γίνει αυτό; Πιθανότατα με την έλευση των επικεφαλής των θεσμών στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου. Εκεί θα συζητηθούν και ο Νόμος Κατσέλη και οι πιθανές αλλαγές στον εξωδικαστικό, αλλά και οι όποιες αλλαγές στη ρύθμιση των 120 δόσεων για τα χρέη προς το Δημόσιο.

Σχετική αναφορά για τις 120 δόσεις έκανε πρόσφατα και η υπουργός Εργασίας Έφη Αχτσιόγλου, η οποία όμως επίσης τοποθέτησε χρονικά τις αποφάσεις στους πρώτους μήνες του 2019.

3. Η υφυπουργός Οικονομικών Κατερίνα Παπανάτσιου άνοιξε από προχθές άλλο ένα μεγάλο θέμα. Αυτό της πάγιας ρύθμισης οφειλών προς την εφορία. Η πάγια ρύθμιση έχει λίγες δόσεις (12 ή 24), αλλά παρέχει μεγάλες ευκολίες.

● Δεν υπάρχουν αυστηρά κριτήρια, ενώ η αίτηση μπορεί να γίνει ακόμη και ηλεκτρονικά.

● Δεν υπάρχουν αποκλεισμοί. Μπορούν να ενταχθούν μισθωτοί, συνταξιούχοι, εισοδηματίες, οι πάντες. Η διεύρυνση του αριθμού των δόσεων από τον ασφυκτικό αριθμό των 12 που ισχύουν σήμερα θα μπορούσε να αποτελέσει λύτρωση τουλάχιστον για τα 3 εκατομμύρια των οφειλετών που χρωστούν από μερικές εκατοντάδες ευρώ ο καθένας.

Το θέμα είναι ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι κατά των γενικευμένων ρυθμίσεων χωρίς κριτήρια. Έτσι στο υπουργείο Οικονομικών ψάχνουν ακόμη να βρουν τη φόρμουλα που θα δώσει τη λύση στους οφειλέτες. Θα είναι μια πάγια ρύθμιση με περισσότερες δόσεις, αλλά αυστηρότερα κριτήρια ένταξης σε σχέση με αυτά που ισχύουν σήμερα;

Η Παπανάτσιου μίλησε για διάφορα σενάρια που εξετάζονται από το υπουργείο Οικονομικών σε συνεργασία με την ΑΑΔΕ. Αποφάσεις όμως δεν υπάρχουν. Ούτε θα υπάρξουν πριν από το τέλος του χειμώνα.

4. Οι δεσμεύσεις των τραπεζικών λογαριασμών έχουν εξελιχθεί σε μάστιγα καθώς πάνω από 1,2 εκατομμύρια πολίτες έχουν χάσει πλέον την πρόσβαση στον λογαριασμό τους. Η διεύρυνση του ακατάσχετου για τους αγρότες ήταν ένα πρώτο βήμα, το οποίο είχε κι άλλο στόχο: να αποτρέψει τις αγροτικές κινητοποιήσεις.

Εξετάζεται όμως ακόμη ένα σχέδιο. Η σύνδεση της αποδέσμευσης του τραπεζικού λογαριασμού με την πορεία αποπληρωμής του χρέους. Η συζήτηση έχει αρχίσει εδώ και πολλούς μήνες, αλλά φαίνεται ότι θα ολοκληρωθεί και αυτή στις αρχές του νέου έτους. Τυχαίο;