Κάποιες ρυθμίσεις θα επηρεάσουν… πολλούς προϋπολογισμούς

● Αύξηση του κατώτατου μισθού και κατάργηση του υποκατώτατου.

● Νέα ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών προς την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία.

● Επίδομα στέγασης.

● Νέο καθεστώς προστασίας της κύριας κατοικίας από τον πλειστηριασμό.

● Δικαστικές αποφάσεις για τη διεκδίκηση αναδρομικών αποδοχών ύψους πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ.

● Προσλήψεις στο Δημόσιο.

● Διαπραγματεύσεις για τη διατήρηση του αφορολογήτου στο ύψος του, μαζί με τη σχεδίαση ενός ακόμα «επεκτατικού» προϋπολογισμού.

● Προσπάθειες «εξόδου» στις αγορές για «φρέσκο δανεισμό».

Πλούσιος και ασφυκτικά γεμάτος θα είναι και ο πρώτος «μεταμνημονιακός καζαμίας». Μπορεί να τελείωσαν τα μνημόνια, αλλά η οικονομία θα παραμείνει και το 2019 στο προσκήνιο σε μια χρονιά που οι εθνικές εκλογές θα είναι μεν το κυρίαρχο γεγονός, αλλά όχι και το μόνο.

Τα στενά περιθώρια

Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος και ο Γιώργος Χουλιαράκης την ξέρουν από τώρα την… τύχη τους και για το νέο έτος. Θα ξημεροβραδιάζονται και οι δύο πάνω από τους αριθμούς για όσο χρονικό διάστημα θα εκτελούν τα καθήκοντα του υπουργού Οικονομικών ο πρώτος και του αναπληρωτή ο δεύτερος.

Το 2019 θα πρέπει να υλοποιηθεί ο πρώτος μεταμνημονιακός, αλλά και «επεκτατικός» (όπως χαρακτηρίστηκε από την κυβέρνηση κατά την διαδικασία της ψηφοφορίας) προϋπολογισμός, ο οποίος προβλέπει ένα πακέτο ευνοϊκών μέτρων ύψους 920 εκατ. ευρώ, αλλά και ένα πρωτογενές αποτέλεσμα οριακά υψηλότερο από τον στόχο του 3,5%.

Ο «πήχης» είναι στο 3,6% αυτή τη στιγμή, με τη διαφορά του 0,1% να μεταφράζεται σε έναν δημοσιονομικό χώρο της τάξεως των 180 εκατ. ευρώ. Αυτός ο χώρος πρακτικά δεν αφήνει πολλά περιθώρια για αποκλίσεις, ειδικά σε μια προεκλογική χρονιά όπως είναι το 2019, οπότε – όπως και αν το δει κάποιος – επέρχεται μια… χαλάρωση τόσο από την πλευρά των φορολογουμένων – ψηφοφόρων όσο και από την πλευρά της κυβέρνησης.

Αυτό είναι η πρώτη διαπίστωση για τον Οικονομικό Καζαμία του 2019: Με βάση τα δεδομένα που υπάρχουν στην αρχή της χρονιάς, τα περιθώρια για «ελιγμούς» είναι πολύ στενά. Λίγο να «ξεφύγει» ο προϋπολογισμός του επιδόματος στέγασης, μια αύξηση στον αριθμό των δικαιούχων του επιδόματος θέρμανσης να καταγραφεί και μερικές δεκάδες χιλιάδες φορολογούμενοι να εμφανίσουν μικρότερο εισόδημα στις φορολογικές δηλώσεις του 2019 και το «μαξιλάρι» θα εξαφανιστεί.

Από τη γενική διαπίστωση περνάμε στα επιμέρους κεφάλαια του οικονομικού καζαμία. Στην κυβέρνηση φαίνεται ότι έχουν ήδη σχεδιάσει τι θα γράφουν τα πρώτα… κεφάλαια.

Ο κατώτατος μισθός

Ερωτήθηκε σχετικά ο κυβερνητικός εκπρόσωπος στη συνέντευξη που παραχώρησε την Κυριακή στην ιστοσελίδα thecaller.gr. Υποστήριξε ότι η πρώτη είδηση του 2019 θα ήθελε να είναι μια «γενναία αύξηση του κατώτατου μισθού», ενώ προσδιόρισε χρονικά για τον Φεβρουάριο την κατάθεση του νομοσχεδίου για το επίδομα στέγασης. Το πιθανότερο είναι ότι ο Δημήτρης Τζανακόπουλος δεν θα πέσει έξω ως προς το χρονοδιάγραμμα:

Η τεχνική διαδικασία για τον εκ νέου προσδιορισμό του κατώτατου μισθού αναμένεται να ολοκληρωθεί στις αρχές Ιανουαρίου, ενώ η υπουργός Εργασίας Έφη Αχτσιόγλου έχει ήδη ανακοινώσει ότι ο νέος κατώτατος μισθός θα ανακοινωθεί μέσα στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου. Ως προς την έννοια «γενναία», πολλά μπορεί να υποθέσει κανείς. Το τι είναι «γενναίο» και τι όχι εξαρτάται από το μέτρο σύγκρισης.

● Αν η σύγκριση γίνεται με τα προ κρίσης επίπεδα του κατώτατου μισθού (751 ευρώ), κανένα ποσοστό δεν μπορεί να θεωρηθεί «γενναίο».

● Αν, από την άλλη, η σύγκριση γίνει με βάση τον πληθωρισμό (σ.σ.: για το 2019 προβλέπεται ότι θα είναι οριακά υψηλότερος της μονάδας) ή την παραγωγικότητα της εργασίας (σ.σ.: η οποία μόλις το 2018 επανήλθε σε οριακά θετικό έδαφος), ακόμη και μια αύξηση της τάξεως του 3% – 4% θα μπορεί να θεωρηθεί ως πολύ γενναία.

Το 4% στην πράξη σημαίνει ότι ο κατώτατος μισθός για τον εργαζόμενο ηλικίας έως και 25 ετών θα αυξηθεί περίπου κατά 100 ευρώ τον μήνα και θα εξισωθεί με αυτόν του εργαζόμενου άνω των 25 ετών, ο οποίος θα έχει κατώτατο μισθό κοντά στα 610 ευρώ μεικτά.

Ο νέος κατώτατος μισθός θα είναι αφορολόγητος (τουλάχιστον για το 2019) και θα υπόκειται σε ασφαλιστικές εισφορές που θα περιορίζουν το καθαρό καταβλητέο ποσό στα 512 ευρώ. Η αύξηση του κατώτατου μισθού θα επηρεάσει τις αποδοχές περίπου 600 – 700 χιλιάδων εργαζομένων. Θα επηρεάσει όμως και άλλα οικονομικά μεγέθη, όπως:

● Το επίδομα ανεργίας, το οποίο είναι συνδεδεμένο με τον κατώτατο μισθό.

● Την ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας.

● Το επίδομα επίσχεσης εργασίας.

● Τις ασφαλιστικές εισφορές που θα πληρώνουν πάνω από 800.000 αυτοαπασχολούμενοι. Αυτή είναι και η αρνητική όψη της αύξησης του κατώτατου μισθού. Οι ελάχιστες εισφορές που πληρώνουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι επιτηδευματίες, είναι επίσης συνδεδεμένες με τον κατώτατο μισθό, κάτι που σημαίνει ότι θα αυξηθούν με το ίδιο ποσοστό μεταβολής και του κατώτατου μισθού.

Το επίδομα στέγασης

Για το επίδομα στέγασης θα υπάρξει νομοσχέδιο το οποίο προγραμματίζεται να κατατεθεί μέσα στον Φεβρουάριο. Μεγαλύτερο ενδιαφέρον βέβαια θα έχει η υπουργική απόφαση, η οποία και θα καθορίζει λεπτομερώς τα κριτήρια χορήγησης.

Με δεδομένο ότι η εισοδηματική πυραμίδα στην Ελλάδα αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη «βάση» (σ.σ.: θέσεις εργασίας ανοίγουν, αλλά με πολύ χαμηλές αποδοχές), τα κριτήρια θα πρέπει να καθοριστούν με τέτοιον τρόπο ώστε να περιοριστεί στις 300-400 χιλιάδες ο αριθμός των δικαιούχων του επιδόματος στέγασης.

Οι ρυθμίσεις χρεών

Τεράστιο κεφάλαιο του Οικονομικού Καζαμία του 2019 είναι αυτό με τα χρέη πάσης φύσεως, είτε προς τις τράπεζες είτε προς τα ασφαλιστικά ταμεία και την εφορία. Το κεφάλαιο αυτό περιλαμβάνει τις ακόλουθες επιμέρους ενότητες:

1. Τον Νόμο Κατσέλη και το νέο καθεστώς προστασίας της κύριας κατοικίας. Η παράταση του Νόμου Κατσέλη είναι μόνο μια προσωρινή ανάσα, κυρίως για τους δικηγόρους, οι οποίοι τρέχουν και δεν φτάνουν τις τελευταίες εβδομάδες για να προλάβουν το μαζικό κύμα αιτήσεων.

Το μεγάλο ερώτημα αφορά το πλαίσιο προστασίας της κύριας κατοικίας που θα ισχύσει από εδώ και στο εξής. Η κουβέντα των τελευταίων μηνών σχετικά με το ποια θα πρέπει να είναι η προστασία προκειμένου να μην περιλαμβάνει και τους στρατηγικούς κακοπληρωτές θα πρέπει κάποια στιγμή να γίνει νόμος ώστε να κλείσει και αυτή η εκκρεμότητα.

2. Ο εξωδικαστικός συμβιβασμός παρατάθηκε κατά έναν χρόνο, αλλά αυτό από μόνο του δεν απαντά στο παλλαϊκό αίτημα για μια νέα ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών τόσο προς την εφορία όσο και προς τα ασφαλιστικά ταμεία. Εκατομμύρια πολίτες με χρέη από μερικές εκατοντάδες μέχρι και πολλές χιλιάδες ευρώ «πνίγονται» από τις αμαρτίες του παρελθόντος και προφανώς δεν μπορούν να βρουν λύση στην πάγια ρύθμιση και στις 12 δόσεις της.

Σε επίπεδο ρητορικής, το 2018 κλείνει με την κυβέρνηση να έχει υποσχεθεί τα πάντα: από μια ρύθμιση 120 δόσεων για την τακτοποίηση των οφειλών μέχρι μια καινούργια πάγια ρύθμιση με περισσότερες από 12 δόσεις.

Το ζητούμενο είναι τι θα φέρει το 2019. Τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία – προσεγγίζουν τα 150 δισ. ευρώ χωρίς τους τόκους και τις προσαυξήσεις – θα είναι ένα από τα βασικά θέματα συζήτησης με τους θεσμούς κατά την επάνοδό τους στην Αθήνα.

Οι Ευρωπαίοι δεν θέλουν ρυθμίσεις, καθώς εκτιμούν ότι αποτελεί μέγιστη αδικία για τους συνεπείς. Από την άλλη, ουδείς μπορεί να παραβλέψει ότι οι ληξιπρόθεσμες οφειλές αποτελούν μια από τις μεγαλύτερες ανοιχτές πληγές της χώρας και ένα πρόβλημα που χρήζει άμεσης επίλυσης. Αν κάποιος θα τολμούσε να τοποθετήσει χρονικά την εξεύρεση οριστικής λύσης, θα ανέτρεχε στον Καζαμία στην σελίδα του Μαρτίου.

3. Μπορεί άμεσα να μην απασχολεί τόσο τον τελικό οφειλέτη, όμως έμμεσα τον αφορά. Ο Καζαμίας του 2019 περιλαμβάνει και το νέο πλαίσιο αντιμετώπισης των κόκκινων δανείων. Το αν θα δημιουργηθεί τελικώς ένα «ειδικό όχημα», μια «κακή τράπεζα», το αν θα επιταχυνθεί η διαδικασία πώλησης κόκκινων δανείων σε funds είναι εξέλιξη που θα επηρεάσει άμεσα τους δανειολήπτες, αλλά και έμμεσα όλη τη χώρα.

Τα αναδρομικά

Η λέξη «αναδρομικά» θα ακουστεί πολλές φορές μέσα στο 2019. Αφορά:

● τους δημοσίους υπαλλήλους και τη διεκδίκηση των καταργημένων δώρων,

● και τους συνταξιούχους, όχι μόνο για τη χαμένη 13η και 14η σύνταξη, αλλά και για τις αλλεπάλληλες περικοπές, οι οποίες έχουν ήδη κριθεί αντισυνταγματικές.

Αν προσθέσει κάποιος τα ποσά των αναδρομικών που πλανώνται πάνω από την επικαιρότητα, θα καταλήξει σε ένα ποσό της τάξεως των 6 δισ. ευρώ. Όχι συνολικά, αλλά σε ετήσια βάση. Βόμβα πραγματική για τον προϋπολογισμό. Έξι δισ. ευρώ είναι σχεδόν ολόκληρο το πρωτογενές πλεόνασμα.

Ποιος υπουργός Οικονομικών θα υπογράψει την καταβολή αυτού του ποσού και τι ακριβώς θα πει στους Ευρωπαίους; Ότι παραβιάζει τη συμφωνία του Eurogroup μονομερώς θυσιάζοντας τα μεσοπρόθεσμα μέτρα διευθέτησης του χρέους, αλλά και την προοπτική η Ε.Ε. να σταθεί αρωγός στην εξυπηρέτηση των δανειακών υποχρεώσεων αν παραστεί ανάγκη μετά το 2030;

Τα αναδρομικά είναι από μόνα τους τεράστιο πολιτικό και οικονομικό κεφάλαιο. Όλοι θα περιμένουν με κομμένη την ανάσα τις ακριβείς διατυπώσεις στις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, ώστε στη συνέχεια να φανεί αν μπορεί και σε ποιο χρονικό βάθος να υπάρξει συμμόρφωση με τις αποφάσεις των δικαστηρίων.

Πρόβλεψη; Τα αναδρομικά θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση πολλών προϋπολογισμών μετά το 2019 και καθένας από τους επόμενους υπουργούς Οικονομικών θα κληθεί να δώσει τη δική του λύση.

Ο Οικονομικός Καζαμίας του 2019 έχει και την επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές. Όχι δειλά και με δοκιμαστικές εξόδους, αλλά σε τακτική βάση, στοιχείο που θα καταδείξει και την επιστροφή στην κανονικότητα. Δεν είναι βέβαιο ότι το 2019 θα επιτευχθεί αυτό, καθώς οι εξελίξεις εκτός (και εντός) συνόρων μπορεί να μη βοηθήσουν. Σε κάθε περίπτωση τα βλέμματα θα είναι στραμμένα και προς αυτή την κατεύθυνση.