«Η οικονομία μπορεί να παραγάγει θετικές ειδήσεις, και γι’ αυτόν τον λόγο πρέπει πάση θυσία τα φώτα της δημοσιότητας να στραφούν προς τα εκεί».

Το συγκεκριμένο… δόγμα, εκτός από τον υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο, ο οποίος από τον περασμένο Αύγουστο δηλώνει ότι «από εδώ και πέρα τα νέα από το μέτωπο της οικονομίας θα είναι θετικά» (και γι’ αυτόν τον λόγο εμφανίζεται υπέρμαχος του να στηθούν οι κάλπες τον Οκτώβριο), το ασπάζονται πλέον ολοένα και περισσότερα μέλη της κυβέρνησης.

Αρκούσε η αύξηση του κατώτατου μισθού και η επιτυχημένη έκδοση του πενταετούς ομολόγου για να… φύγουν από τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων η Συμφωνία των Πρεσπών και τα απόνερα από τη διάλυση του κυβερνητικού σχηματισμού.

Βέβαια, για να παραμείνει ζεστό το ενδιαφέρον για τα θέματα της οικονομίας, χρειάζεται «καύσιμη ύλη» και σωστή επικοινωνιακή διαχείριση, γεγονός που αναβαθμίζει και πάλι τη σημασία της δουλειάς του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης.

Στην κυβέρνηση δεν τρέφουν αυταπάτες. Γνωρίζουν ότι η αύξηση του κατώτατου μισθού – η οποία μάλιστα έχει προκαλέσει σοβαρό προβληματισμό σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις στην αγορά – δεν μπορεί να συντηρήσει το θετικό κλίμα επί μακρόν. Επίσης πολύ σύντομα θα «ξεθυμάνει» και ο αντίκτυπος από την επιτυχή έκδοση του πενταετούς ομολόγου.

Ποιοι θα είναι επομένως οι επόμενοι άσοι που θα πρέπει να βγάλει από το μανίκι της η κυβέρνηση για να συντηρήσει το ενδιαφέρον; Ο κατάλογος περιλαμβάνει

● τη ρύθμιση οφειλών προς τα ασφαλιστικά ταμεία,

● την ψήφιση και την έναρξη καταβολής του επιδόματος στέγασης,

● το νέο πλαίσιο προστασίας της κύριας κατοικίας από τον πλειστηριασμό – το οποίο ιδανικά θα προβλέπει και επιδότηση οφειλετών ή και «κούρεμα» χρέους (στην περίπτωση που το δάνειο ξεπερνά την εμπορική αξία του ακινήτου),

● αλλά και τη ρύθμιση οφειλών προς την εφορία.

Για το τελευταίο θέμα μπορεί να μπήκε «πάγος» προσωρινά από υψηλόβαθμο κυβερνητικό στέλεχος, φαίνεται όμως ότι το θέμα δεν έχει βγει από την κυβερνητική ατζέντα. Είναι κοινός τόπος στην κυβέρνηση ότι δεν μπορούν να στηθούν κάλπες χωρίς να έχει δοθεί διέξοδος σε 4,2 εκατομμύρια οφειλέτες, εκ των οποίων 1,8 εκατομμύρια χρωστούν πάνω από 500 ευρώ και 1,2 εκατομμύρια έχουν δεσμευμένους τραπεζικούς λογαριασμούς.

Θεσμοί σε στάση αναμονής

Σε πολιτικό επίπεδο η κυβέρνηση επιχείρησε να εκμεταλλευτεί στον υπερθετικό βαθμό την απόφαση για την αύξηση του κατώτατου μισθού. Η πανηγυρική συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου και οι ανακοινώσεις από τον ίδιο τον πρωθυπουργό για τη διαμόρφωση του κατώτατου μισθού στα 650 ευρώ επανέφεραν άμεσα την προσοχή στα θέματα της οικονομίας, και μάλιστα μόλις τρεις ημέρες μετά την ψήφιση της Συμφωνίας των Πρεσπών στη Βουλή.

Οι υπολογισμοί οδηγούν στο συμπέρασμα ότι μερικές εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι, ηλικίας άνω ή και κάτω των 25 ετών, θα πρέπει να πάρουν καθαρή αύξηση από 54 έως και 117 ευρώ στον καθαρό μισθό τους, ενώ συνολικά στην αγορά θα πρέπει να πέσει φρέσκο χρήμα της τάξεως του 1 δισ. ευρώ. Αυτό ορίζει η θεωρία. Το αν θα επιβεβαιωθεί και στην πράξη, θα φανεί από το τέλος Φεβρουαρίου.

Αν η αύξηση του κατώτατου μισθού οδηγήσει σε ανακοπή της πτωτικής τάσης στην ανεργία ή αν προκληθεί «κύμα» μετατροπής των συμβάσεων πλήρους απασχόλησης σε μερικής, τα αποτελέσματα σε επικοινωνιακό επίπεδο δεν θα είναι για την κυβέρνηση τα επιθυμητά. Ακόμα και από την πλευρά των δανειστών τηρήθηκε στάση αναμονής και ανοχής για το συγκεκριμένο θέμα.

Το ΔΝΤ έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνώρισε το δικαίωμα της χώρας μέλους να αποφασίσει μόνη της για τη διαμόρφωση του κατώτατου μισθού, ανατρέποντας τις νομοθετικές αποφάσεις του 2012. Αν όμως φανεί ότι επηρεάζεται αρνητικά ο δείκτης της ανεργίας (σ.σ.: υπάρχει στόχος για αποκλιμάκωση στο 18,2% μέχρι το τέλος του χρόνου), είναι δεδομένο ότι το κλίμα θα γίνει χειρότερο για την κυβέρνηση, η οποία θα βρεθεί υπόλογη κυρίως απέναντι στις αγορές.

Θετική η πρώτη έξοδος

Παρά τον προβληματισμό για τη διαμόρφωση του επιτοκίου στο 3,6% – που είναι το υψηλότερο για χώρα μέλος της Ευρωζώνης – η έκδοση του πενταετούς ομολόγου αντιμετωπίζεται ως επιτυχημένη, καθώς και το ενδιαφέρον των αγορών ήταν πολύ μεγάλο (η ζήτηση έφτασε τα 10 δισ. ευρώ για να αντληθούν τελικώς 2,5 δισ.) και το επιτόκιο ήταν εντός του εύρους που είχε προϋπολογίσει ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους.

Θετικά εξέλαβε και η αγορά την ολοκλήρωση της έκδοσης του πενταετούς ομολόγου, όπως φάνηκε και από τη χθεσινή αποκλιμάκωση των spreads των ελληνικών ομολόγων τόσο για το πενταετές όσο και για το δεκαετές. Στο ερώτημα αν μπορεί να υπάρξει συνέχεια στις «καλές ειδήσεις» από το μέτωπο των αγορών, η απάντηση φαίνεται να είναι θετική.

Στις 8 Φεβρουαρίου αναμένεται να δοθεί στη δημοσιότητα η έκθεση αξιολόγησης της ελληνικής οικονομίας από τον οίκο Fitch, ενώ την 1η Μαρτίου θα ανακοινώσει τη δική του έκθεση και ο οίκος Moody’s. Μια αναβάθμιση (ενδεχομένως και διπλή) και μια βελτίωση του χαρακτηρισμού των προοπτικών από σταθερές σε θετικές μπορεί να σπρώξει ακόμη πιο κάτω τα spreads των ελληνικών ομολόγων, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο και για μια δεύτερη έκδοση μέσα στην άνοιξη.

Ο προγραμματισμός του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους, προβλέπει την άντληση τουλάχιστον 7 δισ. ευρώ από τις αγορές μέσα στο 2019 ενώ μια ακόμη επιτυχημένη έκδοση με επιτόκιο χαμηλότερο από το προχθεσινό (3,6%) θα εκληφθεί ως «παγίωση» της ικανότητας της Ελλάδας να δανείζεται από τις αγορές.

Τα θετικά νέα από το μέτωπο των αγορών είναι συνδεδεμένα και με την εξέλιξη της υπόθεσης διαχείρισης του θέματος των κόκκινων δανείων. Το συγκεκριμένο θέμα χαρακτηρίζεται ως «κατεπείγον» καθώς η ανακοίνωση λύσης – είτε υιοθετηθεί αυτή του ΤΧΣ, είτε αυτή της Τράπεζας της Ελλάδος, είτε και οι δύο – θα επηρεάσει θετικά τόσο τις τράπεζες όσο και την οικονομία.

Τα «απτά» νέα

Όσο σημαντική και αν είναι για την ελληνική οικονομία η εξεύρεση λύσης για τα κόκκινα δάνεια, όση αξιοπιστία και αν προσθέτουν μία ή και περισσότερες επιτυχημένες έξοδοι στις αγορές ομολόγων, το κύριο μέλημα της κυβέρνησης είναι να υπάρξουν καλά νέα από το μέτωπο της οικονομίας, με άμεσο αντίκτυπο στην τσέπη των πολιτών. Προς αυτή την κατεύθυνση η κυβέρνηση έχει δρομολογήσει τέσσερα διαφορετικά μέτρα:

1. Την ολοκλήρωση της προετοιμασίας για τη ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τα ασφαλιστικά ταμεία. Με το ποσοστό του κουρέματος του κεφαλαίου να φτάνει στο 76% και την περικοπή των προσαυξήσεων στο 85%, η είδηση της ενεργοποίησης της σχετικής πλατφόρμας για την υποβολή αιτήσεων θα αποτελέσει μεγάλη ανακούφιση για εκατοντάδες χιλιάδες οφειλέτες καθώς θα είναι η ευνοϊκότερη ρύθμιση που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια.

Προφανώς, όσοι λάβουν το δώρο του «κουρέματος» της οφειλής τους θα υποστούν και περικοπή της σύνταξης. Ωστόσο, αυτό είναι κάτι που θα φανεί πολύ αργότερα.

Άλλωστε, ακόμα και οι 50.000 – 60.000 συνταξιούχοι που σήμερα δεν μπορούν να πάρουν σύνταξη εξαιτίας των χρεών μάλλον θα δεχθούν με ανακούφιση μια λύση που θα τους επιτρέπει να συνταξιοδοτηθούν πληρώνοντας τις κουρεμένες οφειλές τους σε 120 δόσεις, έστω και αν το ποσό που θα εισπράξουν δεν είναι αυτό που θα έπαιρναν αν δεν είχαν τις οφειλές.

2. Η καταβολή του επιδόματος στέγασης θα δρομολογηθεί μέσα στον Μάρτιο, αλλά το ποσό θα δοθεί αναδρομικά από την 1η Ιανουαρίου. Μπορεί τα εισοδηματικά κριτήρια να γίνουν αυστηρότερα σε σχέση με αυτά που είχαν οριστεί από πέρυσι, ωστόσο είναι και πάλι δεδομένο ότι ο αριθμός των δικαιούχων θα ξεπεράσει τους 300.000 – 350.000.

Εκτός από τους ενοικιαστές, επίδομα θα δοθεί και σε όσους αποπληρώνουν στεγαστικό δάνειο, ενώ μέσα στις επόμενες εβδομάδες θα ξεκαθαρίσει πλήρως το τοπίο, καθώς άλλη μεταχείριση θα έχουν όσοι έχουν φορτωθεί ένα κόκκινο στεγαστικό και άλλη όσοι εξακολουθούν να πληρώνουν εμπρόθεσμα τις δόσεις.

3. Το νέο πλαίσιο προστασίας της κύριας κατοικίας από τη ρευστοποίηση μέσω πλειστηριασμού απασχολεί έντονα την κυβέρνηση ενώ πλέον δεν είναι δεδομένο ότι η λύση θα έχει βρεθεί μέσα στον Φεβρουάριο. Ακόμη και αν χρειαστεί νέα παράταση στο περιβάλλον του Νόμου Κατσέλη, η κυβέρνηση θέλει να έχει τελειώσει και με αυτή την εκκρεμότητα μέσα στην άνοιξη.

Το «στοίχημα» είναι να μη φανεί προς τα έξω ότι μειώνεται αισθητά ο αριθμός των οφειλετών που μπορούν να καλυφθούν με το νέο πλαίσιο. Γι’ αυτό και στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων παραμένει και το όριο προστασίας της κύριας κατοικίας, ένα όριο το οποίο οι δανειστές αλλά και οι τράπεζες θέλουν να κατεβάσουν σε πολύ χαμηλό επίπεδο.

4. Η τέταρτη μεγάλη εκκρεμότητα έχει να κάνει με τη ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς την εφορία. Προσωρινά, κυβερνητικό στέλεχος έβαλε «πάγο» στην συγκεκριμένη συζήτηση, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το θέμα έχει φύγει από το πεδίο ενδιαφέροντος της κυβέρνησης.

Άλλωστε η ρύθμιση των οφειλών προς την εφορία μπορεί να εξελιχθεί στο πιο «λαοπρόβλητο» θέμα ολόκληρης της περιόδου καλύπτοντας ανθρώπους που χρωστούν μικρά ή μεγάλα ποσά, ή έχουν δεσμευμένους τραπεζικούς λογαριασμούς.