Είναι τελικά η τοπική αυτοδιοίκηση ο κεντρικός θεσμός που επιτρέπει την άμεση ελεύθερη έκφραση των πολιτών και τους δίνει τη δυνατότητα συμμετοχής στην άσκηση εξουσίας;

Μετά και τον «Κλεισθένη» με την υιοθέτηση της απλής αναλογικής και των τοπικών δημοψηφισμάτων, η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα είναι μάλλον καταφατική.

Άλλωστε, η καυτή συζήτηση για τη συνταγματική αναθεώρηση θέτει, μεταξύ των αξόνων της, τη δυνατότητα διεύρυνσης των συμμετοχικών διαδικασιών των πολιτών για να αντιστραφεί ο ρόλος του πολίτη ως απλού εντολοδόχου των αποφάσεων και να μετουσιωθεί σε εντολέα.

Το διακύβευμα, βέβαια, είναι το πώς θα μπορέσουμε να οδηγηθούμε στην πραγματική συμμετοχή.

Στην εποχή της εικόνας, της άμεσης πληροφόρησης και της γρήγορης είδησης, ίσως είναι πιο εύκολο απ’ όσο πιστεύουμε. Από την απλή ηλεκτρονική ζωντανή μετάδοση των δημοτικών συμβουλίων με δυνατότητα άμεσης έκφρασης των δημοτών μέσα από φόρουμ υποβολής των ερωτημάτων ή/και προτάσεών τους, μέχρι τη διοργάνωση θεματικών εκδηλώσεων σε κάθε γειτονιά. Εδώ θα θέσω ως παρένθεση αλλά όχι ως λιγότερο σημαντικό και το θέμα της καθολικής προσβασιμότητας όλων των πολιτών, στα δημοτικά συμβούλια και στις λοιπές διαδικασίες διαβούλευσης, π.χ. με τη μετάδοση των δημοτικών συμβουλίων και σε ταυτόχρονη μετάφραση στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα για τους κωφούς κλπ. Μια άλλη πρόταση θα ήταν η διοργάνωση θεματικών συνεδριάσεων στο δημοτικό συμβούλιο με θέματα της επικαιρότητας που αγγίζουν την τοπική κοινωνία και η πρόσκληση των δημοτών για υποβολή των προτάσεών τους πριν τη διεξαγωγή των συζητήσεων, είτε ηλεκτρονικά, είτε με τον παραδοσιακό τρόπο «πόρτα-πόρτα» για τους ηλικιωμένους ή και τους τεχνολογικά αναλφάβητους.

Πώς θα μπορούσαμε, όμως, να εμπνεύσουμε τη συμμετοχή των πολιτών χωρίς να ξεκινήσουμε από τον πυρήνα της παιδείας, τα σχολεία;

 Ήδη τα τελευταία χρόνια έχουν υιοθετηθεί ποικίλες εκδηλώσεις προσανατολισμένες σε μοντέλα προσομοίωσης της Βουλής των Ελλήνων, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κοκ. Με αφορμή την προηγούμενη εμπειρία που τείνει να γίνει πρακτική, θα μπορούσε να τεθεί στο τραπέζι η διοργάνωση προσομοιώσεων δημοτικών συμβουλίων στα σχολεία, με θεματικές που αφορούν άμεσα τους μαθητές. Οι νέοι, οι οποίοι πλέον έχουν άμεση πρόσβαση στην πληροφορία και συνεπώς έχουν διαμορφωμένη θέση και άποψη για τα τεκταινόμενα ήδη από πολύ νωρίς, θα έχουν τη δυνατότητα να παράγουν δημιουργικές προτάσεις για την επίλυση σημαντικών ζητημάτων του δήμου τους.

Σήμερα, σε έρευνες που διεξάγονται κατά καιρούς –αυτή την περίοδο η ανεξάρτητη κίνηση προβληματισμού ενεργών πολιτών «Ίλιον Με Άλλα Μάτια» τρέχει μια αντίστοιχη έρευνα πόρτα-πόρτα και διαδικτυακά σε όλο το Ίλιον-, καταδεικνύουν ότι οι νέες και οι νέοι, δε διασυνδέονται ουσιαστικά με το δήμο τους, δεν έχουν τη δυνατότητα και δεν τους φτάνει και η πρόσκληση να εκφραστούν τοπικά, ενώ παράλληλα, φοβικές παρατάξεις δε διευρύνουν και δεν ανανεώνουν τα ψηφοδέλτια τους για να μη θιγούν διάφοροι καρεκλοκένταυροι τοπικοί άρχοντες.

Τέτοια φαινόμενα, δε θα πρέπει να εξακολουθούν να βρίσκουν χώρο στην Ελλάδα, μπροστά μάλιστα στη φυγή των νέων μας στο εξωτερικό και με το φόβο διόγκωσης της αποχής του εκλογικού σώματος σε μια χρονιά εκλογών. Γιατί αλήθεια δε λειτούργησαν τα νομοθετημένα τοπικά συμβούλια νέων; Γιατί τα σχολεία, που πάνε εκπαιδευτικές εκδρομές στα θεωρεία της Βουλής και παρακολουθούν συνεδριάσεις της, δε βρίσκουν εκπαιδευτικό ενδιαφέρον στην παρακολούθηση και των δημοτικών συμβουλίων; Γιατί δε βάζουμε να διεξάγεται το δημοτικό συμβούλιο κάθε φορά και σε ένα γεμάτο αμφιθέατρο σχολείου; Και εκεί η κριτική των παιδιών στη θεματολογία και στο επίπεδο των συνεδριάσεων, σε κάποιες περιπτώσεις θα μας εκπλήξει ευχάριστα!

Η κοινωνία και η τοπική αυτοδιοίκηση, φτάνουν σήμερα πλέον στο βαθμό ωριμότητας για να συζητήσουμε ακόμη και για ποσόστωση στη συμμετοχή της νεολαίας στα δημοτικά ψηφοδέλτια και στα δημοτικά συμβούλια, στη σύσταση γνωμοδοτικών οργάνων και επιτροπών με συμμετοχή πλειοψηφίας της νέας γενιάς για τοπικά θέματα που την αφορούν, στη συμμετοχή εκπροσώπων των μαθητών στις δημοτικές επιτροπές παιδείας και στις τοπικές σχολικές επιτροπές. Γιατί, για παράδειγμα, το τοπικό επιχειρησιακό πρόγραμμα και το τεχνικό πρόγραμμα κάθε δήμου να μην αποτελούν αντικείμενα επιμέρους διαβούλευσης με τη μαθητική κοινότητα της πόλης και ως παράρτημά τους να συμπεριλαμβάνουν και σχετική έκθεση συμπερασμάτων και αποτελεσμάτων της διαβούλευσης αυτής;

Βλέπουμε λοιπόν ότι εφικτές προτάσεις χωρίς κόστος υπάρχουν. Και το θεσμικό πλαίσιο υπάρχει. Το ζήτημα είναι πώς θα μπορέσουμε να μετουσιώσουμε τις ψηφισθείσες διατάξεις σε όραμα για τους πολίτες για να δηλώσουν παρόντες στις εξελίξεις και όχι να εκτροχιαστεί η όποια προσπάθεια.

Να επενδύσουμε τώρα στο Αύριο, πριν είναι πολύ αργά.

*Βαγγέλης Αυγουλάς είναι Δικηγόρος, Πρόεδρος Οίκου Ναύτου,

Τ. Αντιδήμαρχος Ιλίου, Μέλος της επιτροπής Υγείας & Κοινωνικής Πολιτικής της ΚΕΔΕ,

Τακτικός Εκπρόσωπος στην Ελλάδα της Διεθνούς Οργάνωσης «VIEWS» για νέους με προβλήματα όρασης

Πρόεδρος της ΑΜΚΕ «Με Άλλα Μάτια».