Βερολίνο και Παρίσι κατάφεραν να ξεπεράσουν τις έντονες διαφωνίες τους και να καταλήξουν σε συμβιβασμό την περασμένη Παρασκευή στις Βρυξέλλες αναφορικά με τον Nordstream 2, τον επίμαχο ρωσικό αγωγό φυσικού αερίου της Gazprom.

O εν λόγω αγωγός συμπληρώνει τον Nordstream 1, τον οποίο επίσης διαχειρίζεται η Gazprom, θα συνδέσει τη Ρωσία με τη Γερμανία υποθαλασσίως περνώντας μέσα από τα χωρικά ύδατα πέντε χωρών – της Ρωσίας, της Φινλανδίας, της Σουηδίας, της Δανίας και της Γερμανίας – και θα επιτρέψει τον διπλασιασμό της ποσότητας αερίου που διοχετεύεται στη Γερμανία μέσω αυτού του δικτύου.

H συμφωνία μεταξύ των χωρών – μελών επιτεύχθηκε αφού ξεπεράστηκε το «αγκάθι» που αφορούσε τον κανονισμό της Ε.Ε. που διέπει τη μεταφορά φυσικού αερίου. Έπειτα από ένα κείμενο γαλλογερμανικής «έμπνευσης», τα κράτη – μέλη κατέληξαν στην υιοθέτηση τροποποίησης της οδηγίας για το αέριο που θα ανοίξει τον δρόμο στον Nordstream 2.

Οι βασικές τροποποιήσεις έχουν σκοπό την εφαρμογή των κανόνων της κοινής αγοράς ενέργειας σε αγωγούς αερίου που έχουν προέλευση τρίτες χώρες.

Επιπλέον, σύμφωνα με το κείμενο τoυ συμβιβασμού, η αρμοδιότητα διαπραγμάτευσης με τρίτες χώρες εκτός Ε.Ε., όπως η Ρωσία εν προκειμένω, αναφορικά με τον αγωγό θα ανήκει στην πρώτη ευρωπαϊκή χώρα από την επικράτεια της οποίας θα διέρχεται ο αγωγός. Η χώρα αυτή είναι η Γερμανία, αφού ο αγωγός θα διέρχεται από την περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας.

Η αναθεώρηση που πρότεινε η Κομισιόν, η οποία κατατέθηκε τον Νοέμβριο του 2017, θεωρείται πως αντανακλά την επιθυμία του θεσμού να πλαισιώσει με καλύτερες προοπτικές το σχέδιο του αγωγού Nordstream 2 ανάμεσα στη Ρωσία και τη Γερμανία. Σύμφωνα με τις Βρυξέλλες, ωστόσο, θέτει εν αμφιβόλω την ενεργειακή ανεξαρτησία της Ε.Ε. και την ασφάλεια του εφοδιασμού της σε αέριο. Ειδικά η Γερμανία εξαρτάται εξ ολοκλήρου από τη ρωσική ενέργεια κι αυτό αποτελεί βασικό σημείο τριβής με τις ΗΠΑ.

 

Τον πρώτο λόγο η Μέρκελ

«Αναφορικά με την οδηγία σχετικά με τον αγωγό καταλήξαμε σε συμφωνία, η οποία κατέστη δυνατή αποκλειστικά χάρη στη στενή γαλλογερμανική συνεργασία» ανέφερε χαρακτηριστικά η καγκελάριος Μέρκελ κάνοντας λόγο για μια «καλή μέρα» για τις σχέσεις των δύο χωρών. Η καγκελάριος περιέγραψε τον Nordstream 2 ως καθαρά «οικονομικό εγχείρημα», που θα διασφαλίσει φθηνότερες και πιο αξιόπιστες ενεργειακές προμήθειες.

Η νέα εκδοχή της Οδηγίας της Κομισιόν προτείνει να ισχύουν οι ίδιοι αυστηροί κανόνες τόσο για τους αγωγούς φυσικού αερίου που υπάρχουν εντός της Ε.Ε. όσο και για εκείνους που φτάνουν σε ευρωπαϊκά εδάφη από τρίτες χώρες.

Στόχος της Ε.Ε. είναι επίσης ο διαχωρισμός διαχειριστή και παρόχου φυσικού αερίου, καθώς, σύμφωνα με το μέχρι τώρα καθεστώς, η ρωσική Gazprom είχε τη δυνατότητα να είναι συγχρόνως διαχειριστής και πάροχος, κάτι που προκαλεί την αντίδραση πολλών ευρωπαϊκών χωρών, αλλά και των ΗΠΑ.

Επιπλέον ο συμβιβασμός προβλέπει πως στις διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία αρμόδια δεν θα είναι η Κομισιόν, αλλά η Γερμανία, καθώς θα είναι η πρώτη χώρα από την οποία θα διέρχεται ο αγωγός, ο έλεγχος ωστόσο των σχετικών διαδικασιών θα μπορεί να ασκείται απευθείας από τις Βρυξέλλες.

 

Ο συμβιβασμός

Η συμφωνία που επετεύχθη την περασμένη Παρασκευή έλαβε τον χαρακτηρισμό «γαλλογερμανικός συμβιβασμός», καθώς, μια ημέρα πριν από την κρίσιμη ψηφοφορία, η Γαλλία ζήτησε ξαφνικά την αυστηροποίηση των σχετικών κανόνων, μια κίνηση που θα μπορούσε να τινάξει στον αέρα τα σχέδια της Γερμανίας.

Ωστόσο ο συμβιβασμός επήλθε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, με τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν να διαψεύδει ότι υπάρχει κρίση ανάμεσα στις δύο χώρες. Η αλήθεια είναι ότι οι γαλλογερμανικοί σχεδιασμοί για την Ευρώπη έχουν βαλτώσει τους τελευταίους μήνες και με αυτόν τον τρόπο οι δύο ηγέτιδες χώρες ήθελαν να δώσουν την εικόνα πως συνεχίζουν να εργάζονται από κοινού για μεταρρυθμίσεις που αφορούν την ευρωπαϊκή ήπειρο.

 

Η αμερικανική αντίδραση

Σύμφωνα με την άποψη Αμερικανών διπλωματών στη Γερμανία, τη Δανία και την Ε.Ε., η κατασκευή του αγωγού θα αυξήσει δραστικά την ενεργειακή εξάρτηση της Ε.Ε. από τη Ρωσία.

Τόσο ο Nordstream 2 μέσω Βαλτικής όσο και ο Turkish Stream μέσω Τουρκίας θα σήμαιναν επίσης ότι η Ρωσία θα μπορούσε να διοχετεύσει φυσικό αέριο στην Ε.Ε. προσπερνώντας την Ουκρανία, μια κίνηση με ευρύτερες οικονομικές και γεωστρατηγικές συνέπειες, που προκαλεί ακόμα περισσότερο την αμερικανική πλευρά.

Πάντως ο εν λόγω συμβιβασμός στης Βρυξέλλες περιέχει, όπως φαίνεται, ειδική μνεία και για το μέλλον της Ουκρανίας ως χώρας διέλευσης φυσικού αερίου για όποτε και αν ενταχθεί η χώρα στην Ε.Ε.

Αξίζει να σημειωθεί στο σημείο αυτό μια δημοσκόπηση που είδε το φως της δημοσιότητας την περασμένη εβδομάδα, σύμφωνα με την οποία σχεδόν το 85% των Γερμανών έχουν αρνητική ή πολύ αρνητική άποψη για τις σχέσεις ΗΠΑ – Γερμανίας και οι περισσότεροι επιθυμούν μεγαλύτερη απόσταση ανάμεσα στους παραδοσιακά στενούς συμμάχους.

Οι σχέσεις ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Γερμανία περνούν εντάσεις μετά την εκλογή το 2016 του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έχει επικρίνει επανειλημμένα τη Γερμανία για τις εμπορικές πρακτικές της, τις αμυντικές δαπάνες της και τη συμμετοχή της στον ρωσικό αγωγό αερίου Nordstream 2.

Το μέλλον του αγωγού, ο οποίος έχει αρχίσει ήδη να κατασκευάζεται, θα έχει ενδιαφέρον τόσο για τη γεωπολιτική στρατηγική της Ευρώπης όσο και για τις μελλοντικές αποφάσεις από την απέναντι πλευρά του Ατλαντικού.