Του Βασίλη Γιαννακόπουλου*

Πριν από λίγες μέρες (29 Ιανουαρίου 2019) το γραφείο του διευθυντή της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (Office of Director of National Intelligence – ODNI) των Ηνωμένων Πολιτειών δημοσίευσε την ετήσια «Εκτίμηση Παγκόσμιων Απειλών». (1)

Μεταξύ άλλων το εν λόγω έγγραφο προειδοποιεί ότι τόσο το Ισλαμικό Κράτος όσο και η Αλ Κάιντα διατηρούν παγκόσμια τρομοκρατικά δίκτυα, τα οποία δεν έχουν εξουδετερωθεί.

Μόνο στο Ιράκ και τη Συρία, το Ισλαμικό Κράτος εξακολουθεί να διατηρεί χιλιάδες μαχητές, γεγονός που αντιβαίνει στις πρόσφατες δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου Τραμπ ότι το λεγόμενο Ισλαμικό Χαλιφάτο έχει εξουδετερωθεί. Επιπρόσθετα, οι δύο αυτές σουνιτικές τρομοκρατικές οργανώσεις (Ισλαμικό Κράτος και Αλ Κάιντα) παραμένουν αντίπαλοι και συχνά αλληλοσυγκρούονται σε περιοχές όπου συνυπάρχουν και επιχειρούν.

 

Το παγκόσμιο δίκτυο της Αλ Κάιντα

Παρά τις πολυετείς αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις, η ανώτατη ηγεσία της Αλ Κάιντα παραμένει ενεργή, διοικεί ένα ευρύ παγκόσμιο τρομοκρατικό δίκτυο και συνεχίζει να ενθαρρύνει τις τρομοκρατικές επιθέσεις κατά της Δύσης.

Η ετήσια έκθεση του ODNI υπογραμμίζει τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν τα περιφερειακά παρακλάδια ή θυγατρικές τρομοκρατικές οργανώσεις της Αλ Κάιντα. Κάθε παρακλάδι διοικείται από έναν εμίρη, ο οποίος έχει ορκιστεί πίστη στον Αϊμάν Αλ Ζαουαχίρι, ηγέτη της Αλ Κάιντα. Τα παρακλάδια που περιλαμβάνονται στην έκθεση είναι:

● Η Αλ Κάιντα στην Αραβική Χερσόνησο (AQAP).

● Η Αλ Κάιντα στο Ισλαμικό Μαγκρέμπ (AQIM).

● Η Αλ Κάιντα στην Ινδία (AQIS).

● Η Ομάδα για την Υποστήριξη του Ισλάμ και των Μουσουλμάνων (Jama’at Nusrat al-Islam wal-Muslimin – JNIM) στο Μαγκρέμπ και τη Δυτική Αφρική.

● Η Shabaab στη Σομαλία.

● Οι Φύλακες της Θρησκείας (Hurras al-Din) στη Συρία.

● Οι Στρατιώτες του Ισλάμ (Jund al-Islam) στο Σινά.

Σύμφωνα με το ODNI, οι θυγατρικές της Αλ Κάιντα εμπλέκονται στις τοπικές εξεγέρσεις, διατηρούν ασφαλή καταφύγια και πόρους, ενώ ταυτόχρονα προτίθενται να διεξαγάγουν τρομοκρατικές ενέργειες κυρίως κατά στόχων αμερικανικών συμφερόντων στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή και τη Νότια Ασία. Συγκεκριμένα επιδιώκουν να ανατρέψουν τις κυβερνήσεις ή τις δομές εξουσίας και να τις αντικαταστήσουν με ισλαμικά εμιράτα.

Για παράδειγμα, η AQAP είχε καταλάβει στο παρελθόν δύο φορές το μεγαλύτερο μέρος της Νότιας Υεμένης, ενώ οι προκάτοχοι της AQIM και του JNIM είχαν κατακτήσει για μικρό χρονικό διάστημα μεγάλο μέρος του Μάλι. Από την πλευρά της η AQIS διεξάγει επιχειρήσεις υποστήριξης των Ταλιμπάν, προκειμένου να ιδρυθεί το Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν. Στη Σομαλία η Shabaab ελέγχει αρκετά εδάφη και επιδιώκει να καταλάβει ακόμη περισσότερα.

Οι θυγατρικές της Αλ Κάιντα στις χώρες της Ανατολικής και Βόρειας Αφρικής, στο Σαχέλ και στην Υεμένη παραμένουν ως οι πλέον ισχυρές τρομοκρατικές οργανώσεις. Κατά τη διάρκεια του 2018 όλες ανεξαιρέτως είχαν επιδείξει υψηλή επιχειρησιακή δυνατότητα. Μάλιστα, ορισμένες έχουν επεκτείνει τις περιοχές επιρροής τους.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι τα ελεγχόμενα από την Αλ Κάιντα ΜΜΕ εξακολουθούν να ζητούν επιθέσεις εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών και της Δύσης γενικότερα. Παρ’ όλα αυτά, από τον Ιανουάριο του 2015 (επίθεση στα γραφεία του «Charlie Hebdo» στο Παρίσι), το δίκτυο της Αλ Κάιντα δεν έχει διεξαγάγει επιτυχή τρομοκρατική επίθεση κατά στόχου στη Δύση.

Οι θυγατρικές του δικτύου επικεντρώνονται σε μεγάλο βαθμό στη διεξαγωγή τρομοκρατικών ενεργειών εντός των περιοχών στις οποίες λειτουργούν. Ωστόσο δεν θα πρέπει να θεωρείται απίθανο το δίκτυο να σχεδιάσει μια ακόμη σημαντική τρομοκρατική επίθεση στη Δύση.

 

Το παγκόσμιο δίκτυο του ISIS

Το ODNI προειδοποιεί ότι το Ισλαμικό Κράτος, το οποίο διατηρεί το δικό του παγκόσμιο δίκτυο, έχει την ικανότητα να ανασυνταχθεί εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους δώσουν στο αυτοαποκαλούμενο Ισλαμικό Χαλιφάτο τον απαιτούμενο χώρο να δραστηριοποιηθεί.

Χιλιάδες είναι οι μαχητές του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ και τη Συρία, όπως χιλιάδες είναι και οι υποστηρικτές του σε παγκόσμιο επίπεδο, παρά τις σημαντικές εδαφικές απώλειες των τελευταίων ετών.

Είναι προφανές ότι η οργάνωση του Αμπού Μπακρ Αλ Μπαγκντάντι θα εκμεταλλευτεί οποιαδήποτε μείωση της αντιτρομοκρατικής πίεσης προκειμένου να ενισχύσει την παρουσία του και να επιταχύνει την ανασυγκρότησή του, κυρίως στον τομέα της διεξαγωγής επιχειρήσεων και τη λειτουργία των ΜΜΕ που ελέγχει.

Η αμερικανική Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών εκτιμά επίσης ότι «το Ισλαμικό Κράτος θα συνεχίσει να επιδιώκει τη διεξαγωγή τρομοκρατικών επιθέσεων εκτός του Ιράκ και της Συρίας, τόσο κατά των περιφερειακών του αντιπάλων όσο και κατά της Δύσης».

Και οι δύο τζιχαντιστικές οργανώσεις έχουν παρουσία σε αρκετές χώρες της Νότιας και Ανατολικής Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής, του Καυκάσου κ.α. Στις περισσότερες από αυτές τις χώρες, όπως η Αλγερία, η Τυνησία, η Λιβύη, η Αίγυπτος, η Υεμένη, η Συρία, η Τουρκία και το Αφγανιστάν, διεξάγονται επιχειρήσεις τόσο από την Αλ Κάιντα όσο και από το Ισλαμικό Κράτος, ενώ στον Καύκασο, τη Σαουδική Αραβία και το Ιράκ έχουν επικρατήσει οι τζιχαντιστές του Μπαγκντάντι.

(1) Daniel R. Coats (Director of National Intelligence), “Worldwide Threat Assessment of the US Intelligence Community”, January29, 2019

 

* Γεωστρατηγικός αναλυτής ([email protected])