Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 αποτελεί το κορυφαίο επίτευγµα της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας. Είναι ο επικός εννιάχρονος ένοπλος αγώνας του ελληνικού λαού, που πέτυχε την ίδρυση του ελληνικού κράτους επαναφέροντας την Ελλάδα και τον ελληνισμό στο προσκήνιο της Ιστορίας ύστερα από τέσσερις αιώνες σκότους και αφανισμού. Η Ελληνική Επανάσταση υπήρξε μεγάλο γεγονός και για την ευρωπαϊκή ιστορία. Το «ελληνικό ζήτημα» εξάλλου απασχόλησε την ευρωπαϊκή διπλωματία επί μια δωδεκαετία, προκάλεσε το συναρπαστικό φιλελληνικό κίνημα και κατάφερε να μεταστρέψει το πανίσχυρο status της Ιεράς Συµµαχίας, προσεταιριζόµενο τις κυβερνήσεις των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής, οι οποίες υπέγραψαν πρωτόκολλα και συνθήκες για την αίσια έκβαση της μεγάλης Ελληνικής Επανάστασης.

Ευγένιος Ντελακρουά: Η Ελλάς στα ερείπια του Μεσολογγίου

Η διάρκεια της Επανάστασης

Η Ελληνική Επανάσταση ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 1821 και έληξε εννιά ακριβώς χρόνια αργότερα, τον Φεβρουάριο του 1830. Η μακρά διάρκειά αποτελεί ένα ουσιώδες στοιχείο για την εκτίμηση της τεράστιας σημασίας της ως ιστορικό γεγονός. Επιπλέον, ο μακρύς και επώδυνος χρόνος για την απελευθέρωση αποτελεί μιαν ακόμα ισχυρή πιστοποίηση για την ηθική αντοχή του ελληνικού λαού.

Η πρώτη φάση της Επανάστασης κράτησε από τον Φεβρουάριο έως και τον Δεκέμβριο του 1821, οπότε η Επανάσταση ξεκινά από τη Μολδοβλαχία και κατά τόπους στην κυρίως Ελλάδα. Αν και καταστέλλεται στην πρώτη, επικρατεί στη μεσημβρινή Ελλάδα.

Η δεύτερη φάση (1822 – 1823) διαρκεί έναν χρόνο και η προσπάθεια των Ελλήνων επικεντρώνεται στο να σταθεροποιηθεί και να μην υποχωρήσει στις πιεστικές προσπάθειες καταστολής των Τούρκων. Την περίοδο αυτή συγκροτείται μια ενιαία διοίκηση στις επαναστατημένες περιοχές, οι οποίες δρουν πάνω σε κοινό πολιτικό σχεδιασμό.

Ντονάτο Φραντσέσκο Ντε Βίβο: Ο θάνατος του Λάμπρου Τζαβέλλα

Η τρίτη φάση (1824 – 1827) είναι η περίοδος κατά την οποία η επανάσταση βρίσκεται σε σημείο οριακό. Είναι φανερά τα σημάδια κόπωσης και εξουθένωσης. Την περίοδο αυτήν, αν και δεν λείπουν τα μεγάλα πολεμικά κατορθώματα των Ελλήνων, η Επανάσταση δέχεται ισχυρό πλήγμα από τους δύο εμφυλίους πολέμους και την παράλληλη έντονη πολεμική δράση των Τούρκων και των Αιγυπτίων, πράγμα που επέφερε πολλές απώλειες. Ωστόσο, σε αυτήν την περίοδο έχουμε μια εντυπωσιακή εκδήλωση ενδιαφέροντος υπέρ της χώρας μας από τις τρεις Μεγάλες Δυνάμεις, την Αγγλία, τη Γαλλία και τη Ρωσία. Κορυφαίες επεμβάσεις τους υπέρ της Επανάστασης, η Συνθήκη του Λονδίνου τον Ιούλιο του 1827 και η Ναυμαχία του Ναυαρίνου.

Η τέταρτη φάση της Επανάστασης ξεκινά από τον Ιανουάριο του 1928 για να ολοκληρωθεί τον Φεβρουάριο του 1830. Στην περίοδο αυτήν ισχυροποιείται η Επανάσταση και ολοκληρώνεται η αίσια έκβασή της. Στη διάρκεια αυτή, η κυβέρνηση του Καποδίστρια ανασυντάσσει τις δυνάμεις της Επανάστασης και, έπειτα από μια σειρά συστηματικών μαχών, ανακαταλαμβάνεται η Στερεά. Τέλος, ύστερα από έντονη διπλωματική δραστηριότητα αλλά και τη νίκη των Ρώσων ενάντια στην Πύλη, αναγνωρίζεται, με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου της 3ης Φεβρουαρίου 1830, η χώρα ως ανεξάρτητο κράτος.

Νικόλαος Γύζης: Κρυφό σχολειό

Οι μήνες που ακολούθησαν από το 1830 ώς και το 1832 μπορούν να χαρακτηριστούν ως μήνες της ολοκλήρωσης και οριστικοποίησης των αποτελεσμάτων της Επανάστασης.

Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά

Η Ελληνική Επανάσταση το δίχως άλλο έχει να επιδείξει μια σειρά ιδιομορφιών σε σχέση με άλλες επαναστάσεις. Πριν από όλα, δεν έχουμε να κάνουμε με μια τυχαία εξέγερση που έχει ως αφορμή μια απρόβλεπτη συγκυρία ή ένα οποιοδήποτε εμπρηστικό επεισόδιο. Όπως, επίσης, δεν υποκινήθηκε από κανέναν ξένο παράγοντα προς εξυπηρέτηση αλλότριων συμφερόντων. Είναι άξιο υπενθύμισης το γεγονός ότι η ιστορική συγκυρία, λόγω της επικράτησης της πολιτικής του Μέτερνιχ έναντι του Καποδίστρια στην ευρωπαϊκή διπλωματία, υπήρξε ιδιαίτερα δυσμενής. Η Ιερά Συμμαχία ήταν ρητά ενάντια σε κάθε είδους επαναστατική δραστηριότητα. Η Ελληνική Επανάσταση υπήρξε πριν από όλα αποτέλεσμα πολιτικής βούλησης, όπως αυτή εκφράστηκε μέσα από τις ενέργειες των τριών Φιλικών, η οποία επέζησε μέσα από τον μηχανισμό της μυστικής επαναστατικής εταιρείας, γύρω από την οποία οργανώθηκε πλήθος Ελλήνων. Η αρχική απόφαση για την Ελληνική Επανάσταση συμπίπτει με την ίδρυση της μυστικής εταιρείας στην Οδησσό στις 14 Σεπτεμβρίου του 1814, η οποία λίγο αργότερα, στη Μόσχα, ονομάστηκε Φιλική Εταιρεία. Αυτοί οι Φιλικοί δεν διέθεταν ούτε ιδιαίτερο κύρος ανάμεσα στους Έλληνες, ούτε οικονομικά μέσα. Το μόνο που διέθεταν ήταν φλογερό πατριωτισμό και απύθμενη πίστη, τεράστια σοβαρότητα και ουρανομήκη τόλμη!

Θεόδωρος Βρυζάκης: Η υποδοχή του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι