Πιο πολιτική η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη «μαύρη ήπειρο»

Πώς θα σας φαινόταν αν μια μέρα η κυβέρνηση της χώρας σας μπλοκάριζε με κάποιον τρόπο την πρόσβασή σας στα social media; Αυτό συνέβη στο Τσαντ. Ακτιβιστές σε αυτήν τη χώρα της Κεντρικής Αφρικής ζητούν από την κυβέρνηση να αποκαταστήσει την πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία απαγορεύτηκαν για έναν χρόνο.

Οι περιορισμοί άρχισαν να ισχύουν στις 28 Μαρτίου 2018, λίγο μετά την ολοκλήρωση μιας εθνικής διάσκεψης, στην οποία προτάθηκαν αλλαγές στο σύνταγμα, οι οποίες επιτρέπουν στον Πρόεδρο Ιντρίς Ντεμπί να παραμείνει στην εξουσία μέχρι το 2033.

Τι συνέβη

Οι επικριτές του προέδρου Ντεμπί κινητοποιήθηκαν μέσω των social media μετά τις τελευταίες προεδρικές εκλογές το 2016. Οι κινήσεις τους αποδείχθηκαν αποτελεσματικές, καθώς, σύμφωνα με το BBC, στην Ντζαμένα, πρωτεύουσα του Τσαντ, πολλοί κάτοικοι χρησιμοποιούσαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να οργανώνουν διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης.

Με αυτόν τον τρόπο το Διαδίκτυο έγινε πραγματική απειλή για την κυβέρνηση. Αυτός φαίνεται να ήταν και ο λόγος που η κυβέρνηση επέβαλε τη διακοπή της χρήσης των social media.

Τα αποτελέσματα

Η πρόσβαση στο Facebook, στο Twitter και στο WhatsApp, μεταξύ άλλων, έχει μπλοκαριστεί και, από τότε που η κυβέρνηση του Τσαντ εφάρμοσε την απαγόρευση, ο αριθμός των διαδηλώσεων έχει μειωθεί σημαντικά στη χώρα. Οι περιορισμοί αποτελούν πλήγμα κυρίως για τους ακτιβιστές και τους ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων, οι οποίοι βασίζονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τη διαφήμισή τους και την αναζήτηση πελατών.

Ένας μπλόγκερ από το Τσαντ, ο Deuh’b Emmanuel, δήλωσε στο BBC: «Χωρίς Facebook, χωρίς πρόσβαση στα social media, είναι σαν να είσαι στη φυλακή χωρίς κελί».

Κάποιοι από τους πολίτες του Τσαντ κατάφεραν να ξεπεράσουν την απαγόρευση χρησιμοποιώντας εικονικά ιδιωτικά δίκτυα (Virtual Private Networks – VPN). Παρ’ όλο που τα δίκτυα VPN είναι ελεύθερα και δωρεάν για χρήση, ορισμένοι ανέφεραν ότι τελικά ωφελούν τις εταιρείες τηλεπικοινωνιών, καθώς οι ιστοσελίδες και οι πλατφόρμες των social media χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να φορτώσουν και καταναλώνουν περισσότερα δεδομένα.

Να σημειωθεί ότι η απαγόρευση επηρεάζει μικρό αριθμό ατόμων στο Τσαντ – μόλις το 4,9% του πληθυσμού χρησιμοποιεί τακτικά το Διαδίκτυο, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία του Internet World Statistics.

Η κυβέρνηση

Οι ακτιβιστές ανέκαθεν κατηγορούσαν την κυβέρνηση για την απαγόρευση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ωστόσο οι αρχές παρέμειναν σιωπηλές για μεγάλο διάστημα. Αρκετά υπουργεία αρνήθηκαν να αναλάβουν την ευθύνη. Ο αρμόδιος φορέας για τις ηλεκτρονικές και ταχυδρομικές επικοινωνίες Arcep ανακοίνωσε ότι έλαβε εντολή από το υπουργείο Εσωτερικών να «μπλοκάρει» τις σελίδες των social media, ώστε οι πολίτες να μην μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν.

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Oumar Yaya Hissein είπε ότι η απαγόρευση είχε επιβληθεί για «λόγους ασφαλείας». Σύμφωνα με πληροφορίες, όμως, η κυβέρνηση θεωρεί σοβαρή απειλή τα social media.

Τα κινήματα που είναι εχθρικά προς τον Πρόεδρο Ντεμπί εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται στη χώρα. Τον Φεβρουάριο ο γαλλικός στρατός – κατόπιν αιτήματος του στρατού του Τσαντ – επιτέθηκε σε ισχυρά οπλισμένο αντάρτικο κονβόι που έφτασε από τη Λιβύη.

Σύμφωνα με αξιωματούχο ασφαλείας, η κυβέρνηση εκτιμά ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θα επιτρέψουν στους ηγέτες των ανταρτών να προσεγγίσουν περισσότερους νέους. Επίσης, υπήρξαν περιπτώσεις πολιτών που βιντεοσκόπησαν δολοφονίες και ξυλοδαρμούς και, στη συνέχεια, δημοσίευσαν τα βίντεο στο Διαδίκτυο, κάτι το οποίο η κυβέρνηση επιθυμεί να σταματήσει.

Όσο για το ερώτημα αν η κυβέρνηση του Τσαντ θα επαναφέρει την πρόσβαση στα social media, η απάντηση είναι ότι κάτι τέτοιο φαίνεται εξαιρετικά απίθανο να συμβεί.

Μια ομάδα δικηγόρων από το Τσαντ πήγε στα δικαστήρια τις εταιρείες τηλεπικοινωνιών τον Αύγουστο του 2018, σε μια προσπάθεια αποκατάστασης της πρόσβασης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά έχασε την υπόθεση. Οι δικηγόροι άσκησαν έφεση, αλλά το Εφετείο απέρριψε το αίτημά τους για «λόγους ασφαλείας», που σχετίζονται με την απαγόρευση της χρήσης των social media.

Η ομάδα των δικηγόρων, με επικεφαλής τους Dainoné Frederic και Frederic Nanadjingue, δήλωσαν ότι θα προσπαθήσουν ξανά να ανατρέψουν την απαγόρευση, κάνοντας έκκληση σε διεθνείς αρχές.

Άλλες περιπτώσεις

Ωστόσο, δεν είναι η πρώτη φορά που μια χώρα «μπλοκάρει» τα social media. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν μπλοκαριστεί σε εκλογικές περιόδους και στο Κονγκό και στην Ουγκάντα. Όλες αυτές οι χώρες ανήκουν στην ήπειρο της Αφρικής κι αυτό δεν είναι διόλου τυχαίο, καθώς, σύμφωνα με παλαιότερη έρευνα της Portland Communications, οι Αφρικανοί χρήστες του Twitter τείνουν να κάνουν περισσότερες πολιτικές αναρτήσεις απ’ ό,τι οι χρήστες σε άλλες ηπείρους.

Πάντως, τόσο οι εταιρείες των social media όσο και οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών φάνηκαν εξαιρετικά ανίσχυρες στην αντιμετώπιση του προβλήματος με τα social media που παρουσιάστηκε στις αφρικανικές χώρες.

Μάλιστα, η Ζιμπάμπουε πήγε ένα «βήμα» παραπέρα το μπλοκάρισμα στα γνωστά social media, προτείνοντας να δημιουργήσει το δικό της μέσο κοινωνικής δικτύωσης, το οποίο θα μπορεί να ελέγχεται πλήρως από το κράτος. Έτσι, προγραμματιστές ιστοσελίδων δημιουργούν προϊόντα παρόμοια με το Facebook, το Twitter και το Skype για να επιτρέψουν την καλή εποπτεία.