Τα σενάρια για τη διενέργεια των βουλευτικών εκλογών νωρίτερα από τη συνταγματικά προβλεπόμενη ημερομηνία έχουν φουντώσει πάλι, παρότι το Μέγαρο Μαξίμου δεν θέλει ούτε να τ’ ακούει. Σε αυτή την αναζωπύρωση, έχει βάλει (ακουσίως) το… χεράκι του και το οικονομικό επιτελείο, καθώς πέταξε στο τραπέζι ένα από τα «ισχυρά χαρτιά» της κυβέρνησης ενόψει των βουλευτικών εκλογών. 

Από την περασμένη Τρίτη, μετά και τις σχετικές δηλώσεις του κυβερνητικού εκπροσώπου Δημήτρη Τζανακόπουλου και του υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου, η ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς την εφορία – θέμα που αφορά έμμεσα ή άμεσα τον μισό πληθυσμό της χώρας – επανέρχεται για τα καλά στο προσκήνιο. Και αυτό διότι οι δύο υπουργοί είπαν ούτε λίγο ούτε πολύ ότι η κατάθεση του σχετικού νομοσχεδίου είναι θέμα ημερών ή εβδομάδων να έρθει στη Βουλή. 

Δεν ήταν λίγοι αυτοί που υποστήριζαν ότι «βουλευτικές εκλογές χωρίς ρυθμίσεις ληξιπρόθεσμων οφειλών δεν γίνονται». Μένει τώρα να φανεί αν μετά την κατάθεση των δύο νομοσχεδίων (ένα για τη ρύθμιση των χρεών προς τα ασφαλιστικά ταμεία και ένα ξεχωριστό για τα χρέη προς την εφορία), θα προκύψει κάλπη ή όχι. 

Υπάρχει όμως και μια δεύτερη πρόκληση για το οικονομικό επιτελείο, η οποία αφορά το θέμα του αφορολογήτου. Θυμηθήκαμε εκ νέου τη μείωση μετά το τελευταίο Eurogroup, καθώς στο επίσημο ανακοινωθέν εμφανίστηκε ο Τσακαλώτος να δεσμεύεται ότι θα προχωρήσει στη μείωση. 

Ήρθε όμως λίγες ημέρες μετά ο επικεφαλής του Eurogroup να θολώσει τα νερά αφήνοντας – όπως λέγεται στη δημοσιογραφική διάλεκτο – όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά. Κάτι αντίστοιχο προέκυπτε και από τις σχετικές δηλώσεις του Τσακαλώτου, ο οποίος παρέμεινε πιστός στη γραμμή «κάθε πράγμα στον καιρό του». 
Πότε θα έρθει ο καιρός του; Είναι βέβαιο ότι το θέμα του αφορολογήτου θα κυριαρχήσει κατά την προεκλογική περίοδο, καθώς οι φόροι θα αποτελούν μεγάλο κομμάτι της ρητορικής και των δύο μεγάλων κομμάτων. Το τι θα γίνει με τους «έξω», αλλά και με τη λήψη των τελικών αποφάσεων, είναι μια εντελώς διαφορετική υπόθεση. 

Σε ό,τι αφορά τις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές, τα θέματα είναι πολύ ξεκάθαρα: οι αποφάσεις θα ληφθούν μετά τις εκλογές, όποτε και αν αυτές γίνουν, ενώ τις οριστικές και τελικές αποφάσεις θα τις λάβει η επόμενη κυβέρνηση. Ρυθμίσεις οφειλών και αφορολόγητο είναι δύο από τα καυτά θέματα στην οικονομική ατζέντα, κυρίως λόγω του αντίκτυπου που έχουν τα δύο μέτρα. 
Για όσους λοιπόν πιστεύουν ότι αυτές οι εκλογές θα παιχτούν κυρίως στο μέτωπο της οικονομίας, ιδού πεδίον δόξης λαμπρό για σενάρια όσον αφορά το στήσιμο της βουλευτικής κάλπης.

Συναίνεση για τις ρυθμίσεις
Στο θέμα των ρυθμίσεων πρακτικά θα υπάρξει πολιτική συναίνεση, καθώς καμία πολιτική δύναμη δεν θα βγει να αντιπαρατεθεί στο όποιο μέτρο διευκόλυνσης των περίπου τεσσάρων εκατομμυρίων πολιτών που έχουν χρέη στην εφορία. Έτσι η κυβέρνηση έχει να συζητήσει μόνο με τους θεσμούς για να καταλήξει σε μια ρύθμιση η οποία δεν θα επηρεάζει την «κουλτούρα πληρωμών» (αγαπημένη φράση και επιθυμία των δανειστών μας).

Προφανώς, θα υπάρξουν και δυσαρεστημένοι οφειλέτες όταν θα βγει η τελική ρύθμιση, διότι το υπουργείο Οικονομικών θα φροντίσει να βάλει μια σειρά από κόφτες, ώστε να εμποδίσει την αξιοποίηση της ρύθμισης από τους λεγόμενους στρατηγικούς κακοπληρωτές. Το εισόδημα και η περιουσία θα είναι δύο βασικοί κόφτες, οι οποίοι θα λειτουργήσουν περίπου με τον ίδιο τρόπο που θα λειτουργήσουν και στη ρύθμιση των κόκκινων στεγαστικών δανείων. 

Αν πάντως λάβει κάποιος υπόψη ότι το 70% των φορολογουμένων της χώρας εμφανίζει δηλωθέν εισόδημα κάτω από 10.000 ευρώ, τότε μπορεί εύκολα να αντιληφθεί ότι ο αριθμός των οφειλετών που θα μπορούν να ενταχθούν στη ρύθμιση είναι πραγματικά τεράστιος.

Διαφορές για τους φόρους
Για το αφορολόγητο η κατάσταση είναι σαφώς πιο περίπλοκη, κάτι που θα φανεί ξεκάθαρα κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. 
1. Ο ΣΥΡΙΖΑ, αν και ψήφισε τη μείωση – κάτι που, όπως δηλώνουν τα στελέχη του, υποχρεώθηκε να κάνει για να κλείσει τη συμφωνία με τους δανειστές και ουσιαστικά να βγει από τα μνημόνια –, στην πραγματικότητα δεν τη θέλει. 
Και αυτό διότι η μείωση του αφορολογήτου συνεπάγεται τη μετατόπιση φορολογικών βαρών της τάξεως των 2 δισ. ευρώ από τους λίγους που δηλώνουν εισοδήματα άνω των 22.000 ευρώ στους πολλούς που δηλώνουν εισοδήματα κάτω των 22.000 ευρώ. Ένα κόμμα που εμφανίζεται ως προστάτης των αδυνάμων και χρησιμοποιεί και το τελευταίο διαθέσιμο ευρώ για επιδόματα δεν θα ήθελε σε καμία περίπτωση να επιβαρύνει τα λαϊκά στρώματα με ποσά που φτάνουν και τα 450 ευρώ ετησίως. 
Από την άλλη, η Νέα Δημοκρατία ποτέ δεν θα βγει δημοσίως να ταχθεί υπέρ της περικοπής του αφορολογήτου γνωρίζοντας ότι αυτό συνεπάγεται πολιτικό κόστος. Είναι, όμως, κοινό μυστικό ότι το οικονομικό της πρόγραμμα για μειώσεις φόρων έχει συνυπολογίσει και τον «δημοσιονομικό χώρο» των 2 δισ. ευρώ από τη μείωση του αφορολογήτου.

«Τσουνάμι» από 1.1.2020
Μπορεί πάντως η συζήτηση να επικεντρώνεται στο τι θα γίνει με το αφορολόγητο, αλλά στην πράξη τα μέτρα που έχουν ψηφιστεί με προοπτική να ισχύσουν από την 1.1.2020 είναι πολύ περισσότερα. 
Η μείωση του αφορολογήτου παίρνει 2 δισ. ευρώ και το ποσό αυτό το επιστρέφει μέσα από τη μείωση του βασικού συντελεστή της φορολογικής κλίμακας από το 22% στο 20%, αλλά και μέσα από τη μείωση της εισφοράς αλληλεγγύης (πρακτικά η εισφορά θα μηδενιστεί για όλους όσοι έχουν ατομικό εισόδημα έως και 30.000 ευρώ). 
Έτσι αυτοί που κερδίζουν δεν είναι οι ίδιοι με αυτούς που χάνουν. Αυτοί που κερδίζουν είναι αυτοί που έχουν εισόδημα άνω των 22.000 ευρώ (κατά κύριο λόγο κοινό στο οποίο απευθύνεται η Νέα Δημοκρατία), ενώ αυτοί που χάνουν είναι αυτοί που δηλώνουν 9.000 – 11.000 ευρώ.

Πρακτικά οι φορολογούμενοι κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες, με βάση τις επιπτώσεις από την εφαρμογή αυτών των μέτρων:
1. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν αυτοί που δηλώνουν εισοδήματα έως και 5.000 – 6.000 ευρώ ετησίως. Είναι οι… αδιάφοροι, καθώς, παρά τη μείωση της έκπτωσης φόρου, αυτοί θα εξακολουθήσουν να βρίσκονται στο απυρόβλητο, διότι θα εξακολουθήσουν να καλύπτονται από την έκπτωση φόρου των 1.250 ευρώ, η οποία ισοδυναμεί με αφορολόγητο 5.681 ευρώ.
2. Στη δεύτερη κατηγορία κατατάσσεται ο κύριος όγκος των μισθωτών, οι οποίοι δηλώνουν ετήσιο εισόδημα από 6.000 ευρώ έως και 22.000 ευρώ τον χρόνο. Οι μισθωτοί αυτής της κατηγορίας θα είναι χαμένοι. Με το «καλό πακέτο» ενεργοποιημένο (μείωση συντελεστών και εισφοράς αλληλεγγύης), οι απώλειες εισοδήματος από τη μείωση του αφορολογήτου περιορίζονται, αλλά δεν μηδενίζονται. 
● Στα 10.000 ευρώ η αύξηση φόρου πέφτει από τα 650 ευρώ στα 450 ευρώ.
● Στα 15.000 ευρώ η πρόσθετη επιβάρυνση είναι 284 ευρώ αντί για 650 ευρώ. 
● Στα επίπεδα των 20.000 – 21.000 ευρώ τα καλά μέτρα ουσιαστικά αντισταθμίζουν τις συνέπειες από τη μείωση της έκπτωσης φόρου και η απώλεια εισοδήματος είναι αμελητέα.
3. Στην τρίτη κατηγορία κατατάσσονται αυτοί που έχουν ετήσιες αποδοχές από μισθούς άνω των 22.000 ευρώ τον χρόνο. Οι μισθωτοί με τις υψηλότερες αποδοχές όχι μόνο θα υπερκαλύψουν τις απώλειες από τη μείωση της έκπτωσης φόρου, αλλά θα έχουν και φορολογική ελάφρυνση. 
● Στα 30.000 ευρώ, προκύπτει φορολογικό όφελος 426 ευρώ, κυρίως λόγω της μείωσης της εισφοράς αλληλεγγύης. 
● Στα 40.000 ευρώ, το όφελος μεγαλώνει στα 576 ευρώ.
● Στα 50.000 ευρώ ανεβαίνει στα 626 ευρώ. 
Δηλαδή, όσο υψηλότερο το εισόδημα, τόσο μεγαλύτερο το οικονομικό όφελος.

Μετά το καλοκαίρι
Όταν ο Ευκλείδης Τσακαλώτος λέει «κάθε πράγμα στον καιρό» του, γνωρίζει ότι δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για να ανοίξει η κουβέντα με τους δανειστές. Αυτό βέβαια είναι άσχετο με το τι θα λέγεται στο εσωτερικό της χώρας. Ο ΣΥΡΙΖΑ προφανώς θα οχυρωθεί πίσω από το επιχείρημα που λέει ότι «όπως τα καταφέραμε με τις συντάξεις, έτσι θα τα καταφέρουμε και με το αφορολόγητο».
Οι συζητήσεις με τους δανειστές θα ξεκινήσουν μετά το καλοκαίρι προκειμένου να υπάρχει πλήρης εικόνα για την πορεία του προϋπολογισμού. Προφανώς, στο Μεσοπρόθεσμο Σχέδιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής που κατατίθεται τον Μάιο στη Βουλή δεν θα υπάρξει καμία αλλαγή. Ό,τι είναι να γίνει, θα γίνει στο προσχέδιο του προϋπολογισμού, το οποίο θα κατατεθεί στη Βουλή την πρώτη Δευτέρα του Οκτωβρίου. 
Σε κάθε περίπτωση βέβαια αυτό που έχει σημασία είναι το τι θα γράφει η εισηγητική έκθεση του τελικού προϋπολογισμού, η οποία και θα κατατεθεί στη Βουλή έως τις 20 Νοεμβρίου. Μέχρι τότε είναι δεδομένο ότι θα έχει ορκιστεί ή επόμενη κυβέρνηση.