Όποιος παρακολούθησε προσεκτικά την τελευταία τηλεοπτική συνέντευξη του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, μάλλον πείστηκε ότι οι βουλευτικές εκλογές δεν θα γίνουν πρόωρα μέσα στον Μάιο. Και δεν είναι οι πολιτικοί λόγοι που επικαλέστηκε ο πρωθυπουργός, όπως η αναγκαιότητα να εξαντληθεί η τετραετία κ.λπ., αλλά οι οικονομικοί λόγοι, οι οποίοι είναι πολύ ισχυροί.

Μέσα στον Μάιο θα πρέπει να προχωρήσουν οι ρυθμίσεις για τα ληξιπρόθεσμα χρέη τόσο προς την εφορία όσο και προς τα ασφαλιστικά ταμεία. Επίσης μέσα στον Μάιο πρέπει να συναντηθεί ο πρωθυπουργός με το οικονομικό επιτελείο για να καταλήξει στο αν υπάρχουν περιθώρια για πρόσθετες οικονομικές παροχές, ακόμη και μέσα στο 2019. 
● Δεδομένου λοιπόν ότι ο πρωθυπουργός θα λείπει το Πάσχα στην Κίνα για δουλειές, πότε ακριβώς του μένει χρόνος να προκηρύξει τις εθνικές εκλογές;
● Είναι δυνατόν υπηρεσιακή κυβέρνηση να αναλάβει να φέρει εις πέρας το θέμα των ρυθμίσεων και των παροχών; 

Να λοιπόν το πρώτο συμπέρασμα που φαίνεται να προκύπτει από την τελευταία συνέντευξη Τσίπρα: Τον Μάιο (εκτός συνταρακτικού πλέον απροόπτου) δεν θα έχουμε βουλευτικές εκλογές. Θα έχουμε όμως ολοένα και αυξανόμενους προεκλογικούς τόνους και το «μέτωπο της οικονομίας» να μπαίνει στην πρώτη γραμμή της πολιτικής αντιπαράθεσης.

Καλές ειδήσεις και ερωτήματα
Όπως φάνηκε και από τις απαντήσεις στα ερωτήματα που τέθηκαν, ο Αλέξης Τσίπρας εξακολουθεί να θεωρεί προνομιακό γι’ αυτόν και το κόμμα του τον τομέα της οικονομίας.
Μάλιστα, αν επιβεβαιωθεί ότι δεν θα υπάρξουν βουλευτικές εκλογές τον Μάιο, θα αποδειχθεί ότι έχει εισακουστεί ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, ο οποίος ήδη από πέρυσι το καλοκαίρι, δηλαδή αμέσως μετά την έξοδο της χώρας από τα μνημόνια, έχει ταχθεί υπέρ της εξάντλησης της τετραετίας εκτιμώντας ότι το μέτωπο της οικονομίας θα γεννά συνέχεια καλές ειδήσεις. Προς το παρόν φαίνεται να δικαιώνεται:
● Έχουν αποτραπεί οι μειώσεις των συντάξεων.
● Έχει διανεμηθεί έκτακτο μέρισμα για το 2018.
● Ενεργοποιήθηκαν (ή ενεργοποιούνται σύντομα) ευνοϊκά μέτρα συνολικού ύψους 900 εκατ. ευρώ (διανομή επιδόματος στέγασης, μείωση ασφαλιστικών εισφορών αυτοαπασχολούμενων, μείωση ΕΝΦΙΑ).
● Η χώρα βγήκε στις αγορές.
● Έκλεισε η πρώτη μεταμνημονιακή αξιολόγηση.
● Προχωράει η μερική αποπληρωμή του ΔΝΤ.
● Αναβαθμίζεται η ελληνική οικονομία από τους οίκους αξιολόγησης.
● Ετοιμάζεται η νομοθέτηση των ρυθμίσεων για τα χρέη στην εφορία και στα ασφαλιστικά ταμεία μετά την ψήφιση της σχετικής πλατφόρμας για τα «κόκκινα» στεγαστικά δάνεια.
Και προκύπτει το βασικό ερώτημα: Αρκούν αυτά εν όψει των βουλευτικών εκλογών; Αρκούν για να αποφευχθεί η ήττα της κυβέρνησης στις ευρωπαϊκές εκλογές; Απ’ ό,τι φάνηκε, ο πρωθυπουργός θέλει το «κάτι παραπάνω». Έτσι άνοιξε τη συζήτηση για το αγαπημένο θέμα αυτής της κυβέρνησης: τις παροχές.

Ισορροπίες και δυνατότητες
Ήταν εμφανής η προσπάθεια του Τσίπρα να ισορροπήσει ανάμεσα στο να εξαγγείλει νέα ευνοϊκά μέτρα και στο να στείλει προς τα έξω το μήνυμα ότι δεν πρόκειται να τεθεί υπό αμφισβήτηση η επίτευξη του βασικού δημοσιονομικού στόχου, που ορίζει ότι το πρωτογενές πλεόνασμα πρέπει να φτάσει στο 3,5% του ΑΕΠ. Ενός στόχου ο οποίος πρέπει να επιτευχθεί τόσο φέτος όσο και για το 2020. 

Αυτό το 3,5% – το οποίο σε απόλυτους αριθμούς μεταφράζεται σε περισσότερα από 7 δισ. ευρώ – είναι που μετατρέπει σε δυσεπίλυτο γρίφο την προσπάθεια εξασφάλισης δημοσιονομικού χώρου για μια ακόμη οικονομική παροχή προς τους πολίτες. Έτσι, όταν ο πρωθυπουργός θα καλέσει το οικονομικό επιτελείο στο Μέγαρο Μαξίμου για τη συνάντηση που ο ίδιος προανήγγειλε, θα βρεθεί αντιμέτωπος με τα ακόλουθα δεδομένα:
1. Ο προϋπολογισμός του 2019 προς το παρόν εκτελείται κανονικότατα, καθώς παρουσιάζει μεγάλη υπέρβαση έναντι των στόχων. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι το οικονομικό επιτελείο έχει ήδη τη δυνατότητα να «μοιράσει χρήμα». Και αυτό γιατί:
● Τα στοιχεία που έχουν ανακοινωθεί αφορούν την πορεία του προϋπολογισμού της κεντρικής κυβέρνησης και όχι της γενικής κυβέρνησης. Ο προϋπολογισμός της γενικής κυβέρνησης είναι αυτός που ενδιαφέρει, καθώς βάσει αυτού κρίνεται το αν επιτυγχάνονται ή όχι οι δημοσιονομικοί στόχοι.
● Το υπερπλεόνασμα που έχει εμφανιστεί μέχρι στιγμής στα αποτελέσματα του πρώτου τριμήνου δεν στηρίζεται σε μια κατακόρυφη αύξηση των φορολογικών εσόδων, αλλά σε παράγοντες εν πολλοίς συγκυριακούς. Ο βασικότερος εξ αυτών είναι η εγγραφή στο σκέλος των εσόδων ποσού της τάξεως των 1,2 δισ. ευρώ το οποίο προέρχεται από την επέκταση της σύμβασης παραχώρησης του διεθνούς αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος». Αυτό το ποσό δεν μπορεί να διανεμηθεί ως «κοινωνικό μέρισμα», καθώς δεν λαμβάνεται καν υπόψη στο «χτίσιμο» του μνημονιακού πρωτογενούς πλεονάσματος.
● Ακόμη είναι πολύ νωρίς για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με την πορεία του προϋπολογισμού. Πρώτον, διότι ακολουθεί η προεκλογική περίοδος, η οποία θα διαρκέσει μέχρι και τον Οκτώβριο, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις. Δεύτερον, διότι αυτή η προεκλογική περίοδος – η οποία είθισται να διακρίνεται από χαλάρωση όσον αφορά την εκπλήρωση των φορολογικών υποχρεώσεων – θα συμπέσει χρονικά με την περίοδο κατά την οποία θα πρέπει να εισπραχθεί το μεγαλύτερο μέρος των φόρων.
● Υπάρχουν πολλοί αστάθμητοι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την πορεία του προϋπολογισμού, με κυριότερο τη δικαίωση των συνταξιούχων ή των δημοσίων υπαλλήλων που διεκδικούν αναδρομικά δώρα ή ποσά από περικοπές στις συντάξεις που έχουν κριθεί ως αντισυνταγματικές.
2. Στις 23 Απριλίου αναμένεται να ανακοινωθεί ότι ο προϋπολογισμός του 2018 εμφάνισε υπερπλεόνασμα παρά το γεγονός ότι διανεμήθηκαν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ και για το έκτακτο μέρισμα αλλά και για τα αναδρομικά όσων αμείβονται με τα ειδικά μισθολόγια. 
Αυτό θα χρησιμοποιηθεί ως βασικό επιχείρημα από την ελληνική πλευρά προκειμένου να συμφωνηθεί από τώρα ότι μπορεί να παραχθεί υπερπλεόνασμα και κατά το 2019. Μάλιστα, αν επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες που ανεβάζουν το πρωτογενές πλεόνασμα στο 4%, το επιχείρημα της κυβέρνησης ότι υπάρχουν περιθώρια για παροχές θα έχει και ισχυρή βάση.
3. Στον προϋπολογισμό του 2019 έχει εγγραφεί μια δαπάνη 670 εκατ. ευρώ, η οποία δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί αν θα πραγματοποιηθεί. Θεωρητικά το συγκεκριμένο ποσό γράφτηκε στον προϋπολογισμό για να υποστηριχθεί η επιστροφή των αναδρομικών σε όσους αμείβονται με τα ειδικά μισθολόγια. Πρακτικά, από τη στιγμή που δεν χρειάστηκε αυτό το ποσό, μπορεί να διοχετευτεί το κονδύλι για κάποιον άλλο σκοπό.

Πλάνο για τους «μεσαίους»
Τι θα συζητηθεί λοιπόν ανάμεσα στον πρωθυπουργό και στο οικονομικό επιτελείο μετά το Πάσχα; 
Η αρχή θα γίνει με τη διασφάλιση ότι δεν θα μειωθεί το αφορολόγητο. Είναι προφανές ότι αυτό αποτελεί προτεραιότητα για το οικονομικό επιτελείο, καθώς η κυβέρνηση δεν θα ήθελε για κανέναν τρόπο να ενεργοποιηθεί ένα μέτρο που αυξάνει έως και κατά 450 ευρώ τους φόρους για τέσσερα εκατομμύρια φορολογούμενους. 

Από την άλλη, το οικονομικό επιτελείο δεν θα ήθελε να ακυρώσει στο σύνολό τους τα αντίμετρα που είναι προγραμματισμένα για το 2020, καθώς κάτι τέτοιο θα έκοβε τα φτερά από τη λεγόμενη «μεσαία τάξη», η οποία εκτιμάται ότι σε μεγάλο βαθμό θα είναι και ο ρυθμιστής του εκλογικού αποτελέσματος. 
Τα νούμερα είναι πολύ συγκεκριμένα: διατήρηση του αφορολογήτου προϋποθέτει ότι θα βρεθεί δημοσιονομικός χώρος 2 δισ. ευρώ. Θεωρητικά αυτό το κενό μπορεί να καλυφθεί αν αναβληθεί η μείωση του κατώτατου συντελεστή από το 22% στο 20% και η μείωση των συντελεστών υπολογισμού της εισφοράς αλληλεγγύης. 

Αυτό όμως θα σήμαινε ότι για ακόμη μια χρονιά οι έχοντες τα μεσαία εισοδήματα (περίπου 20.000 ευρώ τον χρόνο και πάνω) θα έχαναν την προοπτική μιας φορολογικής ελάφρυνσης. Ιδού λοιπόν ο πρώτος στόχος του οικονομικού επιτελείου: να χρηματοδοτηθεί η μείωση του αφορολογήτου χωρίς να χρειαστεί να καταργηθούν όλα τα αντίμετρα.
Ο δεύτερος στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα πλάνο μειώσεων φόρων καθώς στον τομέα της φορολογικής πολιτικής θα γίνει μεγάλη μάχη κατά τη διάρκεια των εκλογών. Γι’ αυτόν τον λόγο το οικονομικό επιτελείο αναμένεται να συγκεντρώσει το πρωτογενές υπερπλεόνασμα που θα παραχθεί μέχρι και το 2023. 

Άλλωστε τα σχετικά ποσά πρέπει να υπολογιστούν από τώρα εν όψει και της κατάθεσης του Μεσοπρόθεσμου Σχεδίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής στη Βουλή. Με δεδομένα αυτά τα υπερπλεονάσματα, ο πρωθυπουργός θα μπορέσει κάλλιστα να παρουσιάσει ένα πλάνο μειώσεων φόρων το οποίο θα καλύπτει όλη την περίοδο από το 2020 και μετά. Άλλωστε για την επόμενη χρονιά έχουν ήδη δρομολογηθεί συγκεκριμένα μέτρα, όπως είναι:
1. Η μείωση του συντελεστή φορολόγησης των επιχειρήσεων. Για τα νομικά πρόσωπα δρομολογείται η μείωση του φορολογικού συντελεστή κατά μια μονάδα ανά έτος.
2. Η μείωση του συντελεστή φορολόγησης των μερισμάτων από το 15% στο 10%.
3. Η δεύτερη δόση μείωσης του ΕΝΦΙΑ, η οποία έχει ήδη αποφασιστεί και θα οδηγήσει στη μείωση της συνολικής επιβάρυνσης όσων έχουν ατομική περιουσία έως και 200.000 ευρώ κατά 50% (από 30% που είναι το μέγιστο ποσοστό που θα αποτυπωθεί στα φετινά εκκαθαριστικά).
Τι αναμένεται να περιλαμβάνει το μεσοπρόθεσμο σχέδιο μείωσης φόρων; Μειώσεις στους συντελεστές ΦΠΑ και στους βασικούς συντελεστές της κλίμακας φορολογίας εισοδήματος. Και τα δύο αυτά μέτρα αγγίζουν τα χαμηλά αλλά και τα μεσαία εισοδήματα, δηλαδή το κοινό στο οποίο κατά κύριο λόγο θέλει να απευθυνθεί η κυβέρνηση εν όψει των εκλογών.