Και δεύτερο γεωτρύπανο στην ανατολική Μεσόγειο ανήγγειλε ο ΥΠΕΞ της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου προκαλώντας ακόμη μεγαλύτερο πονοκέφαλο στην Αθήνα (κυβέρνηση και αντιπολίτευση), η οποία ευλόγως ανησυχεί για το ενδεχόμενο η επόμενη τουρκική κίνηση να αφορά το Καστελλόριζο.

Η μη κήρυξη ΑΟΖ εκ μέρους της Ελλάδας, η οποία σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην πολιτική «κατευνασμού» της Τουρκίας και στην έγερση αξιώσεων εκ μέρους της γείτονος χώρας, η προσπάθεια έμπρακτης αναθεώρησης της Συνθήκης της Λωζάννης, το «γκριζάρισμα» ζωνών στο Αιγαίο και η διεύρυνση του στρατιωτικού χάσματος μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας είναι τα στοιχεία που δημιουργούν όλο και μεγαλύτερο περιθώριο για την κλιμάκωση της επιθετικότητας της Άγκυρας.

Η ανησυχία στην Αθήνα, σε επίπεδο κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, είναι απολύτως δικαιολογημένη, καθώς παράλληλα εξελίσσεται μια σοβαρή σύγκρουση μεταξύ της Τουρκίας από τη μια πλευρά και των ΗΠΑ και της Ε.Ε. από την άλλη.

Ένας ακόμη παράγοντας ανησυχίας, όμως, για τον οποίο δεν θα ακούσει κάποιος εύκολα κουβέντα στην καθημερινή πολιτική αντιπαράθεση, είναι η εσωτερική κατάσταση της δικής μας χώρας, η οποία, πέρα από τη συνεχή ενδυνάμωση της παραδοσιακής και μόνιμης τουρκικής απειλής, βρίσκεται παγιδευμένη σε μια σειρά προβλήματα που δεν της επιτρέπουν να «χαλαρώνει» ούτε λεπτό.
Όσο μάλιστα αυξάνεται η ένταση στην ευρύτερη περιοχή μας (βλέπε Ιράν), τόσο ενισχύονται οι πιθανότητες μιας γενικότερης αποσταθεροποίησης, η οποία – για να το πούμε μετριοπαθώς – θα επιβεβαιώσει τη λαϊκή ρήση «ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται».

Φαινόμενα αποσάθρωσης
Το πρώτο σημαντικό στοιχείο είναι ότι η δεκαετής κρίση δεν ξεπερνιέται αυτομάτως με την τυπική έξοδο από τα μνημόνια, αφού στη διάρκειά τους ο κοινωνικός ιστός υπέστη σοβαρά πλήγματα, τα οποία θα αργήσουν να επουλωθούν. Εκτός από την οικονομική κατάρρευση επιχειρήσεων και νοικοκυριών, το σοβαρότερο πλήγμα έχει υποστεί η εμπιστοσύνη προς το πολιτικό σύστημα και τους θεσμούς.
Καθώς μάλιστα το κύρος πολιτικής και θεσμών δεν αναμένεται ότι θα αποκατασταθεί συντόμως – αφού η προχειρότητα με την οποία κινούνται οι πολιτικές ηγεσίες είναι παροιμιώδης – τα φαινόμενα αποσάθρωσης της κοινωνίας γίνονται διαρκώς εντονότερα.

Εξάλλου ούτε η δομή της οικονομίας μπορεί, προς το παρόν, να βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση, αφού, πέρα από τους εθνικούς λογαριασμούς, που βγαίνουν μεν αλλά με βαρύ τίμημα, όλα τα υπόλοιπα έχουν αφεθεί στην ογκώδη προσέλευση των ξένων τουριστών. Η λεγόμενη «παραγωγική ανασυγκρότηση», παρότι αποτελεί εξαγγελία του συνόλου των πολιτικών δυνάμεων, αργεί πολύ ακόμη.
Για τη στερεότητα αυτής της οικονομικής δομής αρκεί να επισημάνουμε την αντίστροφη τάση που εκδηλώνεται σε άλλες περιοχές της Ευρώπης (Ισπανία σε κοινωνικό επίπεδο, Ολλανδία σε κυβερνητικό κ.λπ.), οι οποίες πλέον μετρούν βαρύ κόστος από τις συνέπειες του ανεξέλεγκτου τουριστικού όγκου. Στη Ελλάδα, αντιστρόφως, το Airbnb κάνει θραύση αλλοιώνοντας ολόκληρες περιοχές και προκαλώντας έως και πρόβλημα στέγης στους κατοίκους κυρίως της Αθήνας.

Παράλληλα η Ελλάδα, ακόμη μια φορά, αιμορραγεί μέσω της μετανάστευσης νέων επιστημόνων – και όχι ανειδίκευτων εργατών όπως στο παρελθόν – ενώ τα συνεχή πειράματα στην Παιδεία, η παραγωγική υποχώρηση και η κάθετη πτώση των δημοσίων επενδύσεων κάνουν ακόμη πιο ζοφερή την εικόνα.

Γελοιοποίηση και διαφθορά
Σε αυτό το κλίμα η πολιτική αντιπαράθεση – όπως κατ’ επανάληψη έχουμε επισημάνει – διεξάγεται στο σαθρό έδαφος της σκανδαλολογίας έχοντας αποκλειστικό στόχο την απόκτηση «ηθικού πλεονεκτήματος» ή την καταστροφή της ηθικής υπόστασης του αντιπάλου, με αποτέλεσμα αλλεπάλληλα φαινόμενα γελοιοποίησης της πολιτικής.

Ταυτοχρόνως η υποβάθμιση των λειτουργιών του κράτους είναι καταφανής σε πληθώρα περιπτώσεων, από τις οποίες σημειώνουμε κάποιες από τις πιο χαρακτηριστικές:
1. Το καλοκαίρι του 2018 στο Μάτι έδωσαν ραντεβού (μαζικού) θανάτου μια σειρά κοινωνικές και κρατικές παθογένειες, οι οποίες, σε συνδυασμό με την ανικανότητα και την ανεπάρκεια κάποιων προσώπων και ένα οξύ καιρικό φαινόμενο, οδήγησαν σε μια τραγική εκατόμβη.

2. Η κατάσταση στον αθλητισμό γίνεται όλο και χειρότερη, καθώς εδώ και δεκαετίες οι πάσης φύσεως «παράγκες» θριαμβεύουν και οι κυβερνήσεις είτε απουσιάζουν είτε ευνοούν το ένα παρακρατικό καθεστώς έναντι του άλλου – ανάλογα με τις επιχειρηματικές «συμπάθειες» – είτε, τέλος, αδυνατούν να επιβάλουν την εφαρμογή κανόνων κοινών για όλους αφού αρκετά από τα συστήματα εξωθεσμικού ελέγχου ολόκληρων σπορ έχουν πλέον αυτονομηθεί και γιγαντωθεί.

3. Στο πεδίο της Δικαιοσύνης οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, παρότι υποδεικνύονται διαρκώς από τους δανειστές και εξαγγέλλονται από τα πολιτικά κόμματα, αργούν ακόμη, με αποτέλεσμα αμέτρητες υποθέσεις μικρής ή και μείζονος σημασίας να λιμνάζουν επί χρόνια και να ταλαιπωρούν αφόρητα την κοινωνία και την οικονομία.

4. Η αποκαρδιωτική διαχείριση του μεταναστευτικού, η αναποτελεσματικότητα και η διαφθορά στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, αλλά και στους κρατικούς οργανισμούς, είναι ακόμη φαινόμενα κυρίαρχα στη δημόσια ζωή.

Ο κατάλογος θα μπορούσε να είναι πολύ μεγάλος, ωστόσο το κρίσιμο είναι να επισημανθεί ότι η – πολλές φορές αργή και επίπονη – βελτίωση σε επιμέρους τομείς δεν αναιρεί την πολυετή καθυστέρηση, ενίοτε και αδιαφορία, στην αποκατάσταση του κύρους των θεσμών και των λειτουργιών του κράτους, πολλοί εκ των οποίων εμφανίζονται είτε φθαρμένοι είτε αναποτελεσματικοί στα μάτια της κοινωνίας, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται μεγάλα περιθώρια παράκαμψης ή / και απαξίωσής τους.

Η διαχείριση των διαρκώς διογκούμενων εξωτερικών προκλήσεων απαιτεί, εκτός όλων των άλλων, και στοιχειώδη ενίσχυση της οικονομίας, των θεσμών, της εμπιστοσύνης και της αίσθησης ότι η χώρα δεν είναι εγκαταλελειμμένη στη μοίρα της. Δυστυχώς το είδος και η ποιότητα της πολιτικής αντιπαράθεσης δεν δίνει αυτή την αίσθηση στην κοινωνία…