H οικονομία θα είναι στο επίκεντρο και αυτής της προεκλογικής περιόδου. Τα δύο κόμματα θα κονταροχτυπηθούν και για τα «πεπραγμένα» τους κατά την υλοποίηση των μνημονίων αλλά και για αυτά που θα υποσχεθούν στους πολίτες για την επόμενη περίοδο.

Αυτό που θα φανεί μέσα στα επόμενα 24ωρα είναι αν η σημερινή κυβέρνηση, υπό το βάρος της ήττας που υπέστη στις ευρωεκλογές, θα αλλάξει το «οικονομικό αφήγημα» ή αν θα επιμείνει στα συνθήματα του τύπου «η ώρα των πολλών» που κυριάρχησαν και πριν από τις ευρωεκλογές.

Επίσης θα φανεί αν η Νέα Δημοκρατία, ως ο μεγάλος νικητής στις τριπλές κάλπες της περασμένης Κυριακής, θα πιεστεί να αποκαλύψει προεκλογικά περισσότερες λεπτομέρειες του δικού της οικονομικού προγράμματος και κυρίως αν θα επιχειρήσει να κοστολογήσει τα μέτρα που έχει η ίδια εξαγγείλει.

Το γεγονός είναι ένα: Ο ψηφοφόρος θα πάει (πάλι) στην κάλπη, αυτή τη φορά για να εκλέξει τους 300 του ελληνικού Κοινοβουλίου, χωρίς στην πραγματικότητα να γνωρίζει αν οι υποσχέσεις τού ενός ή του άλλου κόμματος μπορούν να υλοποιηθούν έτσι όπως τις προβάλλουν οι εμπνευστές τους ή αν υπάρχουν «ψιλά γράμματα». Το ίδιο μπορεί κάλλιστα να αναρωτηθεί κάποιος και για το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ και για το αντίστοιχο της Νέας Δημοκρατίας.

Πρόγραμμα ΣΥΡΙΖΑ

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει κάνει πολύ συγκεκριμένο το πρόγραμμά του για το 2020 ανακοινώνοντας ότι θα προχωρήσει:

1. Σε νέες μειώσεις στον ΦΠΑ (κατεβάζοντας τον χαμηλό συντελεστή από το 13% στο 11%).

2. Σε επιδοτήσεις για τις προσλήψεις νέων ηλικίας έως 29 ετών.

3. Σε μείωση της εισφοράς αλληλεγγύης ειδικά για τους έχοντες ατομικό εισόδημα έως και 20.000 ευρώ.

4. Σε αύξηση του συντελεστή αποσβέσεων για τις επιχειρήσεις έως και το 150%.

5. Σε καταβολή αυξημένου επιδόματος θέρμανσης στις ορεινές περιοχές.

6. Σε μειώσεις φορολογικών επιβαρύνσεων για τους νησιώτες κ.λπ.

Η χρηματοδότηση όμως όλων αυτών των μέτρων έχει στηριχτεί στα εξής επιχειρήματα:

● Αφενός στο ότι δεν θα προκύψει κανένα δημοσιονομικό κενό μέσα στο 2019 από την εφαρμογή των φετινών μέτρων (13η σύνταξη και μειώσεις ΦΠΑ).

● Αφετέρου στο ότι θα γίνει αποδεκτό το σχήμα του ανοίγματος ειδικού λογαριασμού με πόρους περίπου 5-6 δισ. ευρώ από το «μαξιλάρι» του χρέους, ώστε τα χρήματα αυτά να χρησιμοποιηθούν ως εγγύηση για την παραγωγή πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% του ΑΕΠ και το 2020 αλλά και το 2021 και το 2022.

Παροχές και εμπόδια

Πού «πονάει» το όλο πακέτο της επόμενης χρονιάς; Στο ότι δεν είναι καθόλου δεδομένο πως οι θεσμοί θα δεχτούν αυτή τη «συνταγή» χρηματοδότησης, καθώς πρόκειται για σαφή παραβίαση της συμφωνίας που έχει επιτευχθεί με τους θεσμούς στο Eurogroup του Ιουνίου του 2018.

Είναι σαφές από τη συμφωνία ότι τα διαθέσιμα κεφάλαια στο «μαξιλάρι» του χρέους δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση παροχών, όπως ουσιαστικά ζητάει η ελληνική κυβέρνηση.

Επιπλέον η προώθηση – μονομερώς – μιας τέτοιας οικονομικής πολιτικής θα επιφέρει και την αλλαγή κλίματος στις αγορές για τα ελληνικά ομόλογα, αλλά και την επιβολή κυρώσεων από την πλευρά των θεσμών, όπως είναι η μη έγκριση / αποδέσμευση των επόμενων δόσεων από τα ANFAs και τα SMPs (σ.σ.: η ζημιά φτάνει ετησίως στο 1 δισ. ευρώ για την ελληνική οικονομία) ή η ακύρωση της προωθούμενης πρόωρης αποπληρωμής των δόσεων της επόμενης διετίας στο ΔΝΤ, κάτι που επίσης θα ζημιώσει την Ελλάδα με τουλάχιστον 100 εκατ. ευρώ.

Από τον ίδιο τον πρωθυπουργό έχουν ακουστεί και άλλες παροχές με κόστος πολλών δισ. ευρώ.

● Η βασικότερη είναι η δέσμευση για τη διατήρηση του αφορολογήτου στα σημερινά επίπεδα, μέτρο που από μόνο του έχει κόστος 2 δισ. ευρώ.

● Η δεύτερη είναι η πρόθεση αύξησης της κατώτατης εθνικής σύνταξης κατά 50 ευρώ τον μήνα ή κατά 600 ευρώ τον χρόνο. Ουδέποτε δόθηκαν περισσότερες διευκρινίσεις για το πότε θα γίνει αυτή η αύξηση.

Το δεδομένο είναι ότι το δημοσιονομικό κόστος μπορεί να φτάσει το 1,5 δισ. ευρώ ετησίως αν η αύξηση περάσει σε όλους τους συνταξιούχους ή κοντά στο 1 δισ. ευρώ αν υπάρξει και ο «συμψηφισμός» της αύξησης με τη λεγόμενη προσωπική διαφορά.

Οι εξαγγελίες που ακούστηκαν για επαναφορά του ΕΚΑΣ (και μάλιστα από τον υπουργό Οικονομικών) εντάσσονται ουσιαστικά στο ίδιο σενάριο. Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος άλλωστε δεν μίλησε για επαναφορά αυτού καθαυτού του επιδόματος κοινωνικής αλληλεγγύης συνταξιούχων, αλλά για ένα πιο στοχευμένο μέτρο, που θα διορθώνει ένα «από τα μεγαλύτερα λάθη του ΣΥΡΙΖΑ».

Τέλος, την περασμένη Παρασκευή ο πρωθυπουργός δήλωσε στην ΕΡΤ ότι για το 2020 προγραμματίζει και τη δεύτερη φάση περικοπής του ΕΝΦΙΑ, ώστε η ελάφρυνση από την επόμενη χρονιά να φτάσει ακόμη και στο 50% σε σχέση με τα δεδομένα του 2018. Με αυτή τη δήλωση πρόσθεσε ακόμη 300 εκατ. ευρώ στον συνολικό λογαριασμό των μέτρων.

Πρόγραμμα Ν.Δ.

Η Νέα Δημοκρατία, από την άλλη, προς το παρόν δεν έχει πει όχι σε τίποτα. Στελέχη της έχουν αρνηθεί δημοσίως ότι, αν η σημερινή αξιωματική αντιπολίτευση επικρατήσει στις εκλογές της 7ης Ιουλίου, θα υπάρξει κατάργηση της λεγόμενης 13ης σύνταξης από το 2020.

Επίσης η Νέα Δημοκρατία έχει προκρίνει και την κατάργηση της περικοπής του αφορολογήτου προχωρώντας μάλιστα στην κατάθεση της σχετικής τροπολογίας στη Βουλή. Έχει υπερψηφίσει τις μειώσεις στον ΦΠΑ – κάτι που σημαίνει ότι θα φανεί ανακόλουθη αν την επομένη των εκλογών αντιστρέψει μέτρα που η ίδια θα έχει ψηφίσει.

Μόνο και μόνο αυτά τα μέτρα δημιουργούν ένα δημοσιονομικό βάρος της τάξεως των 3 δισ. ευρώ στον προϋπολογισμό του 2020, το οποίο η Νέα Δημοκρατία δεν είχε υπολογίσει όταν έφτιαχνε το δικό της οικονομικό πρόγραμμα.

Επίσης, πέραν των συγκεκριμένων μέτρων, η Νέα Δημοκρατία έχει ταχθεί υπέρ της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών από το 20% που είναι σήμερα σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα, υπέρ της θέσπισης χαμηλού συντελεστή 9% στη φορολογική κλίμακα, υπέρ της ταχείας μείωσης του συντελεστή φορολόγησης των επιχειρήσεων αλλά και του συντελεστή φορολόγησης των μερισμάτων.

Το πώς θα χρηματοδοτηθούν όλα αυτά τα μέτρα είναι επίσης άγνωστο. Το μόνο που έχει πει η Νέα Δημοκρατία είναι ότι θα εξασφαλίσει άμεσα 2 δισ. ευρώ από την περικοπή δαπανών, χωρίς όμως να εξειδικεύσει το πώς θα εξασφαλιστεί αυτό το ποσό.

Ένα μέρος θα καλυφθεί από την επαναφορά του κανόνα «μία πρόσληψη για κάθε πέντε αποχωρήσεις» και ένα άλλο μέρος από τη μη ανανέωση των συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου.

Ερώτημα η στάση των επιτηρητών

Τη Δευτέρα υπάρχει μια σημαντική συνάντηση στις Βρυξέλλες, η οποία εν πολλοίς θα καθορίσει και την προεκλογική ατζέντα. Στη συνεδρίαση του EWG αναμένεται να ληφθεί η οριστική απόφαση για τη στάση που θα τηρήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέναντι στην Ελλάδα κατά την προεκλογική περίοδο της χώρας.

Πάγια τακτική των Ευρωπαίων είναι να μην εμπλέκονται στις εσωτερικές πολιτικές διαδικασίες των χωρών – μελών. Για την Ελλάδα ήταν προγραμματισμένο στις 5 Ιουνίου να δοθεί στη δημοσιότητα η έκθεση της τρίτης μεταμνημονιακής αξιολόγησης και στις 13 Ιουνίου να γίνει η σχετική συζήτηση στο Eurogroup.

H έκθεση παρουσιάζει πλέον πολύ μεγάλο ενδιαφέρον λόγω της συγκυρίας. Θα αποτυπώνει για πρώτη φορά δημόσια τη στάση των θεσμών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής απέναντι στα μέτρα που ψήφισε πρόσφατα η ελληνική Βουλή. Τις τελευταίες ημέρες καλλιεργήθηκε το σενάριο ότι μπορεί να αναβληθεί ακόμη και η δημοσίευση της έκθεσης (και όχι μόνο η συζήτηση του σχετικού θέματος στο Eurogroup).

Νεότερες πληροφορίες ανέφεραν ότι τελικώς οι «γραφειοκράτες» των Βρυξελλών θα έκαναν τη δουλειά τους βάσει του προγραμματισμού δημοσιεύοντας τη σχετική έκθεση και θα άφηναν τους πολιτικούς στο Eurogroup να διαχειριστούν με τα δικά τους κριτήρια το περιεχόμενό της, αποφασίζοντας δηλαδή αν θα προχωρήσουν σε αυστηρές συστάσεις προς την ελληνική κυβέρνηση ή όχι, δεδομένου ότι και ο υπουργός Οικονομικών που θα παρίσταται στις 13 Ιουνίου (ή ο Χουλιαράκης ή ο Τσακαλώτος) δεν θα έχουν πλέον πολλά περιθώρια αντίδρασης λόγω του ότι θα βρισκόμαστε επίσημα σε προεκλογική περίοδο.

Σε κάθε περίπτωση το να αποτυπωθεί δημόσια ότι υπάρχει «τρύπα» (κατά την εκτίμηση των Βρυξελλών) στον προϋπολογισμό της Ελλάδας μετά την καταβολή της 13ης σύνταξης θα είναι ένα στοιχείο που δεν θα περάσει απαρατήρητο κατά την προεκλογική περίοδο. Και το ένα και το άλλο κόμμα θα πρέπει να απαντήσουν πολύ συγκεκριμένα στο ερώτημα τι θα κάνουν την επομένη των εκλογών:

● Θα λειτουργήσουν μονομερώς;

● Θα επιδιώξουν να πείσουν τους Ευρωπαίους ότι η τρύπα δεν υπάρχει;

● Θα λάβουν άλλα ισοδύναμα μέτρα;

Αυτά θα είναι τα «δύσκολα» της προεκλογικής περιόδου για τα δύο κόμματα. Αυτά που αφορούν το μέλλον και όχι το παρελθόν. Είναι βεβαίως δεδομένο ότι θα γίνουμε μάρτυρες ανταλλαγής κατηγοριών για το ποιο από τα δύο κόμματα «εξολόθρευσε» τη μεσαία τάξη και για το ποιο οδήγησε επί των ημερών του τους φτωχούς στο να ψάχνουν τρόφιμα στα σκουπίδια.

Σε κάθε περίπτωση, στην τελική ευθεία προς την κάλπη οι χειρισμοί θα πρέπει να είναι προσεκτικοί και από τις δύο πλευρές, καθώς η απόλυτη ειλικρίνεια και η πλήρης εξήγηση του τι πρόκειται να γίνει μετά τις εκλογές μάλλον δυσαρέσκεια θα προκαλέσει και διάψευση των όποιων προσδοκιών έχουν καλλιεργηθεί.