Η ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα ή ως τραγωδία, έχει πει ο Καρλ Μαρξ. Ίσως από τότε είχε καταλάβει ότι η μεγαλύτερη φάρσα – και ενδεχομένως καταδίκη – της οικονομίας της αγοράς είναι η απληστία της.

Ένα ηχηρό παράδειγμα απληστίας είναι το Facebook, το οποίο έχει καταφέρει να κυριαρχεί στην καθημερινότητά μας και, μετά το σκάνδαλο που αφορά την παραβίαση ιδιωτικότητας των χρηστών, έρχεται να μπει και στο πορτοφόλι μας ή, καλύτερα, να γίνει το πορτοφόλι μας.

Ανακοίνωσε τη δημιουργία κρυπτονομίσματος με το όνομα libra και με τη συνεργασία πολλών δημοφιλών εταιρειών. Την ίδια στιγμή η εταιρεία PwC ανακοίνωσε ότι βρήκε τρόπο να βοηθήσει τα κράτη και τις κεντρικές τράπεζες στον έλεγχο της διακινούμενης αξίας μέσα από τα κρυπτονομίσματα, που στην ουσία ανακαλύφθηκαν για να είναι «ελεύθερα ελέγχου» από τον οποιονδήποτε και άρα να αποτελούν το ιδανικό εργαλείο για παράνομες πράξεις.

Οργή τραπεζών και κρατών

Το Facebook αποκάλυψε πριν από μερικές μέρες τα σχέδιά του να λανσάρει ένα κρυπτονόμισμα, το libra, στο πλαίσιο των προσπαθειών του να επεκτείνει τη δράση και επίδραση στις ζωές των χρηστών του πέρα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προς το ηλεκτρονικό εμπόριο και τα παγκόσμια συστήματα πληρωμών.

Αφού συνένωσε τις δυνάμεις του με 28 εταίρους δημιούργησε μια οντότητα με έδρα τη Γενεύη που ονομάζεται Libra Association, η οποία θα ελέγχει το νέο ψηφιακό του νόμισμα που θα κυκλοφορήσει – σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις – το πρώτο εξάμηνο του 2020, σύμφωνα με πληροφορίες από το Facebook.

Η έμπνευση για την ονομασία libra προήλθε από τη ρωμαϊκή ζυγαριά, που θεωρείται σύμβολο της δικαιοσύνης, και τη γαλλική λέξη «liberte» για την «ελευθερία», δήλωσε ο Ντέιβιντ Μάρκους, πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος της PayPal, που είναι επικεφαλής του προγράμματος για το Facebook. «Ελευθερία, δικαιοσύνη και χρήματα, που είναι ακριβώς αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε εδώ» δήλωσε.

Παράκαμψη;

Το Facebook, διά της θυγατρικής με την ονομασία Calibra, θα προσφέρει ηλεκτρονικά πορτοφόλια για όσους θέλουν να αποταμιεύουν, να διαμοιράζονται και να ξοδεύουν libras. Η Calibra θα είναι συνδεδεμένη με τις πλατφόρμες μηνυμάτων του Facebook, το Messenger και το WhatsApp, που έχουν ήδη πάνω από ένα δισεκατομμύριο χρήστες. Η μεγαλύτερη πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης έχει μεγάλες προσδοκίες για το κρυπτονόμισμά της, αν και γνωρίζει ότι εισέρχεται σε περιοχή δραστηριοποίησης που θα προκαλέσει πολλά ερωτήματα νομιμότητας και ανταγωνισμού.

Η βασική στόχευση του Facebook είναι να προσφέρει για πρώτη φορά πρόσβαση σε χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες σε καταναλωτές που δεν χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες των τραπεζών. Κάτι που εκείνοι ονομάζουν εκδημοκρατισμό, αλλά οι επικριτές το θεωρούν ως έναν νέο τρόπο ελέγχου ζωτικών στιγμών της ζωής και της καθημερινότητας των χρηστών.

Άλλωστε, η ανακοίνωση για το libra έρχεται την ώρα που το Facebook αντιμετωπίζει έντονες επικρίσεις λόγω μιας σειράς σκανδάλων και ίσως βρεθεί ενώπιον αντιδράσεων από ακτιβιστές υπέρ της προστασίας των προσωπικών δεδομένων, καταναλωτικές οργανώσεις, ρυθμιστικές αρχές και βουλευτές.

Οι εταίροι που συμμετέχουν στο πρόγραμμα αυτό περιλαμβάνουν ονόματα όπως οι Mastercard Inc, Visa Inc, Spotify Technology S.A., PayPal Holdings Inc, eBay Inc, Uber Technologies Inc και Vodafone Group Plc, καθώς και εταιρείες επενδύσεων κεφαλαίων όπως η Andreessen Horowitz. Ευελπιστούν να έχουν 100 μέλη έως το λανσάρισμα του libra το πρώτο εξάμηνο του 2020.

Κάθε μέλος λαμβάνει το δικαίωμα μίας ψήφου σε σημαντικές αποφάσεις αναφορικά με το δίκτυο του κρυπτονομίσματος και οι εταιρείες πρέπει να επενδύσουν τουλάχιστον 10 εκατ. δολάρια για να μπορούν να συμμετέχουν.

Οι ρυθμιστικές αρχές

Δεν είναι σαφές πώς θα αντιδράσουν οι ρυθμιστικές αρχές στην είσοδο του Facebook στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες μέσω του κόσμου των κρυπτονομισμάτων, καθώς ουσιαστικά, από τη φύση του, το κρυπτονόμισμα είναι ανεξέλεγκτο. Και η αγορά στην οποία «διαπραγματεύονται» τα κρυπτονομίσματα βαρύνονται από κατηγορίες για ξέπλυμα χρήματος, εμπόριο ναρκωτικών και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.

Το Facebook ισχυρίζεται ότι θα έρθει σε επαφές με τις ρυθμιστικές αρχές, αλλά και τράπεζες, ώστε να διασκεδάσει τις επικρίσεις, ενώ διακριτικά μίλησε και για παρόμοιες της Apple, μόνο που ξέχασε να πει ότι η δραστηριοποίηση της Apple εμπλέκει και τράπεζα.

Η Libra Association σχεδιάζει να αντλήσει χρήματα μέσω ιδιωτικής τοποθέτησης τους επόμενους μήνες, σύμφωνα με ανακοίνωση του ίδιου του οργανισμού. Αν και οι υποστηρικτές του, σύμφωνα με το Reuters, είναι αισιόδοξοι για τις προοπτικές του, κάποιοι εξέφρασαν την επιφύλαξη ότι οι ανησυχίες για τα προσωπικά δεδομένα των καταναλωτών ή τα ρυθμιστικά εμπόδια ίσως αποτρέψουν την επιτυχία του έργου.

Η Calibra θα διενεργήσει ελέγχους συμμόρφωσης για τους πελάτες που θέλουν να χρησιμοποιήσουν το libra μέσω πιστοποίησης και διαδικασιών κατά των κρουσμάτων εξαπάτησης, που είναι συνηθισμένες πρακτικές μεταξύ των τραπεζών, ανέφερε το Facebook. Όμως, πώς θα ελέγχεται η συμμόρφωση για τη διακίνηση χρήματος ή τη φοροδιαφυγή;

Ίσως το νέο εργαλείο που ισχυρίζεται ότι ανακάλυψε η PwC, με την ονομασία Hallo, που σύμφωνα με την εταιρεία παρέχει αξιόπιστα εργαλεία για έρευνα και διαδικασίες ασφάλισής για υπηρεσίες και πελάτες που δραστηριοποιούνται στην αγορά με κρυπτονομίσματα, να είναι μια λύση. Σε μια πραγματικότητα στην οποία το κέρδος, με λυσσαλέο και ευρηματικό τρόπο, δρα ανεξέλεγκτο, επανέρχεται στον δημόσιο διάλογο το βασικό ερώτημα: Είναι εκδημοκρατισμός τα κοινωνικά δίκτυα ή το ακριβώς αντίθετο;