Ερωτήματα για τη λειτουργικότητα του πολυπληθούς κυβερνητικού σχήματος

Αν υπάρχει ένας χαρακτηρισμός που ταιριάζει γάντι στο πρώτο κυβερνητικό σχήμα του Κυριάκου Μητσοτάκη, αυτός σίγουρα δεν είναι «μικρό και ευέλικτο».

Με 51 μέλη, με μόνο πέντε γυναίκες – στοιχείο που ούτε απαρατήρητο ούτε ασχολίαστο έμεινε –, με 21 εξωκοινοβουλευτικά στελέχη και με τους υφυπουργούς να αναλαμβάνουν εξαρχής συγκεκριμένους και αυστηρά καθορισμένους ρόλους, η κυβέρνηση μοιάζει να απηχεί απολύτως την πολιτική φιλοσοφία και προσέγγιση του νέου πρωθυπουργού.

Δηλαδή ένα σχήμα με πολλούς τεχνοκράτες, με τους υπουργούς να μοιάζουν με μάνατζερ και με στενή παρακολούθηση του κυβερνητικού έργου από το Μαξίμου. Με άλλα λόγια, η «μεγάλη εικόνα» του νέου κυβερνητικού σχήματος χρειάζεται ως… προαπαιτούμενο έναν ιδιαίτερα δυνατό κεντρικό μηχανισμό ελέγχου και συντονισμού του κυβερνητικού έργου. Έναν ρόλο που αναλαμβάνει ο Άκης Σκέρτσος, υφυπουργός Παρά τω Πρωθυπουργώ, αρμόδιος για τον συντονισμό του κυβερνητικού έργου, ο οποίος ήταν γενικός διευθυντής του ΣΕΒ από τον Ιούνιο του 2014 μέχρι πρόσφατα.

Ωστόσο, τα στοιχήματα που ήδη μπαίνουν είναι αν το σχήμα αυτό θα είναι λειτουργικό και αν οι στενά καθορισμένες αρμοδιότητες του κάθε υφυπουργού της κυβέρνησης θα λειτουργήσουν ως κίνητρο για μεγαλύτερη αποδοτικότητα ή ως τροχοπέδη για το κυβερνητικό έργο.

Μέχρι να υπάρξει απάντηση, σε λίγο καιρό, στο αν το συγκεκριμένο κυβερνητικό σχήμα θα δουλέψει ή θα αποδειχθεί δυσλειτουργικό, ή αν αποτελεί ένα μοντέλο μετάβασης σε ένα ακόμα πιο τεχνοκρατικό σχήμα που μπορεί να θέλει ο Μητσοτάκης, αξίζει να σημειωθεί ότι τον βασικό άξονα της «γαλάζιας» κυβερνητικής πολιτικής θα αποτελεί το Μαξίμου. Με άλλα λόγια, η ομάδα που πλαισιώνει τον Μητσοτάκη και παίρνει μέρος στον πρωινό καφέ.

Ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης, με κομβικό ρόλο στο στενό κυβερνητικό επιτελείο, ο υφυπουργός αρμόδιος για τον συντονισμό του κυβερνητικού έργου Άκης Σκέρτσος, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας. ο διευθυντής του γραφείου του πρωθυπουργού Γρηγόρης Δημητριάδης και ο διευθυντής του γραφείου Τύπου του πρωθυπουργού Κωνσταντίνος Ζούλας.

Ο μέχρι πρότινος στενός συνεργάτης του πρωθυπουργού, και αυτός που πιστώνεται σε μεγάλο βαθμό τη στρατηγική της «γαλάζιας» επικράτησης, Τάκης Θεοδωρικάκος ανέλαβε το υπουργείο Εσωτερικών με το στοίχημα της αλλαγής του εκλογικού νόμου να βρίσκεται στα χέρια του, όπως και η ευχερέστερη διακυβέρνηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά έχοντας στην ατζέντα του και το Ελληνικό Δημόσιο.

Ανοίγματα…

Στίγμα προθέσεων δίνει η παρουσία τριών εξωκοινοβουλευτικών υπουργών και άλλων 18 σε θέσεις υφυπουργών. Σύμφωνα με «γαλάζιες» πηγές, με αυτή την επιλογή ο Μητσοτάκης πραγματοποιεί τη δέσμευσή του να φέρει νέα πρόσωπα στην πολιτική αξιοποιώντας αφενός επιτυχημένα στελέχη από τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα και αφετέρου ανθρώπους που έχουν διαπρέψει στο εξωτερικό σε θέσεις ευθύνης. Έτσι, λοιπόν, τρεις εξωκοινοβουλευτικοί υπουργοί σηματοδοτούν το άνοιγμα του Κυριάκου Μητσοτάκη στον κεντρώο χώρο.

● Με «παράσημο» την εξάρθρωση της «17Ν» ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης επιστρέφει σε γνώριμα λημέρια, τα οποία γνωρίζει σαν την παλάμη του, προκειμένου να επιτύχει τον κεντρικό στόχο της Ν.Δ. να αποκατασταθεί το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών.

● Ακολουθεί η επί σειρά ετών «σιδηρά κυρία» του υπουργείου Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.

● Ο Κυριάκος Πιερρακάκης, υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, αν και προέρχεται από την Κεντροαριστερά, εδώ και καιρό είναι ατύπως σύμβουλος του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Κρίσιμα πόστα

Το υπουργείο Εξωτερικών, ευαίσθητο λόγω της μεγάλης έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις αλλά και της Συμφωνίας των Πρεσπών και της γνωστής αρνητικής «γαλάζιας» στάσης, αναλαμβάνει ο μετριοπαθής και σοβαρός Νίκος Δένδιας, ενώ αναπληρωτής υπουργός αρμόδιος για τα ευρωπαϊκά θέματα ορίστηκε ο Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης.

Πλαισιώνονται από τον Κώστα Φραγκογιάννη, που αναλαμβάνει υφυπουργός αρμόδιος για την οικονομική διπλωματία και την εξωστρέφεια, έχοντας διατελέσει για πάνω από τριάντα χρόνια υψηλόβαθμο στέλεχος σε σημαντικές επιχειρήσεις και ομίλους, και από τον Αντώνη Διαματάρη, που αναλαμβάνει υφυπουργός Εξωτερικών με αρμοδιότητα τα θέματα του Απόδημου Ελληνισμού, ο οποίος είναι ο εκδότης του «Εθνικού Κήρυκα» της Νέας Υόρκης, μιας εφημερίδας με παραδοσιακά καλή σχέση με την οικογένεια Μητσοτάκη.

Το κρίσιμο, πάλι λόγω των ελληνοτουρκικών σχέσεων, υπουργείο Άμυνας αναλαμβάνει ο Νίκος Παναγιωτόπουλος με υφυπουργό Άμυνας τον πρώην αρχηγό ΓΕΣ Αλκιβιάδη Στεφανή.

Ο Κώστας Τσιάρας μπαίνει επικεφαλής του υπουργείου Δικαιοσύνης, συνεπικουρούμενος από τον υφυπουργό Δημήτρη Κράνη, που έχει διατελέσει ανώτατος δικαστικός λειτουργός, αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου μέχρι προ ελαχίστων ημερών και γενικός διευθυντής της Εθνικής Σχολής Δικαστών.

Στο εμβληματικό για τον Μητσοτάκη υπουργείο Παιδείας ορίστηκε υπουργός η Νίκη Κεραμέως, με υφυπουργό αρμόδια για θέματα Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής τη Σοφία Ζαχαράκη και υφυπουργό αρμόδιο για θέματα Ανώτατης Εκπαίδευσης τον Βασίλη Διγαλάκη.

Στον «τόπο του εγκλήματος», δηλαδή στο υπουργείο Εργασίας, επέστρεψε ο Γιάννης Βρούτσης, με υφυπουργό αρμόδιο για θέματα κοινωνικής ασφάλισης τον Νότη Μηταράκη και υφυπουργό αρμόδια για θέματα Πρόνοιας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης τη Δόμνα Μιχαηλίδου. Η κ. Μιχαηλίδου ήταν η υπεύθυνη οικονομολόγος της ομάδας των κατασκευών για την Τρίτη Εργαλειοθήκη Ανταγωνισμού του ΟΟΣΑ και τα τελευταία χρόνια σύμβουλος μεταρρυθμίσεων του προέδρου της Ν.Δ.

Μεγάλο ποντάρισμα

Αιχμή του δόρατος της κυβερνητικής πολιτικής είναι η μείξη πολιτικών στελεχών και τεχνοκρατών, ιδιαίτερα σε τομείς όπου ο Μητσοτάκης ποντάρει πάρα πολλά.

Σε κάθε περίπτωση πάντως στον βασικό κορμό της κυβέρνησης και σε θέσεις – κλειδιά στα υπουργεία που διαχειρίζονται την οικονομία, την ανάπτυξη και τις επενδύσεις, αλλά και σε άλλους κρίσιμους τομείς, τοποθετήθηκαν πρόσωπα που ενστερνίζονται πλήρως τα «πιστεύω» του νέου πρωθυπουργού, στέλνοντας μήνυμα προς τον επιχειρηματικό κόσμο ότι αυτή η κυβέρνηση θα είναι… πολύ φιλικότερη μαζί τους από την προηγούμενη σε μια σειρά ζητήματα.

Στο υπουργείο Οικονομικών, εκτός από τον υπουργό Χρήστο Σταϊκούρα και τον υφυπουργό αρμόδιο για τη φορολογική πολιτική και τη δημόσια περιουσία Απόστολο Βεσυρόπουλο, μπήκαν ο Γιώργος Ζαββός, που αναλαμβάνει υφυπουργός Οικονομικών αρμόδιος για την εποπτεία του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ο οποίος έχει μακρά θητεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση και είναι ειδικός σε θέματα που αφορούν τον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα, αλλά και ο Θεόδωρος Σκυλακάκης, που αναλαμβάνει υφυπουργός Οικονομικών αρμόδιος για τη δημοσιονομική πολιτική.

Στο υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων ο υπουργός Άδωνις Γεωργιάδης και ο υφυπουργός αρμόδιος για την Έρευνα και την Τεχνολογία Χρίστος Δήμας πλαισιώνονται από:

● Τον Γιάννη Τσακίρη, που αναλαμβάνει υφυπουργός Ανάπτυξης αρμόδιος για τις Επενδύσεις και τις Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα. Είναι ένας από τους πλέον ειδικούς στην Ελλάδα σε θέματα επιχειρηματικών συμμετοχών (venture capital) και διαθέτει πλούσια πείρα στον ιδιωτικό τομέα ενώ από το 2006 είναι στέλεχος του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων.

● Και τον Νίκο Παπαθανάση, που αναλαμβάνει υφυπουργός Ανάπτυξης με αρμοδιότητα τον τομέα της βιομηχανίας και του εμπορίου. Είναι από το 2016 γενικός διευθυντής της Ν.Δ., ενώ μετράει 35 χρόνια εργασιακής εμπειρίας, πολλά από τα οποία σε ανώτερες και ανώτατες διοικητικές θέσεις του ιδιωτικού τομέα.

Ο έτερος αντιπρόεδρος της Ν.Δ. Κωστής Χατζηδάκης αναλαμβάνει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και κυρίως την «καυτή πατάτα» της ΔΕΗ. Μαζί του θα βρίσκονται:

● Ο Γεράσιμος Θωμάς, που αναλαμβάνει υφυπουργός Ενέργειας αρμόδιος για θέματα ενέργειας και φυσικών πόρων, ο οποίος είναι αναπληρωτής γενικός διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων (EFSI).

● Και ο Δημήτρης Οικονόμου, που αναλαμβάνει υφυπουργός αρμόδιος για θέματα χωροταξίας και αστικού περιβάλλοντος είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και διευθυντής του Εργαστηρίου Χωροταξικού και Πολεοδομικού Σχεδιασμού.

«Ειδικές αποστολές»

Βασικό ζητούμενο για το πολυπληθές υπουργικό συμβούλιο, που περιλαμβάνει και την ομάδα των εξωκοινοβουλευτικών υφυπουργών, μια ομάδα επί της ουσίας από τεχνοκράτες «ειδικών αποστολών», είναι το πώς θα διοικηθεί και πόσο ισχυρός θα είναι ο κεντρικός μηχανισμός συντονισμού του κυβερνητικού έργου. Ένα δεύτερο ζητούμενο είναι αν οι τεχνοκράτες, στο τέλος της ημέρας, θα λειτουργούν και ως ένας «αξιολογητής» του προϊστάμενου υπουργού.

Κομβικού χαρακτήρα θεωρείται, πάντως, η συμμετοχή στην κυβέρνηση υφυπουργών που αναλαμβάνουν να «τρέξουν» σημαντικό όγκο δουλειάς. Όπως:

● O Λευτέρης Οικονόμου, που αναλαμβάνει υφυπουργός Προστασίας του Πολίτη αρμόδιος για θέματα αντεγκληματικής πολιτικής και σωφρονιστικού συστήματος είναι αντιστράτηγος ε.α. της Ελληνικής Αστυνομίας. Κατά την περίοδο της αρχηγίας του (2009-2011) εξαρθρώθηκε η τρομοκρατική οργάνωση Επαναστατικός Αγώνας, δημιουργήθηκε η Υπηρεσία Οικονομικής Αστυνομίας και Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος και αναβαθμίστηκε η Άμεση Δράση με την ίδρυση των ομάδων ΔΙΑΣ.

● Ο Βασίλης Κοντοζαμάνης, που αναλαμβάνει υφυπουργός Υγείας, έχει διατελέσει πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΟΦ) και γενικός γραμματέας Υγείας.

● Ο Θεόδωρος Λιβάνιος, που αναλαμβάνει υφυπουργός Εσωτερικών, αρμόδιος για θέματα αυτοδιοίκησης και εκλογών και θα αναλάβει τη διαμόρφωση του νέου εκλογικού νόμου, διετέλεσε γενικός γραμματέας του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης επί υπουργίας Κυριάκου Μητσοτάκη. Από την εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη στην προεδρία της Νέας Δημοκρατίας μέχρι σήμερα ήταν διευθυντής Πληροφορικής του κόμματος και επικεφαλής της ψηφιακής καμπάνιας των Ευρωεκλογών του Μαΐου 2019 και των εθνικών εκλογών του Ιουλίου 2019.

● Ο Γρηγόρης Ζαριφόπουλος, που αναλαμβάνει υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης αρμόδιος για τα θέματα ψηφιακής στρατηγικής είναι στέλεχος επιχειρήσεων, μέχρι πρόσφατα περιφερειακός διευθυντής Νοτιοανατολικής Ευρώπης της Google.

● Ο Στέλιος Πέτσας, που αναλαμβάνει υφυπουργός Παρά τω Πρωθυπουργώ αρμόδιος για θέματα επικοινωνίας και ενημέρωσης και κυβερνητικός εκπρόσωπος, την περίοδο 2012-2014 ήταν από τους βασικούς διαπραγματευτές της ελληνικής πλευράς με τους εταίρους μας της Ε.Ε., της ΕΚΤ και του ΔΝΤ για τα θέματα δημοσιονομικής πολιτικής. Από τον Απρίλιο του 2018 ανέλαβε διευθυντής του γραφείου του Μητσοτάκη.

«Σκληρά» παραγωγικά

Μια παρατήρηση που μπορεί να γίνει ακόμα είναι ότι ο Μητσοτάκης στελέχωσε την κυβέρνησή του με «εκπροσώπους» όλων των τάσεων μέσα στο κόμμα, από «καραμανλικούς» μέχρι «σαμαρικούς», δείχνοντας ότι αντιλαμβάνεται και το παιχνίδι των ισορροπιών μέσα στο κόμμα.

Ωστόσο, μια ακόμη παρατήρηση για το νέο κυβερνητικό σχήμα που δεν διέφυγε κανενός αφορά στελέχη τα οποία θεωρείται ότι ανήκουν στη «σκληρή πτέρυγα» του κόμματος της Ν.Δ.

Προβεβλημένα στελέχη, όπως ο Άδωνις Γεωργιάδης, ο Μάκης Βορίδης, ακόμα και ο Βασίλης Κικίλιας, ανέλαβαν παραγωγικά χαρτοφυλάκια (υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων ο πρώτος, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ο δεύτερος) ή υπουργεία άμεσα συνδεδεμένα με την καθημερινότητα, όπως το Υγείας στην περίπτωση του Κικίλια.

Ο Μητσοτάκης μοιάζει να στέλνει μήνυμα ότι επιθυμεί να τους «δοκιμάσει» σε υπουργεία που η αποδοτικότητά τους είναι εύκολα και εμφανώς μετρήσιμη. Αλλά και αποφεύγοντας να τους δώσει χαρτοφυλάκια που θα μπορούσαν να προκαλέσουν εντάσεις, για να το πούμε όσο πιο κομψά γίνεται…

Εκτός η Όλγα

Ταυτόχρονα, μέσω της σύνθεσης της κυβέρνησης ο Μητσοτάκης έστειλε ένα σαφές μήνυμα σε όλα τα στελέχη της Ν.Δ., αφήνοντας εκτός σχήματος ένα από τα πλέον προβεβλημένα και δημοφιλή στελέχη του κόμματος. Ο λόγος για την Όλγα Κεφαλογιάννη, η οποία έμεινε εκτός κυβέρνησης με συνοπτικές διαδικασίες όταν η ίδια ζήτησε διευρυμένες αρμοδιότητες.

Σύμφωνα με πληροφορίες στην Όλγα Κεφαλογιάννη προτάθηκε το υπουργείο Τουρισμού στο οποίο κατά το παρελθόν έχει διαπρέψει. Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι η κ. Κεφαλογιάννη ζήτησε το υπουργείο Τουρισμού να απορροφήσει και το υπουργείο Πολιτισμού. Ο Μητσοτάκης αρνήθηκε, η Όλγα Κεφαλογιάννη έμεινε εκτός κυβέρνησης και ο Τουρισμός βρέθηκε στα χέρια του Χάρη Θεοχάρη με υφυπουργό τον Μάνο Κόνσολα.