Ξανάρχισε ο λόγος περί «ασύλου»….. Με αριστοτεχνικό τρόπο χρησιμοποιήθηκε το φαντασιακό του στοιχείο για προεκλογικές σκοπιμότητες και έτσι εξακολουθεί να χρησιμοποιείται. Όλα τα κόμματα, δηλαδή και τα επικαλούμενα το φαντασιακό περί «δεξιάς» και τα επικαλούμενα το φαντασιακό περί «αριστεράς», όπως και όλα τα συνωστιζόμενα  στο  πολύφερνο «κέντρο»,   κερδοσκοπούν πάνω σε αυτό. Τελικώς βεβαίως από την συζήτηση και την ενδεχόμενη αναστάτωση που θα προκύψει, θα ωφεληθούν άλλοι και αυτό είναι εύκολο να το καταλάβει κανείς. Αναφέρω μόνο ένα ιστορικό γεγονός: Όταν κάποτε με τον υπουργό Παιδείας  Γεράσιμο Αρσένη «καταλαμβάνονταν» τα Γυμνάσια και τα Λύκεια, με το χαριτωμένο «κάτσε καλά Γεράσιμε», την επόμενη χρονιά οι μαθητές των ιδιωτικών σχολείων πολλαπλασιάστηκαν.

Βεβαίως το «άσυλο» δεν είναι μόνο φαντασιακή υπόθεση, είναι σε κάποιο βαθμό και πραγματική. Ας   δούμε λοιπόν το όλο ζήτημα καθαρότερα:

Ιστορικά το «άσυλο» προέκυψε, ως όρος και πρακτική, όταν μετά τη δικτατορία των συνταγματαρχών, τα πολιτικά κόμματα αποφάσισαν να το νομοθετήσουν προς επίρρωση της δημοκρατικότητάς τους. Δηλαδή το φαντασιακό του στοιχείο  υπήρξε και αιτία θέσμισής του.  Επί στρατιωτικής δικτατορίας,   οι καθηγητές και οι φοιτητές δεν μπορούσαν να εκφραστούν ελεύθερα. Κινδύνευαν να συλληφθούν από την αστυνομία και να οδηγηθούν στα κρατητήρια της ΕΣΑ, κάτι που έγινε πολλάκις. Στην (λεγόμενη) μεταπολίτευση αποφασίσθηκε δια νόμου να απαγορευτεί στην αστυνομία να εισέρχεται στα Πανεπιστήμια, παρότι προφανώς δεν θα έκανε αυτά που γίνονταν επί δικτατορίας των συνταγματαρχών: οι κυβερνήσεις και τα κόμματα έπαψαν να επιβάλουν με την αστυνομία τις πολιτικές τους απόψεις, ίσως βρήκαν άλλους τρόπους.  Αλλά επιτρέψτε μου να πω, πως αυτό ήταν ένα «χρήσιμο φαντασιακό», οι κοινωνίες άλλωστε, όπως μας βεβαίωνε ο Καστοριάδης,  εξ αιτίας των φαντασιακών θεσμίσεών τους υπάρχουν και εξελίσσονται. 

Δυστυχώς όμως, η θεσμοθέτηση   του «ασύλου»,  που επικαλείτο  την  «ελεύθερη  διακίνηση  των ιδεών»,  διεστράφη από τα κόμματα, που κερδοσκόπησαν επί του φαντασιακού του στοιχείου,  καθόσον  δεν ήταν με σαφήνεια περιγεγραμμένη αυτή η θέσμιση ως προς τους στόχους και την εφαρμογή της.  Ακραίο αποτέλεσμα αποτελεί η καταστροφή του Μετσόβιου Πολυτεχνείου από φωτιά, ενώ τα πυροσβεστικά αυτοκίνητα ήταν απ’ έξω και νόμιζαν πως δεν δικαιούνταν να μπουν για να τη σβήσουν. Περίμεναν εντολή από τον τότε Πρύτανή του, εντολή που ουδέποτε έλαβαν, με αποτέλεσμα το κτήριο να καεί, με πολύτιμα αντικείμενα εντός του, ενώ   ο τότε Πρύτανης ουδέποτε λογοδότησε γι’ αυτήν του την εγκληματική αμέλεια. Ειρήσθω εν παρόδω, η παράλειψη του τότε Πρύτανη προξένησε μεγαλύτερη ζημιά από όλους τους «μπαχαλάκηδες»   μαζί,  που σπάνε πόρτες και κομπιούτερς. Επίσης ακραίο αποτέλεσμα είναι και η μετατροπή χώρων των Πανεπιστημίων σε χώρους ελεύθερης διακίνησης  ναρκωτικών, παρασκευής βομβών μολότωφ, κ.λ.π.  

Η ασάφεια του «ασύλου» αίρεται, τελικώς με τον νόμο   4485/2017, επί υπουργίας Γαβρόγλου.  Ορίζεται έκτοτε σαφώς πως: «1. Στα ΑΕΙ κατοχυρώνεται η ακαδημαϊκή ελευθερία στην έρευνα και στη διδασκαλία, καθώς και η ελεύθερη έκφραση και διακίνηση των ιδεών. Το ακαδημαϊκό άσυλο αναγνωρίζεται για την κατοχύρωση των δημοκρατικών αξιών, των ακαδημαϊκών ελευθεριών στην έρευνα και στη διδασκαλία, την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, την προστασία του δικαιώματος στη γνώση και στη μάθηση έναντι οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει. 2. Επέμβαση δημόσιας δύναμης σε χώρους των ΑΕΙ επιτρέπεται αυτεπαγγέλτως σε περιπτώσεις κακουργημάτων, καθώς και εγκλημάτων κατά της ζωής και ύστερα από απόφαση του Πρυτανικού Συμβουλίου σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση. Οι ανωτέρω περιορισμοί δεν ισχύουν για επεμβάσεις του Πυροσβεστικού Σώματος και επεμβάσεις σε περιπτώσεις τροχαίων ατυχημάτων» (άρθρο 3). Τούτο σημαίνει πως όταν τελείται κακούργημα  αυτεπαγγέλτως επεμβαίνει η αστυνομία, καθώς και όταν τελείται ή  επαπειλείται η εκτέλεση εγκλήματος κατά της ζωής.    Αλλά και σε άλλες περιπτώσεις που θα   αποφασίσει το Πρυτανικό Συμβούλιο,  καλείται η αστυνομία. 

Για ό,τι δηλαδή κακουργηματικό και κολάσιμο συντελείται σήμερα στα πανεπιστήμια, υπεύθυνος είναι είτε ο  Διοικητής της αστυνομίας, αν το κακούργημα του επιτρέπει αυτεπάγγελτη επέμβαση, είτε το Πρυτανικό Συμβούλιο που αδιαφορεί να εφαρμόσει το νόμο, αν το αδίκημα δεν μπορεί να επισύρει αυτεπάγγελτη επέμβαση της αστυνομίας.  

Ο «νόμος Γαβρόγλου» με άλλα λόγια λύνει τα κύρια προβλήματα.  Ας μεριμνήσουν λοιπόν για την εφαρμογή του οι Διοικήσεις των Πανεπιστημίων. Αν φοβούνται μήπως τύχουν αντιποίνων από τους κακοποιούς, οφείλει η Πολιτεία να μεριμνήσει για την προστασία τους. Ειδάλλως θα είναι συνένοχη των όποιων παραλείψεών τους. Ο μισθός των Πρυτάνεων άλλωστε, δεν τους επιτρέπει να αγοράζουν κάθε τόσο και άλλο αυτοκίνητο ούτε να βρούν το σπίτι τους πυρπολημένο.

Υπάρχει όμως και το ζήτημα της μη λειτουργίας των μαθημάτων, συνεπεία «καταλήψεων». Η περιβόητη κατάργηση του ασύλου, όπως διακηρύττεται από τη σημερινή κυβέρνηση, θα περιλαμβάνει και επεμβάσεις της αστυνομίας σε περιπτώσεις καταλήψεων; Τελικώς εδώ είναι το κρίσιμο ζήτημα και πάνω σε αυτό στηρίζεται η όλη φαντασίωση περί «ασύλου». Θεωρούμε πως με την «κατάργησή» του λύνεται το θέμα των καταλήψεων. Επαναλαμβάνουμε πως όλα τα άλλα είναι νομικώς λυμένα, παρότι διακηρύσσεται το αντίθετο. Δεν προστατεύεται από το υφιστάμενο «άσυλο» η διακίνηση ναρκωτικών, δεν προστατεύονται οι παρασκευαστές μολότωφ, δεν προστατεύεται η καταστροφή της δημόσιας περιουσίας, δεν προστατεύονται οι έκνομες ενέργειες.   

Αλλά και στις περιπτώσεις των «καταλήψεων»  πάλι    ο «νόμος  Γαβρόγλου»  δίνει λύσεις:  μπορεί οποτεδήποτε το Πρυτανικό συμβούλιο κρίνει πως καταλύεται το «άσυλο» και η ακαδημαϊκή ελευθερία να καλέσει την αστυνομία. Πόσο μάλλον όταν συναποφασίζει δημοκρατικά με τους εκπροσώπους της πλειονότητας των φοιτητών. Πόσο μάλλον όταν οι      φοιτητικοί σύλλογοι αποκτήσουν την εμπιστοσύνη του συνόλου των φοιτητών και  συνεργάζονται έτσι με τις Διοικήσεις των Ιδρυμάτων. Αλλά και αυτά τα προβλέπει εν πολλοίς ο νόμος 4485/17 σε διάφορα άρθρα του. Δείτε επίσης  και τις προβλέψεις που πρέπει να περιλαμβάνει ο «Οργανισμός» των Πανεπιστημίων, με το άρθρο 7, σχετικά με την ανάγκη προστασίας της  δημόσια περιουσίας. Ας διαβάσουμε όλοι καλλίτερα το νόμο αυτόν και ας τον εφαρμόσουμε,  αντί να συνθηματολογούμε αποπροσανατολιστικά επί φαντασιώσεων. Εκτός βεβαίως και αν θέλουμε να δημιουργήσουμε δήθεν αδιέξοδα της δημόσιας εκπαίδευσης (δηλαδή της εκπαίδευσης των φτωχότερων και μεσαίων κοινωνικών τάξεων),  για ανομολόγητους σκοπούς.

Τελικώς στη βάση όλων βρίσκεται η σχέση Πανεπιστημίου και φοιτητών,   που ως κοινωνία επιθυμούμε να εγκαθιδρύσουμε. Σχηματικώς η σχέση αυτή δεν μπορεί να είναι παρά μία  από τις παρακάτω :

Το Πανεπιστήμιο είναι δημόσια υπηρεσία που πληρώνεται από τους νέους –δηλαδή από τους γονείς τους μέσω της φορολογίας που χρηματοδοτεί τους μισθούς των καθηγητών και την εν γένει λειτουργία τους- για να τους παρέχει συγκεκριμένες εκπαιδευτικές υπηρεσίες, προς ατομικό τους όφελος.  Παραφράζοντας τον Άνταμ Σμίθ, θα λέγαμε και προς όφελος της κοινωνίας, μέσω μιας άλλης «αόρατης χείρας», γι’ αυτό άλλωστε και η υπόλοιπη πέραν των φοιτητών κοινωνία   πληρώνει τη λειτουργία των Πανεπιστημίων.  Σε αυτήν την περίπτωση το κράτος  είναι υποχρεωμένο να διαφυλάξει την προγραμματισμένη παροχή υπηρεσιών προς όλους τους «πελάτες» των ιδρυμάτων του αυτών, που θα εξυπηρετήσουν και όλη την κοινωνία. Αν αυτή η παροχή υπηρεσιών  διαταραχτεί, υποχρεούται να την  προστατεύσει.

 

Το Πανεπιστήμιο που πληρώνει όλη η κοινωνία, δηλαδή το Δημόσιο Πανεπιστήμιο,  το αναγάγουμε σε κυψέλη έρευνας και πνευματικής πρωτοπορίας.  Ως τέτοιο του αναγνωρίζεται αυτονομία και έτσι η κοινωνία το αφήνει να λειτουργήσει ως ανεξάρτητη ενότητα καθηγητών και φοιτητών, δηλαδή καθηγητών και των προικισμένων νέων που επιτυγχάνουν την ένταξή τους σε αυτό.  Σε αυτήν την  περίπτωση σε αυτούς και μόνο επαφίεται η προστασία του ως κυψέλη έρευνας και πνευματικής πρωτοπορίας, σε αυτούς επαφίεται η προστασία του «ασύλου» που δικαιούνται να έχουν. 

 

 Όπως έχουμε εκθέσει και σε παλαιότερο άρθρο μας, αξίζει να προωθήσουμε τη δεύτερη ανωτέρω εκδοχή περί του ρόλου του Πανεπιστημίου,  με την εγκαθίδρυση στη χώρα μας ενός νέου Κοινωνικού Συμβολαίου (https://www.esos.gr/arthra/51389/i-paideia-sta-plaisia-enos-neoy-koinonikoy-symvolaioy-asylo-kai-i-elliniki-glossa).  Στην εναντία περίπτωση δεν μένει παρά η θεώρησή του Πανεπιστημίου ως δημόσιας υπηρεσίας παροχής υπηρεσιών όπως όλες οι άλλες –ταχυδρομεία, νοσοκομεία, κ.λ.π.- που οφείλει η Πολιτεία να προστατεύσει, επιστρατεύοντας όλες τις προς τούτο δικαιοδοσίες  και δυνάμεις της.  Προφανώς βεβαίως η πλειονότητα των  φοιτητών μπορεί να αποφασίσει την διακοπή λειτουργίας του, όπως η πλειονότητα των πολιτών μπορεί να αποφασίσει για την «κατάληψη» των ταχυδρομείων, των νοσοκομείων, των υπουργείων, κ.λ.π., όταν θεωρούν πως δεν επιτελούν το έργο τους σωστά. Η πλειονότητα όμως,  που όμως και αυτή  κρίνεται ως προς τη δημοκρατικότητά και ηθικότητα της ενέργειάς της να διακόψει τη λειτουργία μιας δημόσιας υπηρεσίας που εξυπηρετεί  και τη μειονότητα.

Η αναστάτωση των Πανεπιστημίων από «καταλήψεις» αποφασισμένες από «δυναμικές» μειοψηφίες  που διατείνονται πως αυτές και μόνο κατέχουν την αλήθεια, κάτι σαν το αλάθητο του Πάπα,  δεν κάνουν άλλο παρά να προπαγανδίζουν εμμέσως υπέρ της πρώτης παραπάνω εκδοχής περί των Πανεπιστημίων. Συχνά μάλιστα αυτές οι καταλήψεις εκτελούνται και «φρουρούνται» από 3-4 άτομα, ίσως   στο μέλλον γίνονται και τηλεφωνικώς. Βεβαίως από τις αναστατώσεις αυτές δεν βλάπτονται  παρά μόνο οι χαμηλότερες εισοδηματικές τάξεις της κοινωνίας, οι ανώτερες έχουν φροντίσει να στείλουν τα παιδιά τους να σπουδάσουν στο εξωτερικό, σε Πανεπιστήμια που λειτουργούν κανονικά και που εμείς στη συνέχεια με ενθουσιασμό υποδεχόμαστε τους απόφοιτους τους ως άρχουσα πνευματική, οικονομική και πολιτική ελίτ. 

Εδώ βεβαίως ανακύπτει το θεμελιώδες ζήτημα:  γιατί δεν μπορεί να γίνει  συνεννόηση μεταξύ όλων των μελών των Πανεπιστημίων για αυτό-οργάνωσή τους, με τρόπο δημοκρατικό; Η έλλειψη τέτοιας συνεννόησης μοιραίως   μας οδηγεί  και αυτή  στη ανωτέρω πρώτη εκδοχή περί Πανεπιστημίου. Μήπως υποκρύπτονται ανομολόγητες κομματικές επιδιώξεις, π.χ. η   δημιουργία κομματικών φονταμεταλιστών,  άντληση επιχειρημάτων για προεκλογικούς λόγους, έμμεση προώθηση της ιδιωτικής εκπαίδευσης ή κάτι άλλο.  Θυμηθείτε τι έγινε μετά το «κάτσε καλά Γεράσιμε»,  που πλούτισε τα ιδιωτικά Γυμνάσια και Λύκεια, ακόμα και από οικογένειες που με δυσκολία  μπορούσαν να τα πληρώσουν.

«Ο κόμπος έχει φτάσει στο χτένι» και η ιδιωτική πανεπιστημιακή εκπαίδευση μοιραίως θα εγκαθιδρυθεί και στη χώρας μας (το ευτυχώς ή δυστυχώς είναι   ζήτημα άλλης συζητήσεως, πάντως δεν μπορεί  να παραμένουμε στο διηνεκές   «το Γαλατικό χωριό του Αστερίξ»,  πρέπει τουλάχιστον να αναζητήσουμε κάποια μέση λύση). Προτού υποβαθμίσουμε λοιπόν πλήρως τη Δημόσια Εκπαίδευση, πρέπει γρήγορα  να αποφασίσουμε τι θέλουμε ως Πολιτεία, αφού προηγουμένως κατανοήσουμε τον όρο Πολιτεία και επιλέξουμε τον τρόπο που επιθυμούμε αυτή να υπάρχει.

Αναφερόμενοι στους πολιτικούς μας, θα συμβουλεύαμε να μη αναλίσκονται σε χρήση συνθημάτων επί φαντασιώσεων, αλλά όπως έλεγε ο Ροΐδης, «είς νόμος απαιτείται εις αυτήν την χώραν, ο οποίος να επιτάσσει την εφαρμογήν όλων των υπολοίπων νόμων»…