Ο γραμματέας του ΣΥΡΙΖΑ ξεδιπλώνει τις σκέψεις και τα πιστεύω του για τον ΣΥΡΙΖΑ της νέας εποχής, την πληθυντική Αριστερά, μέσα στο πλαίσιο του διαλόγου που έχει δρομολογήσει η «Εφ.Συν.» για την Αριστερά και την Κεντροαριστερά. Εκτιμά ότι ο νέος ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να αποφύγει τη σοσιαλδημοκρατικοποίηση και να διαμορφώσει μια ταυτότητα σύγχρονου αριστερού κόμματος.

Ταυτόχρονα, καταγράφει τους όρους και τις προϋποθέσεις της διεύρυνσης και θέτει επί τάπητος τα ερωτήματα τα οποία οφείλει να απαντήσει ο ΣΥΡΙΖΑ για να προχωρήσει.

● Πριν από λίγους μήνες και αμέσως μετά την εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία στο Γαλάτσι, σε μια κουβέντα μας, είχατε πει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν προτίθεται να υποκαταστήσει τον χώρο της Κεντροαριστεράς. Οπως δείχνουν όμως τα πράγματα σήμερα, προς τα εκεί οδεύει. Θα ήθελα ένα πρώτο σχόλιο γι’ αυτό…

Κατ’ αρχάς να διευκρινίσουμε τι εννοούσα και τι εννοώ με αυτό. Εννοώ, λοιπόν, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα πρέπει να γίνει ένα κόμμα της Κεντροαριστεράς. Το να διαμορφώσει ένα πλαίσιο μέσα από το οποίο θα μπορούν να εκφραστούν άνθρωποι που αυτοπροσδιορίζονται π.χ. ως κεντροαριστεροί ή σοσιαλδημοκράτες ή δεν ξέρω τι άλλο, είναι καλό. Αρα, λοιπόν, έχει σημασία να δούμε τον ΣΥΡΙΖΑ στη νέα εποχή, πάνω σε ποια προγραμματική πρόταση θα συγκροτείται -και δεν εννοώ τη συρραφή κάποιων θέσεων μόνο- αλλά και με ποιες ιδεολογικές αναφορές και με ποια ταυτότητα.

Θα έλεγα, λοιπόν, ότι η προσπάθειά μας πρέπει να εστιάσει στο γεγονός ότι οφείλουμε να διαμορφώσουμε μια ταυτότητα σύγχρονης πληθυντικής Αριστεράς. Αλλά, σε κάθε περίπτωση, Αριστεράς. Ξέρω, λοιπόν, πολύ καλά τι πρέπει να αποφύγουμε.

● Τι πρέπει να αποφύγει ο ΣΥΡΙΖΑ;

Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να αποφύγει τη σοσιαλδημοκρατικοποίηση, όταν μάλιστα ο χώρος της σοσιαλδημοκρατίας σχεδόν σε όλη την Ευρώπη βρίσκεται σε μια βαθιά κρίση προσανατολισμού και στρατηγικής. Στην Ελλάδα, οι εκφραστές του έχουν τα δικά τους προβλήματα, άρα δεν είναι αυτό το ζητούμενο.

Πρέπει, επίσης, να αποφύγει κάτι που θεωρώ ότι το έχει ξεπεράσει εδώ και χρόνια. Και αυτό αποδεικνύεται το διάστημα από το 2015 ώς σήμερα. Να αποφύγει τη γοητεία μιας εκ του ασφαλούς αντιπολίτευσης που θα είναι ισοπεδωτική, λαϊκιστική και που δεν θα έχει στοιχεία μιας ενιαίας προγραμματικής πρότασης.

Ταυτόχρονα, θα πρέπει να καλύψει το κενό που υπάρχει ανάμεσα στην επιρροή του στην κεντρική πολιτική σκηνή σε σχέση με την απουσία του από επιμέρους κοινωνικούς χώρους (σωματεία, συνδικάτα, τοπική αυτοδιοίκηση). Ετσι, θα πρέπει να προσεγγίσουμε το θέμα της μαζικοποίησης, που σε καμία περίπτωση δεν είναι ένα ουδέτερο μέγεθος. Μαζικό κόμμα σημαίνει πρώτα απ’ όλα παρουσία στους μαζικούς χώρους.

● Γίνεται αρκετή κουβέντα πάνω σ’ αυτό και τέθηκε κι ένας ποσοστιαίος στόχος εγγραφής νέων μελών. Είναι αυτοσκοπός οι εγγραφές ή πρέπει να αναλυθούν και άλλα χαρακτηριστικά και δεδομένα, μέσω αυτής της διαδικασίας;

Προφανώς για εμάς δεν είναι αδιάφορη η αριθμητική διάσταση του κόμματος. Θέλω να πω κάτι εδώ. Πολλές φορές και κυρίως από κύκλους έξω από τον ΣΥΡΙΖΑ, που θέλουν να επηρεάσουν τη συζήτηση εντός του κόμματος, τίθενται διλήμματα, τα οποία έχουν ήδη απαντηθεί από την ίδια τη ζωή. Τίθεται π.χ. το ερώτημα, «μικρό και καθαρό κόμμα ή μεγάλο και μαζικό;». Αυτό δεν έχει να κάνει με τους πραγματικούς όρους της συζήτησης. Τέτοια ερωτήματα είναι απλουστευτικά.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, από το 2015 κι έπειτα, έχει κάνει έναν επώδυνο συμβιβασμό -που ένα κόμμα «καθαρότητας» δεν θα μπορούσε να το κάνει. Οσοι δεν το άντεξαν αυτό, αποχώρησαν. Εν συνεχεία, συγκρότησε την Προοδευτική Συμμαχία και συγκέντρωσε κόσμο και έδωσε χώρο σε άτομα που παλαιότερα εκφράζονταν από διαφορετικούς πολιτικούς χώρους.

Συμμάχησε σε κυβερνητικό επίπεδο με τον Καμμένο σε μια κυβέρνηση ειδικού σκοπού με ημερομηνία λήξης. Εδειξε δηλαδή ότι, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, μπορεί να κάνει υπερβάσεις. Αρα ο κίνδυνος του κόμματος – σκαντζόχοιρος, δεν έχει καμία σχέση με τον ΣΥΡΙΖΑ.

● Θα κάνω λίγο τον δικηγόρο του διαβόλου και θα πω ότι τη λέξη «σκαντζόχοιρος» την έχουν χρησιμοποιήσει και στελέχη του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ για το κόμμα…

Ως σκαντζόχοιρος τα έκανε όλα αυτά που ανέφερα;

● Κι όμως, υπάρχουν δηλώσεις και σχετικές τοποθετήσεις που κάνουν λόγο για μια δυστοκία του ΣΥΡΙΖΑ, τα τελευταία χρόνια, να ανοίξει τις πόρτες του και να δεχθεί κόσμο απ’ αλλού…

Από την εμπειρία μου από τον προηγούμενο Αύγουστο κι έπειτα που ερχόμουν πιο συχνά σε επαφή με τον κόσμο και το κόμμα, δεν υπήρξε κάτι τέτοιο. Το θεωρώ προσχηματικό και ανακριβές. Δεν υπήρξε φαινόμενο δηλαδή όπου κάποιοι άνθρωποι ήθελαν να οργανωθούν σε εμάς και κάποιοι τους το αρνήθηκαν. Αυτό δεν ισχύει. Μην ξεχνάμε ότι ζούμε στην εποχή της κρίσης του κομματικού φαινομένου.

Οι συλλογικότητες γενικότερα δεν βρίσκονται στην καλύτερη φάση τους. Η αλήθεια είναι ότι, προεκλογικά και μετά τις εκλογές, έχουμε μια αισθητή αύξηση των οργανωμένων μελών μας σε όλη τη χώρα. Από εκεί και πέρα, αρχίζουν τα πολιτικά και ποιοτικά ερωτήματα. Δηλαδή τι κάνει σήμερα ένα μέλος στο κόμμα;

● Ψηφίζει και βγάζει αρχηγό; Για να θέσουμε και το ζήτημα που ακούγεται περί εκλογής προέδρου από τη βάση…

Θα φτάσουμε κι εκεί. Το μέλος θα πρέπει να συνδιαμορφώνει θέσεις για τον χώρο του, τη δουλειά του, τη γειτονιά του, για τη συνολική κατεύθυνση του κόμματος. Τι δομές επεξεργασίας υπάρχουν πάνω σε αυτά; Θα κουβεντιάσουμε για την κυβερνητική εμπειρία, αυτό που ήταν κάτι μοναδικό για ένα κόμμα της Αριστεράς. Αυτά είναι τα ερωτήματα που πρέπει να απαντήσουμε και όχι να πέσουμε πάνω στη γλυκιά γοητεία αντιπαράθεσης μηχανισμών, για να διεκδικήσουμε την εξουσία του κόμματος.

● Πολλοί, όμως, λένε πως ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να πάψει να λειτουργεί με τη λογική του 4%, τη λογική ενός κόμματος περιθωρίου, να δημιουργήσει μηχανισμούς και να βρει τα πατήματά του ως κόμμα εξουσίας….

Ο ΣΥΡΙΖΑ ποτέ δεν ήταν κόμμα περιθωρίου, ακόμα και όταν βρισκόταν στο 4%. Η στρατηγική του ανάλυση και προσέγγιση για τα πράγματα δεν ήταν μιας Αριστεράς του περιθωρίου. Αυτό έχει κατακτηθεί από τη σύσταση του Συνασπισμού και ακόμα και απ’ τους προγόνους του, το ΚΚΕ Εσωτερικού, το ανανεωτικό ρεύμα του ΚΚΕ. Κάποιοι μιλάνε για τον ΣΥΡΙΖΑ λες και ήταν το γκρουπούσκουλο που βρέθηκε από σπόντα στην κυβέρνηση. Δεν είναι έτσι τα πράγματα.

Από εκεί και πέρα, όταν μιλάμε για μηχανισμούς, τι εννοούμε; Κομματικούς; Μηχανισμούς παραγωγής θέσεων; Το θέμα είναι αν οι μηχανισμοί αυτοί θα διέπονται από μια συμμετοχική λογική κι έναν δημοκρατικό έλεγχο. Εγώ δεν θα μπορούσα να φανταστώ ποτέ τον ΣΥΡΙΖΑ σαν μια εκδοχή των κομμάτων του παλαιού δικομμματισμού, όπου κάθε φορά τα διάφορα μονοπρόσωπα βιλαέτια ανέχονταν αυτόν που ήταν στην κορυφή και ετοίμαζαν τη διαδικασία διαδοχής του. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν διεκδικεί μια τέτοια παράδοση. Διεκδικεί να φτιάξει ένα σύγχρονο, ανοιχτό, μαζικό αριστερό, πολιτικό υποκείμενο.

● Πήρατε ένα γενναίο ποσοστό στις εκλογές. Ολοι λένε ότι αποτελεί εφαλτήριο για μεγαλύτερα ποσοστά στο μέλλον. Υπάρχει ο κίνδυνος το ποσοστό αυτό να πάει προς τα κάτω;

Βεβαίως και υπάρχει. Κανείς δεν έχει υπογράψει κλειστό συμβόλαιο με τους ψηφοφόρους και ούτε πιστεύω ότι ισχύουν ιδιοκτησιακές σχέσεις των κομμάτων με αυτούς. Γι’ αυτό και δεν δέχομαι την κριτική που λέει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε τους ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ. Επειτα από μια μεγάλη κρίση που έφερε τα πάνω κάτω στην κοινωνία, άρα και στην πολιτική της συνείδηση, μπορούμε να μιλάμε για ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ, της Ν.Δ. με τους όρους που ίσχυαν προ κρίσης; Οχι. Εχουμε νέες διεργασίες.

Και αυτή είναι η αξία του 31,5% που πήρε ο ΣΥΡΙΖΑ. Δείχνει ότι έχει εμπεδωθεί η σχέση του ΣΥΡΙΖΑ με ένα μεγάλο κομμάτι του εκλογικού σώματος. Αυτή η σχέση θα πρέπει να αποκτήσει και οργανικά χαρακτηριστικά και μεγαλύτερους πολιτικούς δεσμούς. Αυτό θα γίνει μέσα από κοινωνικούς αγώνες και μέσα στους κοινωνικούς χώρους.

● Πώς θα αντιμετωπίσετε το γεγονός των διαφορετικών αντιλήψεων σε καίρια θέματα εντός ΣΥΡΙΖΑ; Δίνω ένα παράδειγμα. Η κυβέρνηση προτίθεται να νομοθετήσει την κατάργηση του ασύλου και την ίδια ώρα υπήρξε άποψη από την κ. Τζάκρη ότι αυτό έπρεπε να το έχει κάνει ήδη η δική σας κυβέρνηση.

Εάν η ανάγκη του ανοίγματος του ΣΥΡΙΖΑ, όπως την περιγράψαμε πριν, δημιουργήσει την εικόνα ότι αυτός τοποθετείται μέσα στο κάδρο των παλαιών κομμάτων, ή το κατανοούμε ως μια παθητική προσαρμογή στις κυρίαρχες αντιλήψεις, τότε θα έχουμε αποτύχει και θα χάσουμε την όποια δυναμική μας. Ασφαλώς και δεν θα πρέπει να συζητάμε στη βάση της κατάργησης του ασύλου. Εδώ υπάρχουν και δυνάμεις από τον χώρο της φιλελεύθερης Δεξιάς που υπερασπίζονται την αξία του ασύλου.

● Ναι, αλλά εδώ κανείς δεν αναφέρεται -ανοιχτά τουλάχιστον- στην απαγόρευση των ιδεών. Το άσυλο εντάσσεται στο γενικότερο δόγμα περί ασφάλειας…

Μα ακριβώς εδώ είναι το θέμα. Οτι αυτά τα δύο ταυτίζονται σκόπιμα. Προφανώς, υπάρχουν θέματα εφαρμογής του ισχύοντος πλαισίου σε ορισμένες περιπτώσεις, αλλά όχι στο μέγεθος που παρουσιάζεται. Κάποιοι προσπαθούν να μας πείσουν ότι αυτή είναι η συνολική εικόνα, ωστόσο δεν είναι έτσι τα πράγματα.

● Αναφερθήκατε στο κάδρο των αποτυχημένων κομμάτων νωρίτερα. Παρ’ όλα αυτά, στο ίδιο κάδρο ανήκει και η Ν.Δ. και πήρε σχεδόν 40%.

Ναι, μόνο που η Ν.Δ. είναι μια δύναμη συντήρησης. Δεν θέλει να αλλάξει τα πράγματα. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα κόμμα που πατάει στην πραγματικότητα και παράλληλα διαμορφώνει τους όρους και τις προϋποθέσεις της αλλαγής της. Θα έλεγα ότι οφείλει ο ΣΥΡΙΖΑ να κρατήσει μέσα στην ιδεολογική του ταυτότητα το θέμα της αντικαπιταλιστικής ενόρασης. Της μακρινής υπέρβασης του καπιταλιστικού συστήματος. Δεν μιλάω για ανατροπή, μιλάω για υπέρβαση μέσα από διαδοχικές ρήξεις. Αυτή, άλλωστε, είναι και η κληρονομιά του δημοκρατικού κομμουνισμού, του ευρωκομουνισμού. Και αυτό μπορεί να γίνει μέσα από συμμαχίες και παρεμβάσεις.

● Οδεύετε προς το συνέδριο, με τον Αλέξη Τσίπρα να έχει βάλει πολλά πράγματα στο τραπέζι, όσον αφορά το τι θα γίνει εκεί. Τι αναμένεται να γίνει, λοιπόν; Πάμε σε αλλαγές, σε ένα νέο κόμμα;

Θα μπορούσε κανείς να το πει κι έτσι. Πάμε να διαμορφώσουμε τους όρους μιας νέας πληθυντικής Αριστεράς της εποχής μας, που, πέρα από το θέμα της αντικαπιταλιστικής προοπτικής, θα πρέπει να αναδεικνύει στην ταυτότητά της την αυταξία της δημοκρατίας και τη συνεχή πάλη για τη διεύρυνσή της σε όλα τα πεδία της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η συλλογικότητα στον τρόπο λήψης των αποφάσεων, αλλά και μια νέα οικολογική, ριζοσπαστική προσέγγιση. Ιδιαίτερα για το τελευταίο, επειδή ζούμε πλέον την κλιματική κρίση, απόρροια της κλιματικής αλλαγής, εκτιμώ ότι αποτελεί την πιο βαθιά και ριζοσπαστική ματιά απέναντι στον σύγχρονο, νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό.