Χρήστος Δήμας: Η επιτυχία είναι η καλύτερη εκδίκηση

Χρήστος Δήμας: Η επιτυχία είναι η καλύτερη εκδίκηση

Ο σκηνοθέτης της ταινίας «Νήσος» έχει χαλυβδωθεί καλλιτεχνικά όχι στις αυλές και στα σαλόνια αλλά στα αλώνια. Εκεί που μαθαίνει κανείς να εμπιστεύεται τις δυνάμεις του κι όχι τους κόλακες

Ο κινηματογράφος στην Ελλάδα είναι ένας χώρος με μεγάλη άπλα, όπου οι άνθρωποι μπορούν να τσακώνονται εύκολα, ακόμα και χωρίς σοβαρό λόγο. Κατά καιρούς έχουν επινοηθεί υψηλά κίνητρα για να δικαιολογηθούν οι τσακωμοί αυτοί. Σπανίως αυτά τα κίνητρα ισχύουν στην πραγματικότητα – για να ισχύουν, άλλωστε, πρέπει κανείς να τα υπερασπίζεται με το προσωπικό του παράδειγμα, κι αν εξαιρέσεις τον Τορνέ, τον Σφήκα, τον Τσιώλη, τον Θέο (επίτηδες επικαλούμαι μερικούς παλιότερους που, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, προέταξαν εν είδει μανιφέστου συγκροτημένα αιτήματα, ταυτόχρονα αισθητικά και πολιτικά), οι υπόλοιποι που ξέρω απλώς θέτουν τα αιτήματα και έτσι βρίσκονται στην επικαιρότητα. Δείτε, φερ’ ειπείν, τι συμβαίνει με τους Κινηματογραφιστές στην Ομίχλη – που ξεκίνησαν ως διεκδικητές μιας θεσμικής αναμόρφωσης και εξελίσσονται σε ομάδα συμφερόντων που αυτοτοποθετείται στην περιοχή της ελίτ του ελληνικού οπτικοακουστικού. Ο Χρήστος Δήμας είναι έλληνας κινηματογραφιστής. Κατάγεται από την Ελευσίνα, δεν είναι από τζάκι, δεν έχει λεφτά ούτε άνεση… Δούλεψε λίγο εδώ, έφυγε στην Αμερική και εντυπωσίασε στη Δράμα το 1999 με την ταινία του «Αμερικάνος», που αποθεώθηκε για τις μοντέρνες ιδέες της, το πάθος και την αλήθεια της. Ήταν καλή αφορμή να επιστρέψει στη χώρα του, ελπίζοντας να κάνει «την ταινία που θα άλλαζε τον ελληνικό κινηματογράφο» – άλλωστε πολλοί τον έβλεπαν τότε ως ελπιδοφόρο δημιουργό και έλπιζαν ότι θα τα κατάφερνε. Έλα που δεν, όμως. Σκηνοθέτησε μια δική του ιστορία, τους «Ακροβάτες του κήπου», που δεν τον έβγαλε πουθενά. Όσο ο χώρος δοξάζει έναν κινηματογραφιστή, είναι μια περίοδος ελπίδων γι’ αυτόν. Όταν παύει να το κάνει, και ο κινηματογραφιστής δεν διαθέτει προνομιούχο σχέση με τις ομάδες επιρροών στα κέντρα αποφάσεων (συνδικαλιστικά στελέχη, μοδάτους παραγωγούς, γενικώς επαναστάτες, παιδιά διάσημων γονιών…), παραδίδεται βορά στην αγορά. Για τους περισσότερους, η αγορά αποδεικνύεται όντως αδηφάγος. Συνήθως, για να επιβιώσει, ο ανερμάτιστος καλλιτέχνης (η τυπική περίπτωση, δηλαδή, του μέσου σκηνοθέτη της προηγούμενης γενιάς) είναι έτοιμος, αν δεν βρει δουλειά στη διαφήμιση, στην τηλεόραση είτε στον λεγόμενο εμπορικό κινηματογράφο, που προβάλλουν ως εναλλακτικές επαγγελματικές λύσεις, να κάνει τη μεγαλύτερη αρκουδιά. Ο Δήμας βγήκε στην αγορά. Αλλά ενώ του ζητούσαν αρκουδιές, αυτός συνέχιζε να κάνει καλοφτιαγμένα, κομψά και, εν τέλει, επιτυχημένα προϊόντα: «Κόκκινος κύκλος», «Λύσε τη σιωπή», «10η Εντολή», «Το κλειδί του Παραδείσου». Δεν πείραξε τη συνταγή, δεν προκάλεσε το παραγωγικό σύστημα, δεν το έπαιξε αδικημένος δημιουργός που θα έπαιρνε εκδίκηση από μέσα. Έσκυψε το κεφάλι και δούλεψε – χωρίς να βαριέται. Αποφεύγοντας τις φτήνιες. Κι η αγορά του το αναγνώρισε και με το παραπάνω. Έτσι ο Χρήστος Δήμας βρέθηκε να σκηνοθετεί την επιτυχημένη ταινία «Νήσος» (καμιά σχέση με την προσβλητική μπαλαφάρα «I love Karditsa») και να την απογειώνει εισπρακτικά, παρά τις αρνητικές κριτικές όσων τον έχουν συνδέσει με την γκράντε κουλτούρα. Ευτυχώς, ο Χρήστος Δήμας έχει χαλυβδωθεί καλλιτεχνικά όχι στις αυλές και στα σαλόνια αλλά στα αλώνια. Εκεί που μαθαίνει κανείς να εμπιστεύεται τις δυνάμεις του κι όχι τους κόλακες.

ΑΧΙΝΟΙ

1. Κάτι σαν εθνική υστερία ξέσπασε στις τηλεοράσεις μετά την ανακοίνωση του «διαζυγίου της χρονιάς», του χωρισμού δηλαδή από κλίνης και από κοίτης μιας τηλεπαρουσιάστριας από τον σύζυγό της. Είναι τέτοιος ο βομβαρδισμός του κοινού με ασήμαντες ανοησίες ώστε ενδέχεται να πνιγούμε όλοι μέσα σε ένα βόρβορο ηλιθιότητας. Ευτυχώς, υπάρχει αντίδοτο και το δίνει γιατρός, ο Σταμάτης Κραουνάκης, λακωνικότατα, στον «Ελεύθερο Τύπο» της περασμένης Δευτέρας: «Απλώς, κλείστε την τηλεόρασή σας», λέει. Do it!

2. Με το ποσό των 744.470 ευρώ μαθαίνουμε, από δημοσίευμα της «Ελευθεροτυπίας» (29/1), ότι επιχορηγήθηκε η Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών από κονδύλια του Υπουργείου Πολιτισμού, το διάστημα 2005-2009. Το μεγαλύτερο καλλιτεχνικό σωματείο της χώρας δηλαδή, που υπό κανονικές συνθήκες έχει ήδη αρκετά έσοδα από τις εισφορές των μελών του, πληρώνεται αδρά από τον δημόσιο προϋπολογισμό. Εκτός από τη γραφειοκρατία της, ωστόσο, ποιο άλλο έργο έχει να επιδείξει η εταιρεία; Έργο! Που σημαίνει εκδηλώσεις, ίσως εκδόσεις, δραστηριότητα με στόχο το δημόσιο όφελος. Διότι αν όλο αυτό το ποσόν ξοδεύτηκε στη γραφειοκρατία της εταιρείας, στις δημόσιες σχέσεις και δεν ξέρω πού αλλού, το εξωπραγματικό ποσό της επιχορήγησης μαρτυρά κακοδιαχείριση.

Λία Παραλία