• Τo άγριo παρασκήνιo για τα κορυφαία πόστα σε Κομισιόν – ΕΚΤ, οι ενστάσεις για τη Λαγκάρντ και ο κερδισμένος από τις σπόντες Μακρόν
• Το γκρουπ των «8» που θέλει δικό του αφεντικό στο ΔΝΤ 

 

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν ήταν ποτέ ανάμεσα στα φαβορί για τη θέση του αφεντικού της Κομισιόν. Ήταν μάλλον μια υποψήφια της τελευταίας στιγμής στην οποία κατέληξαν – άυπνοι – οι Ευρωπαίοι ηγέτες έπειτα από μια μαραθώνια τριήμερη σύνοδο.

Ήταν, βέβαια, αυτονόητο ότι θα χρειάζονταν εκτενή «παζάρια» για να μπορέσουν να ικανοποιηθούν 27 χώρες (η Βρετανία δεν συμμετείχε) και ταυτόχρονα να βρεθούν ισορροπίες μεταξύ Δεξιάς – Αριστεράς, ανατολικών – δυτικών, μεγάλων κρατών-μικρών κρατών αλλά και στις ποσοστώσεις σύμφωνα με το φύλο.

«Δούλεψαν» για τον Μακρόν

Ανάμεσα στους ικανοποιημένους από το αποτέλεσμα είναι σίγουρα ο Εμανουέλ Μακρόν. Πράγματι, ο Μακρόν είναι ένας τυχερός άνθρωπος. Οι ανταγωνιστές του τείνουν να αυτοσαμποτάρονται όπως το 2017, που ο βασικός του κεντροδεξιός αντίπαλος «φαγώθηκε» λόγω ενός σκανδάλου διαφθοράς. Και τώρα ο Μακρόν βρέθηκε, ξαφνικά, με το ιδανικό αποτέλεσμα όσον αφορά την ανάθεση των κορυφαίων θέσεων στην Ε.Ε.

Έπειτα από τρεις ημέρες διαβουλεύσεων, οι ηγέτες της Ε.Ε., πλην της Τερέζα Μέι, συμφώνησαν στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υπουργό Άμυνας της Γερμανίας, για τη θέση του προέδρου της Κομισιόν. Μετριοπαθής Χριστιανοδημοκράτης, κοντά στην Άνγκελα Μέρκελ, η Φον ντερ Λάιεν έχει κάποιες από τις φεντεραλιστικές τάσεις του Μακρόν.

Η προεδρία της ΕΚΤ πηγαίνει στην Κριστίν Λαγκάρντ, τη Γαλλίδα επικεφαλής του ΔΝΤ, η οποία σε γενικές γραμμές συμμερίζεται τη γραμμή Μακρόν όσον αφορά τα οικονομικά της Ευρώπης, η προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δόθηκε στον Σαρλ Μισέλ, πρωθυπουργό του Βελγίου και συμμάχου του Μακρόν, ενώ στη θέση του Ύπατου Εκπροσώπου Εξωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης επελέγη ο Ισπανός σοσιαλδημοκράτης Ζοζέπ Μπορέλ, άλλο ένα αποτέλεσμα που ικανοποιεί τον Μακρόν. Όλα φαίνεται να «δούλεψαν» υπέρ του.

Όπως σημειώνει το Eurasia Group, «ο Μακρόν είναι κατευχαριστημένος με το αποτέλεσμα», και προσθέτει ότι «το αποτέλεσμα οφειλόταν όχι τόσο σε κάποιο σχεδιασμό του Γάλλου προέδρου, αλλά προέκυψε από λάθη άλλων».

Το «λάθος» με Βέμπερ

Το πρώτο «λάθος» έγινε τον προηγούμενο Νοέμβριο, όταν το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) διάλεξε ως βασικό του υποψήφιο τον Μάνφρεντ Βέμπερ. Το ΕΛΚ ήρθε πρώτο στις ευρωεκλογές, άρα αναμενόταν και ότι ο Βέμπερ θα γινόταν ο κύριος υποψήφιος για την Κομισιόν.

Όμως ο Βέμπερ δεν διέθετε αρκετή εμπειρία σε ηγετικές θέσεις ευθύνης, ούτε αρκετή επιρροή εκτός Βρυξελλών και Γερμανίας. Επιπρόσθετα είχε αποκτήσει τη φήμη ότι μερικές φορές δικαιολογούσε την αυταρχική κυβέρνηση της Ουγγαρίας και ήταν πολύ μαλακός μαζί της.

Αν και η Άνγκελα Μέρκελ υποστήριξε τον Βέμπερ, άλλοι ηγέτες διαφώνησαν στη Σύνοδο της 20ής Ιουνίου. Χωρίς να μπορούν να τα βρουν και να καταλήξουν σε μια συμφωνία ανέβαλαν τις συνομιλίες για μερικές μέρες αργότερα.

Το «φάλτσο» της Μέρκελ

Το δεύτερο «λάθος» το έκανε η ίδια η Μέρκελ. Σε συζητήσεις με τον Μακρόν και τους πρωθυπουργούς Ισπανίας και Ολλανδίας η Μέρκελ συμφώνησε σε έναν συμβιβασμό όπου ο Φρανς Τίμερμανς θα έπαιρνε την προεδρία της Κομισιόν και ο Βέμπερ θα γινόταν πρόεδρος του Κοινοβουλίου. Όμως, και εδώ υπήρξαν αντιρρήσεις.

Η σύνοδος της 30ής Ιουνίου τράβηξε και την 1η Ιουλίου, οπότε πια ήταν ξεκάθαρο ότι ούτε ο Τίμερμανς ούτε ο Βέμπερ συγκέντρωναν την απαραίτητη υποστήριξη. Το επόμενο πρωί, ο Μακρόν έριξε την ιδέα της Φον ντερ Λάιεν. Ήταν η υποψήφια που οι εξαντλημένοι Ευρωπαίοι ηγέτες μπορούσαν να αποδεχθούν. Και, με μια Γερμανίδα για τη θέση της προέδρου της Κομισιόν, ο Μακρόν μπορούσε να πιέσει για μια Γαλλίδα στην ΕΚΤ.

Μεγαλωμένη στα πούπουλα

Το ερώτημα τώρα είναι αν η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει ό,τι χρειάζεται για να ανταποκριθεί στην προεδρία της Κομισιόν. Η μεγαλωμένη στα πούπουλα κόρη ενός υπουργού του CDU και προέδρου της Κάτω Σαξονίας αναδείχθηκε σε διάφορα κυβερνητικά πόστα ως στενή σύμμαχος της Άνγκελα Μέρκελ.

Πολλοί θεωρούν τη θητεία της ως υπουργού Άμυνας καταστροφική, καθώς κρίνουν ότι δεν κατάφερε να εκμοντερνίσει τις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις. Ο Μάρτιν Σουλτς, μάλιστα, τη χαρακτήρισε την «πιο αδύναμη υπουργό της Γερμανίας».  

Μέχρι πρόσφατα στο Βερολίνο θεωρούνταν ότι το άστρο της Φον ντερ Λάιεν είχε σβήσει. Δεν ήταν, για παράδειγμα, υποψήφια για να διαδεχθεί τη Μέρκελ στην προεδρία του κόμματος και στην καγκελαρία, αν και πριν από λίγα χρόνια το όνομά της έπαιζε ως το πιθανότερο για τη διαδοχή. Όμως, η Φον ντερ Λάιεν δεν παραδίδει εύκολα τα όπλα. Δεν το βάζει κάτω, όπως φαίνεται.

Την εκτιμούν στο ΝΑΤΟ

Επίμονη, υπερενεργητική και εργασιομανής, λέγεται γι’ αυτή ότι συχνά κοιμάται στο υπουργείο. Πολύγλωσση και υποστηρίκτρια της Ατλαντικής Συμμαχίας χαίρει εκτίμησης στους κόλπους του ΝΑΤΟ επειδή πάλεψε να αυξήσει τον προϋπολογισμό για τις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις και εξάπλωσε τις στρατιωτικές αποστολές της Γερμανίας σε Λιθουανία και Μάλι. Πρόσφατα εξέφρασε την ανησυχία της για τον εφησυχασμό της Ευρώπης μπροστά στην άνοδο και τις προθέσεις της Κίνας.

Οι προκλήσεις που περιμένουν τη Φον ντερ Λάιεν είναι τεράστιες. Το πρώτο της άμεσο καθήκον θα είναι να αναθέσει δουλειές στους επιτρόπους της κάθε χώρας.

Τα πολύ πιο ζόρικα έπονται.

Ο γολγοθάς της Ούρσουλα

Μέσα στα αμέσως επόμενα χρόνια η Ε.Ε. πρέπει να κάνει δύσκολες επιλογές στα θέματα ολοκλήρωσης της Ευρωζώνης, της κλιματικής αλλαγής και της μετανάστευσης.

Πρέπει ακόμη να αποφασίσει ποια ακριβώς στάση θα κρατήσει απέναντι στον Ντόναλντ Τραμπ όσον αφορά την ασφάλεια και το εμπόριο, αλλά και πώς θα ανταποκριθεί στις προκλήσεις της Ρωσίας και της όλο και πιο ισχυρής Κίνας. Όλα αυτά απαιτούν χτίσιμο ισχυρών συμμαχιών.

Παράλληλα, το καινούργιο Ευρωκοινοβούλιο, όπως ακριβώς και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι κατακερματισμένο σε διάφορες «τάσεις», πράγμα που απαιτεί προσεκτικούς χειρισμούς και ισορροπίες. Για την Ούρσουλα τα δύσκολα μόλις έχουν αρχίσει. Τα βράδια που θα κοιμάται στο γραφείο της, όπως συνέβαινε στο υπουργείο της, αναμένεται να αυξηθούν τους προσεχείς μήνες. 

Διπλωμάτης, όχι τεχνοκράτης

Στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα το όνομα της Κριστίν Λαγκάρντ ήταν επίσης έκπληξη. Η θητεία της ως επικεφαλής του ΔΝΤ θεωρείται διεθνώς ιδιαίτερα επιτυχής, αλλά η διεύθυνση της ΕΚΤ είναι κάτι πολύ διαφορετικό και η Λαγκάρντ δεν έχει εμπειρία σε θέση κεντρικού τραπεζίτη. 

Φέρνει τις πολιτικές και επικοινωνιακές της ικανότητες στο νέο της πόστο, αλλά ο καινούργιος της ρόλος θα είναι πολύ πιο τεχνικός από τον παλιό. Σύμφωνα με την Wall Street Journal, αυτό που φέρνει η Λαγκάρντ στην ΕΚΤ είναι ευελιξία και προσαρμοστικότητα. Και προσθέτει η συγκεκριμένη εφημερίδα ότι «η ως τώρα καριέρα της Λαγκάρντ δείχνει πως η ΕΚΤ αποκτά μία διπλωμάτη και διαπραγματευτή, όχι μια τεχνοκράτη ή οικονομολόγο».

Η Λαγκάρντ είναι νομικός, αν και υπήρξε υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας πριν πάει στο ΔΝΤ. Ο Economist θεωρεί ότι πράγματι η Λαγκάρντ θα φέρει τις ισχυρές πολιτικές και επικοινωνιακές της ικανότητες στην ΕΚΤ, όμως, σε συνδυασμό με άλλες πρόσφατες αλλαγές στην ηγεσία, η υποψηφιότητα Λαγκάρντ σημαίνει πως η ΕΚΤ χάνει σε τεχνική εμπειρία την ώρα που καιροφυλακτούν σοβαρές οικονομικές απειλές.

Την ίδια γραμμή με Ντράγκι

Πάντως μια αλλαγή πορείας της ΕΚΤ υπό την Κριστίν Λαγκάρντ θεωρείται λίγο πολύ απίθανη. Όπως παρατηρεί η Goldman Sachs, η στάση της Λαγκάρντ τα προηγούμενα χρόνια υποδεικνύει ότι γενικά θα διατηρήσει την ίδια γραμμή με τον Μάριο Ντράγκι. Υποστήριζε, άλλωστε, τη δέσμευση του Ντράγκι να κάνει «ό,τι χρειαστεί» για να διαφυλαχθεί το ευρώ και από την αρχή είχε συνηγορήσει υπέρ της ποσοτικής χαλάρωσης. Σύμφωνα με τους Financial Times, η Λαγκάρντ αναμένεται ότι θα «κληρονομήσει» και τους συμβούλους του Ντράγκι στην ΕΚΤ.

«Δεν έχει το βιογραφικό»

Οι New York Times, πάντως, θέτουν κάποιες ενστάσεις, ή έστω ερωτήματα, αφού όπως γράφουν η Λαγκάρντ δεν έχει το τυπικό βιογραφικό για να διευθύνει το σώμα που ορίζει τη νομισματική πολιτική της Ευρώπης, η οποία αντιπροσωπεύει το 1/5 της παγκόσμιας οικονομίας. Δεν διαθέτει διδακτορικό στα οικονομικά, ούτε έχει θητεύσει σε πόστο κεντρικού τραπεζίτη, και όπως προαναφέραμε δεν είναι καν οικονομολόγος.

Επιπρόσθετα, αναλαμβάνει σε μια περίοδο οικονομικής αβεβαιότητας αφού η ανάπτυξη στην Ευρωζώνη έχει επιβραδυνθεί, οι κεντρικές τράπεζες σε Ηνωμένες Πολιτείες, Ιαπωνία και Ευρώπη έχουν εξαντλήσει σε μεγάλο βαθμό τα οπλοστάσια των μέτρων τόνωσης, ενώ το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, του οποίου ηγείται, στην ετήσια έκθεση που κατάρτισε πριν από την υποψηφιότητά της, προειδοποίησε για τον κίνδυνο παρατεταμένης περιόδου αναιμίας και πληθωρισμού στην Ευρωζώνη.

Η «ορφανή» θέση και το πάρε – δώσε

Πάντως, μετά τη μετακόμιση της Λαγκάρντ στην ΕΚΤ τον προσεχή Οκτώβριο, οι 189 χώρες-μέλη του ΔΝΤ θα πρέπει να επιλέξουν το καινούργιο αφεντικό του Ταμείου. Της στέψης του καινούργιου επικεφαλής θα προηγηθεί μεγάλο πάρε – δώσε, διαβουλεύσεις και συγκρούσεις, τόσο στην επιλογή του προσώπου όσο και στη χάραξη της πολιτικής που θα κρατήσει το ΔΝΤ στο μέλλον.

Η «Νέα Χανσεατική Λίγκα»

Απ’ όλες τις ομάδες συμφερόντων μέσα στο ΔΝΤ μία εκτιμάται – από τον Economist – ότι θα παίξει τον πιο αποφασιστικό ρόλο: Η λεγόμενη Νέα Χανσεατική Λίγκα. Πρόκειται για οκτώ μικρές βόρειες χώρες της Ε.Ε., με κακό καιρό αλλά καλές πιστοληπτικές αξιολογήσεις. Είναι οι: Δανία, Ιρλανδία, Εσθονία, Φινλανδία, Λετονία, Λιθουανία, Ολλανδία και Σουηδία.

Οι χώρες αυτές έμειναν έξω από το πρόσφατο μοίρασμα των κορυφαίων θέσεων της Ε.Ε. και θεωρείται ότι, σε αντάλλαγμα, μπορεί να έχουν έναν μεγαλύτερο λόγο στην επιλογή της Ευρώπης για τον επικεφαλής του ΔΝΤ.

Αν γίνει έτσι, τότε ο Economist θεωρεί πως ο Μάρκ Κάρνεϊ, αφεντικό της Τράπεζας της Αγγλίας με καναδικό, βρετανικό και ιρλανδέζικο διαβατήριο (η Ιρλανδία είναι μέλος της Νέας Χανσεατικής Λίγκας) θα είναι ένα από τα φαβορί για τη θέση του επικεφαλής του ΔΝΤ.