Αδυναμία στο να διαμορφώσει μια εθνική στρατηγική ενάντια στο ξέπλυμα του «μαύρου» χρήματος και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας παρουσιάζει η Ελλάδα, σύμφωνα με έκθεση της Ομάδας Χρηματοοικονομικής Δράσης (FATF). Επιπλέον στην έκθεση επισημαίνεται πως, παρότι η χώρα σημείωσε γενική βελτίωση, τα στατιστικά στοιχεία της είναι ανεπαρκή και δεν μπορεί να εξαχθεί συμπέρασμα για το κατά πόσον οι κυρώσεις που επιβάλλονται είναι ανάλογες με το έγκλημα.

Έτσι το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης αναζητεί τη λύση δημιουργώντας μια νέα ηλεκτρονική υπηρεσία. Πρόκειται για το Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων, μια εφαρμογή για εταιρείες και γενικότερα για νομικές οντότητες που αναπτύχθηκε από το προσωπικό της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Οικονομικής Πολιτικής του υπουργείου Οικονομικών και βρίσκεται στη διεύθυνση: https://www.gsis.gr/polites-epiheiriseis/epiheiriseis/mitroo-pragmatikon-dikaioyhon.

Σκοπός της εφαρμογής είναι η πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Μάλιστα, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2015/849/ΕΕ (τέταρτη Οδηγία για το ξέπλυμα χρήματος), όλα τα νομικά πρόσωπα και οι νομικές οντότητες θα πρέπει να καταχωρίζουν τα στοιχεία των πραγματικών δικαιούχων τους σε κεντρικό μητρώο που τηρείται από τα κράτη – μέλη της Ε.Ε.

Ο τρόπος δόμησης του μητρώου αυτού αποκαλύπτει τις συμμετοχές φυσικών προσώπων σε πλέγμα εταιρειών με σκοπό τη διερεύνηση του ποιος κατέχει ποσοστό δικαιωμάτων 25% και άνω και άρα ασκεί έλεγχο.

Συνολικά οι εταιρείες αυτές ανέρχονται σε περίπου 450.000, όπως αναφέρει ανακοίνωση του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης.

 

Πώς θα λειτουργεί

Η νέα ηλεκτρονική υπηρεσία έχει τεθεί προς το παρόν σε δοκιμαστική λειτουργία για τους τελικούς δικαιούχους νομικών προσώπων (εταιρειών, επιχειρήσεων, οργανισμών, σωματείων κ.λπ.). Σύμφωνα όμως με τον γενικό γραμματέα Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης Δημοσθένη Αναγνωστόπουλο, η πλατφόρμα θα βγει στον «αέρα» εντός του μήνα.

«Είναι σημαντικό, διότι υπάρχουν προβλήματα που έχουν να κάνουν με εταιρείες στις οποίες κρύβονται φυσικά πρόσωπα σε επίπεδο τελικού μετόχου» επισήμανε στο «Ποντίκι» ο Δ. Αναγνωστόπουλος. Η εφαρμογή αναμένεται να αποτελέσει ένα εργαλείο που θα συμβάλει στην αντιμετώπιση για το ξέπλυμα χρήματος, καθώς το κράτος θα ξέρει ποιος ασκεί τον έλεγχο σε κάθε εταιρεία.

Σε ερώτηση για το πώς θα επιβεβαιώνεται ποιες εταιρείες έχουν εγγραφεί και ποιες όχι, ο Δ. Αναγνωστόπουλος απάντησε ότι ο έλεγχος των εταιρειών θα πραγματοποιηθεί σε μεταγενέστερο στάδιο, σε συνεργασία πάντα με το υπουργείο Οικονομικών.

Αναφερόμενος στη λειτουργία της νέας υπηρεσίας ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκος Πιερρακάκης δήλωσε ότι το Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων δεν είναι απλώς μια ευρωπαϊκή υποχρέωση της χώρας. «Είναι ένα χρέος προς τους πολίτες μας που θέλουν ασφαλείς και καθαρές συναλλαγές. Η τεχνολογία μπορεί και πρέπει να τίθεται στην υπηρεσία της νομιμότητας και της διαφάνειας» πρόσθεσε.

 

Οι κίνδυνοι

Στην έκθεση της FATF αναφέρεται ότι οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι συνδέονται με επαγγελματικές ομάδες, όπως οι δικηγόροι, οι συμβολαιογράφοι, οι λογιστές και οι μεσίτες ακινήτων, ενώ στον χρηματοοικονομικό τομέα τον υψηλότερο κίνδυνο εμφανίζουν, μεταξύ άλλων, οι υπηρεσίες μεταφοράς χρημάτων. «Υπάρχει μεγάλος αριθμός μη αδειοδοτημένων μεσιτών ακινήτων στην Ελλάδα, κάτι που αυξάνει τον κίνδυνο να χρησιμοποιείται η αγορά ακινήτων για ξέπλυμα χρήματος», τονίζει η έκθεση.

Από την πλευρά του, ο πρόεδρος Συνδέσμου Δικηγορικών Εταιρειών Ελλάδος Μάριος Μπαχάς υποστηρίζει ότι υπάρχουν δύο αναγνώσεις απόψεων για το Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων. «Η μία άποψη είναι ότι πράγματι μια τέτοια ρύθμιση βοηθάει στην εξυγίανση του ξεπλύματος χρήματος, γιατί είναι πιο εύκολο να αποκαλύψει την πορεία του χρήματος» δήλωσε στο «Π».

Στη συνέχεια πρόσθεσε: «Η άλλη άποψη είναι ότι καταργείται εντελώς το επαγγελματικό απόρρητο. Δημιουργούνται προβλήματα και σοβαρά ζητήματα ανταγωνισμού, γιατί οι εταιρείες – ανταγωνιστές θα εκμεταλλεύονται στοιχεία που διαρρέουν σε βάρος άλλων εταιρειών».

«Ωστόσο, πρέπει να υπάρχει μια στάθμιση συμφερόντων, καθώς προέχουν η διαφάνεια και η καταστολή του ξεπλύματος χρήματος από την ενδεχόμενη διαρροή απορρήτων που θα μπορούσαν να βλάψουν εμμέσως πλην σαφώς» υπογράμμισε ο Μ. Μπαχάς.

Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή οδηγία, στις πληροφορίες σχετικά με τον πραγματικό δικαιούχο έχουν πρόσβαση σε κάθε περίπτωση οι αρμόδιες αρχές και οι Μονάδες Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών (ΜΧΠ) χωρίς κανέναν περιορισμό, οι υπόχρεες οντότητες στο πλαίσιο των μέτρων δέουσας επιμέλειας για τον πελάτη και κάθε πρόσωπο ή οργανισμός που μπορεί να αποδείξει έννομο συμφέρον.

Ωστόσο τα πρόσωπα ή οι οργανισμοί έχουν πρόσβαση στο όνομα, τον μήνα και το έτος γέννησης, την υπηκοότητα και τη χώρα διαμονής του πραγματικού δικαιούχου, καθώς επίσης και το είδος και την έκταση των δικαιωμάτων που κατέχει.

Η πρόσβαση στις πληροφορίες σχετικά με τον πραγματικό δικαιούχο θα γίνεται σύμφωνα με τους κανόνες προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Μάλιστα, μπορεί να επιβάλλεται η ηλεκτρονική εγγραφή στο σύστημα και η καταβολή τέλους.

Ωστόσο, όπως αναφέρει η ευρωπαϊκή οδηγία, τα κράτη – μέλη μπορεί να εξαιρούν κατά περίπτωση την πρόσβαση στο σύνολο ή σε μέρος των πληροφοριών σχετικά με τον πραγματικό δικαιούχο, όταν η πρόσβαση αυτή θα τον εξέθετε σε κίνδυνο εξαπάτησης, απαγωγής, εκβιασμού, βίας ή εκφοβισμού ή εάν ο πραγματικός δικαιούχος είναι ανήλικος ή με άλλον τρόπο ανίκανος.