Το αστραφτερό είδωλο, ο ποπ σταρ του νεοφιλελευθερισμού του “ουράνιου τόξου” και του “ροζ καπιταλισμού”, Τζάστιν Τριντό, στα νιάτα του βαφόταν “μαύρος”; Σκάνδαλο και σοκ για τους (Έλληνες) φιλελεύθερους φαν του. Δεν είχαν, προφανώς, υπολογίσει ότι ο Τζάστιν θα μπορούσε να παραβιάσει το νοητό/αόρατο όριο που χωρίζει την “ανώδυνη” πολιτισμική οικειοποίηση από τη ρατσιστική προσβολή. Υποθέτω στην πρώτη κατηγορία ανήκουν γελοιότητες που είχε διαπράξει στο πρόσφατο παρελθόν, όταν είχε βάλει στο κεφάλι του φτερά αυτοχθόνων του Καναδά, ή τα μασκαραλίκια του στα πλαίσια επισκέψεων για να κλείσει οικονομικές συμφωνίες σε χώρες όπου το τραύμα της αποικιοκρατίας είναι ακόμη νωπό.

Απτόητος εμφανιζόταν μαζί με την οικογένειά του φορώντας φανταχτερές παραδοσιακές (π.χ. ινδικές) φορεσιές, και οι Έλληνες φιλελέδες (και λιγότερο οι ίδιοι οι Ινδοί) θαμπώνονταν από τη φωτογένειά του. Μόνο κάποιοι αριστεροί “τρόλαραν” το προφανές φετίχ του, την πρακτική του tokenism (δεν υπάρχει αντίστοιχη λέξη στα ελληνικά), και αυτό το χυδαίο, νεοαποικιοκρατικό/ιμπεριαλιστικό cosplaying (ούτε γι’ αυτή την κουλτούρα/δραστηριότητα υπάρχει ακριβής ελληνική μετάφραση, εξ όσων γνωρίζω).

Η ιδιαίτερη ειρωνεία συνίσταται ακριβώς στο ότι ο Τριντό είχε οικοδομήσει το φιλελεύθερο προοδευτικό προφίλ του αποκλειστικά πάνω σε ένα είδος υπερ-υπερασπιστή της κοινωνικής δικαιοσύνης, των μειονοτήτων, του περιβάλλοντος, κ.ά. Αλλά, ωιμέ, ο υπερβάλλων ζήλος του στους “δικαιωματικούς” τομείς τού γύρισε τελικά μπούμερανγκ. Ποιος ξεχνάει την πρόσφατη αμήχανη φάση όταν διέκοψε γυναίκα για να τη διορθώσει επειδή χρησιμοποίησε τη λέξη “ανθρωπότητα’/‘mankind”, ενώ αυτός προτιμά το, ουδέτερο ως προς το φύλο, “humankind”, διαπράττοντας ωστόσο έτσι το ατόπημα του mansplaining; (Σωστά μαντέψατε, ούτε γι’ αυτή τη λέξη υπάρχει αντίστοιχος ελληνικός όρος).

Ταυτόχρονα, η υποτιθέμενη περιβαλλοντική του συνείδηση και ο σεβασμός στις μειονότητες και τις καταπιεσμένες ομάδες δεν τον εμπόδισαν από το να στείλει στρατό για να απωθήσει βίαια τους ιθαγενείς που διαδήλωναν για να μην περάσει αγωγός πετρελαίου μέσα από τα ιερά εδάφη των Πρώτων Εθνών. Και δεν είχε και κανένα θέμα να πουλήσει όπλα στους Σαουδάραβες— χώρα με καθεστώς γνωστό για τις ‘’προοδευτικές’’, ‘’φεμινιστικές’’ και άλλες θέσεις του (not).

Το ότι το μασκαραλίκι του ως μαύρος (αγγλιστί blackface) σε διάφορα πάρτι προνομιούχων λευκών μπορεί, εν όψει εκλογών, να αποδειχθεί η Νέμεσίς του έχει κάτι το ποιητικό. Όχι μόνο γιατί καταδεικνύει την υποκρισία του ίδιου, αλλά ενός ολόκληρου (νεο)φιλελεύθερου κατεστημένου που εμμένει μόνο πολύ επιφανειακά στην πολιτική ορθότητα, βάζοντας βούτυρο στο ψωμί της ακροδεξιάς. Οι θιασώτες του από τη μια εθελοτυφλούν σε σχέση με το ότι είναι αδύνατο, και ανιστόρητο, να προσπαθήσεις να ξεπλύνεις αναδρομικά τη ρατσιστική κουλτούρα του παρελθόντος. Μπορεί κανείς να λογοκρίνει το The Jazz Singer (1927), ή το (ρατσιστικότατο) έπος Η Γέννηση ενός Έθνους (1915);

Σε ελληνικές ταινίες (μια με τον Βουτσά, και μία με τον Γιώργο Μούτσιο) λίγο πριν από την πτώση της χούντας, χαρακτήρες και ηθοποιοί βάφονταν μαύροι για να υποδυθούν υπηρέτες. Ανάλογα προβληματικές είναι και οι περιπτώσεις των Λώρενς Ολίβιε και Όρσον Γουέλς που υποδύθηκαν τον Οθέλλο του Σέξπιρ, βάζοντας ‘φούμο’. Ειδικά στην περίπτωση των δύο προαναφερθεισών ελληνικών ταινιών, πρόκειται για αναμφίβολα προσβλητικές, ρατσιστικές αναπαραστάσεις που, ωστόσο, πρέπει να μελετηθούν στο συγκεκριμένο ιστορικοκοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο που τις επέτρεψε, και παράλληλα, ναι, να περιοριστεί, αν όχι να σταματήσει και εντελώς η προβολή τους. Μπορεί να γίνει κάτι αντίστοιχο με γνωστό τραγούδι του Ζαμπέτα; Το βλέπω πιο δύσκολο.

Πιο πρόσφατα, ντροπιαστικά περιστατικά blackface είχαμε στα σόου My Style Rocks (ΣΚΑΪ), Your Face Sounds Familiar (ΑΝΤ1), και στην εκπομπή της Κατερίνας Καινούργιου στο Open, Eυτυχείτε. Ωστόσο, μην ξεχνάμε ότι στην καρδιά της νεοφιλελεύθερης Ευρώπης, το Βέλγιο, όπως και στην Ολλανδία, είναι ακόμη αποδεκτά έθιμα τύπου ‘Zwarte Piet’. Πρόκειται δηλαδή για διπλή υποκρισία. Οι φιλελεύθερες και φιλελεύθεροι ψευτοσοκάρονται και ψέγουν όψιμα τον Τριντό, μόνο και μόνο επειδή η περίπτωσή του εκθέτει το (ηθικό) πρόβλημα στην καρδιά της δικής τους ιδεολογίας.