Έπεσαν οι τόνοι στην πρεμιέρα για τη διεύρυνση, η πορεία θα δείξει τα «αγκάθια»

Το επίσημο δημοκρατικό κάλεσμα του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία για ένταξη νέων μελών είναι γεγονός μετά την Κεντρική Επιτροπή του διημέρου 27 – 28 Σεπτεμβρίου και την ομιλία Τσίπρα στο Φεστιβάλ της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ.

Ο Αλέξης Τσίπρας έστειλε τα εσωκομματικά μηνύματά του, τα κορυφαία στελέχη εξέθεσαν και αυτά τις θέσεις τους για την ανασυγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ, ορισμένοι εξ αυτών άφησαν κάποιες αιχμές χαμηλής έντασης. Όμως, σε γενικές γραμμές, έγινε αισθητή μια προσπάθεια – και από τις δύο πλευρές – τήρησης εσωκομματικών ισορροπιών προκειμένου να πέσουν οι τόνοι, εν όψει της τρίμηνης καμπάνιας εγγραφής μελών που ξεκινά στις αρχές Οκτωβρίου.

Ο Τσίπρας επιχείρησε να διαλύσει τις ανησυχίες περί σοσιαλδημοκρατικοποίησης και τα στελέχη που αντιδρούν έως τώρα κατέβασαν τους τόνους προκειμένου να μην κατηγορηθούν ότι θέλουν την επιστροφή στον ΣΥΡΙΖΑ του 4%. Εξού και η Διακήρυξη – «Δημοκρατικό κάλεσμα ένταξης στον ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία» ο τίτλος της – μοιάζει να περιέχει λίγο απ’ όλα: τον ΣΥΡΙΖΑ του 4%, κυρίαρχη τη δικαιωματική ατζέντα, τον κυβερνητικό ΣΥΡΙΖΑ και το άνοιγμα στον κόσμο του ΠΑΣΟΚ.

Μένει να φανεί κατά τους επόμενους μήνες αν οι υψηλοί τόνοι θα επιστρέψουν με δηλώσεις στα ΜΜΕ – με διάφορες αφορμές – ή αν η «αναμέτρηση» θα γίνει μία και καλή στο συνέδριο (αν κι εφόσον ο πρόεδρος αποφασίσει να επιμείνει σε ζητήματα στα οποία εκφράστηκαν και συνεχίζουν να υπάρχουν αντιδράσεις).

Η γκρίνια για το ‘81

Παρά τις ισορροπίες, μια αναφορά στο ΠΑΣΟΚ του ’81 που περιλαμβάνεται στη Διακήρυξη ενόχλησε τους ’53 οι οποίοι κατέθεσαν δύο διαφορετικές τροπολογίες ώστε να αλλάξει η διατύπωση – δεν συζητήθηκαν στην Κεντρική Επιτροπή, όμως σύμφωνα με πληροφορίες δόθηκε η δέσμευση ότι θα συζητηθούν σε προσεχή Πολιτική Γραμματεία. Το πιθανότερο πάντως είναι τελικώς η διατύπωση να μείνει ως έχει.

Πρόκειται για την αναφορά σε μια αποστροφή του καλέσματος «όλοι εμείς που εμπνεόμαστε από τις πιο λαμπρές παραδόσεις της Αριστεράς στον τόπο μας. Από τη δημιουργία του ΕΑΜ και την Εθνική Αντίσταση, τους δημοκρατικούς αγώνες κατά του μετεμφυλιακού κράτους, τον αγώνα του 114, τον αντιδικτατορικό αγώνα και την εξέγερση του Πολυτεχνείου, το μεταπολιτευτικό κύμα του εργατικού και φοιτητικού ριζοσπαστισμού και τη μεγάλη δημοκρατική έκρηξη του ‘81». Η ανησυχία των 53 που συνοδεύει αυτή τη φράση έχει να κάνει με το ενδεχόμενο να ερμηνευτεί ως στοιχείο που υιοθετεί και εντάσσει ο ΣΥΡΙΖΑ στην πολιτική του ταυτότητα και όχι ως απλή μνημόνευση των πολιτικών αναφορών που έχουν οι πολίτες που προέρχονται από άλλους πολιτικούς χώρους και στους οποίους απευθύνεται το κάλεσμα.

Βλέποντας και κάνοντας

Ζητήματα για τα οποία έχει ανοίξει η συζήτηση – ατύπως κατά κύριο λόγο – και προκαλούν διαφωνίες δεν συζητήθηκαν εδώ, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι «εξαφανίζονται».

Το ζήτημα της εκλογής προέδρου από τη βάση: κάποιοι εκτιμούν ότι ο πρόεδρος το έχει κλείσει με την αναφορά του στην Π.Γ. του Αυγούστου («σε ό,τι με αφορά δεν αισθάνομαι ότι χρειάζομαι καμία εκλογή για να αποκτήσω κύρος ηγεσίας. Έχουμε κερδίσει υπό την ηγεσία μου τρεις εκλογές, ένα δημοψήφισμα και στις εκλογές που χάσαμε, ο ΣΥΡΙΖΑ ψηφίστηκε από τον έναν στους τρεις ψηφοφόρους»). Άλλοι εκτιμούν ότι η ηγεσία θα συνεχίσει να το ζυγίζει, χωρίς μέχρι το συνέδριο να το ανοίγει επίσημα κι εκεί είναι στην ευχέρεια του προέδρου να το θέσει. Άλλωστε το συνέδριο είναι και καταστατικό, οπότε, μετά από πρόσκληση του προέδρου, μπορεί να αποφασίσει για ενδεχόμενη αλλαγή στον τρόπο ανάδειξης ηγεσίας.

Το ζήτημα της εγγραφής νέων μελών προς το παρόν θεωρείται συνομολογημένο εν πολλοίς, δηλαδή οι εγγραφές θα γίνονται και ηλεκτρονικά (μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας που ετοιμάζεται για την ψηφιακή δικτύωση του κόμματος) και με αυτοπρόσωπη παρουσία στις οργανώσεις. Σύμφωνα με μέλη της Κεντρικής Επιτροπής μόνο το δεύτερο μπορεί να εξασφαλίσει πλήρη δικαιώματα μέλους (όπως π.χ. συμμετοχή σε ψηφοφορία) και να αποτρέψει τη δημιουργία μιας ηλεκτρονικής λίστας εκλεκτόρων – φαντασμάτων. Δεδομένου ότι το εγχείρημα της ηλεκτρονικής εγγραφής παράλληλα προς τις παραδοσιακές διαδικασίες είναι πρωτόγνωρο, οι περισσότεροι αναμένουν ότι θα υπάρξουν ζητήματα στην εφαρμογή, τα οποία θα αντιμετωπιστούν.

Το ζήτημα της τροποποίησης του ονόματος μένει κι αυτό να ζυγιστεί περαιτέρω. Πάντως, στελέχη και από την τάση των 53 άκουσαν με ικανοποίηση τον πρόεδρο να μιλά για το «3ο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ», με την έννοια ότι δεν μπαίνει η λογική της επανίδρυσης και της οργανωτικής μετάβασης σε ένα νέο κόμμα.

Το ζήτημα της πολιτικής και ιδεολογικής φυσιογνωμίας θα αποτυπωθεί και στο πρόγραμμα, το οποίο θα καταρτίσει επιτροπή υπό τον Γιώργο Σταθάκη. Προφανώς η ηγεσία θέλει να στείλει το μήνυμα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι κόμμα εξουσίας που επιδιώκει την επιστροφή του στην κυβέρνηση και δύναται να εκπροσωπήσει πλατιές κοινωνικές μάζες, με αναφορά στο κέντρο και στα αριστερά. Από την άλλη, μερίδα του κόμματος διεκδικεί να ισχυροποιηθούν τα χαρακτηριστικά ενός αριστερού ριζοσπαστικού ΣΥΡΙΖΑ όπως τον είχαμε γνωρίσει μέχρι σήμερα ή έστω έως πριν την υλοποίηση του τρίτου μνημονίου.

Το αίτημα που εκφράζουν ορισμένοι, με προεξάρχοντα τον γραμματέα του κόμματος Πάνο Σκουρλέτη, για μια σε βάθος αποτίμηση της ήττας στις πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις (αυτοδιοικητικές, βουλευτικές και ευρωεκλογές) είναι πιθανόν να μείνει μετέωρο, ειδικά αν ο χρόνος διεξαγωγής του συνέδριου ορισθεί μακριά από τις εκλογές, κάπου στις αρχές της άνοιξης.

Ανοιχτό κόμμα και ανασύνταξη

Μία σύνοψη των τοποθετήσεων της ηγεσίας και κεντρικών στελεχών αποτυπώνει το πλαίσιο της συζήτησης για την οργανωτική ανασυγκρότηση και τη διεύρυνση του κόμματος.

Στην ομιλία του προς τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ:

Ζήτησε από τα μέλη του κόμματος γρήγορη ανασύνταξη όχι μόνο για να αποτραπούν όσα καταστροφικά φέρνει η Ν.Δ., αλλά και για την επιστροφή στην εξουσία: «για να δημιουργήσουμε ξανά τους όρους για μια διαφορετική πορεία», «για μια κυβέρνηση ξανά προοδευτική».

Αναγνώρισε ότι μπορεί να υπάρχουν εύλογα ερωτήματα για την πορεία μετασχηματισμού, ωστόσο κάλεσε παρά τους προβληματισμούς τα μέλη του κόμματος να μη φοβηθούν το άνοιγμα που επιχειρείται και να εργαστούν όλοι χωρίς καχυποψίες: «Ας μη φοβηθούμε να ανοίξουμε, να μεγαλώσουμε, να αλλάξουμε. Ας μη φοβηθούμε να εμπιστευτούμε τον κόσμο που τόσες φορές μας εμπιστεύτηκε».

Ζήτησε ένα κόμμα μαζικό, ανοιχτό, συμμετοχικό, δημοκρατικό γιατί «η αριστερά δεν βρίσκεται στις κλειστές πόρτες των συνεδριάσεων των πεφωτισμένων, αλλά στους πολλούς, απλούς, λαϊκούς, καθημερινούς ανθρώπους». Και κατέληξε με την αναφορά: «ας τους πείσουμε να πάρουν τον ΣΥΡΙΖΑ στα χέρια τους» γιατί «ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει ιδιοκτήτες, παρά μόνο αυτούς που τον στηρίζουν». Με αυτή την υπογράμμιση ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ θέλησε να δείξει ότι τα νέα μέλη θα είναι ισότιμα με τα παλαιά και δεν θα υπάρχουν μέλη δεύτερης και τρίτης κατηγορίας.

Μηνύματα

Ο Πάνος Σκουρλέτης έθεσε το ζήτημα του απολογισμού του κυβερνητικού έργου και της πορείας του κόμματος την προηγούμενη περίοδο προκειμένου να αποκατασταθεί η πολιτική αξιοπιστία του κόμματος σε όσους δεν ψήφισαν απέχοντας ή επέλεξαν άλλα κόμματα. Ζήτησε να μπει φραγμός στην προσπάθεια ανακάλυψης εσωτερικών εχθρών και κατασκευής ψεύτικων διλημμάτων όπως «ποιοι είναι με τη διεύρυνση και ποιοι δεν είναι». «Όλοι είναι με τη διεύρυνση», σημείωσε, αλλά σύμφωνα με τον ίδιον τίθεται ένα ερώτημα σε ποια βάση επιδιώκεται να γίνει η διεύρυνση. Τέλος, ο ίδιος σημείωσε πως η διαμόρφωση του προγράμματος θα κρίνει «αν τελικά θα συγκροτήσουμε έναν αριστερό – προοδευτικό πόλο προγραμματικά ανταγωνιστικό προς τη Ν.Δ. και τον νεοφιλελευθερισμό ή θα βολευτούμε σε μια νέα εκδοχή μιας παλαιάς κοπής συναινετικού δικομματισμού».

Σε ανάλογο μήκος κύματος, ο Νίκος Βούτσης σημείωσε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει να φοβηθεί τίποτα από έναν απολογισμό για το ύφος της εξουσίας που εξέπεμψε ο ΣΥΡΙΖΑ κατά τη διακυβέρνησή του.

Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, στη δική του εισήγηση, εμφανίστηκε μεταξύ άλλων να απαντά στην παρότρυνση Τσίπρα για γρήγορη ανασύνταξη ώστε ο ΣΥΡΙΖΑ να είναι γρήγορα έτοιμος να επιστρέψει στην εξουσία. «Δεν είναι αυτοσκοπός η κυβερνητική εξουσία, οι αριστεροί και οι αριστερές κάνουν αυτά που πιστεύουν και αυτά που θεωρούν σωστά και ως αποτέλεσμα αυτών θα επιστρέψουμε στην κυβέρνηση» είπε χαρακτηριστικά. Ταυτόχρονα, πάντως, εμφανίστηκε να καθησυχάζει την «αριστερή πτέρυγα» λέγοντας ότι δεν φοβάται πασοκοποίηση, υπό την έννοια ότι ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένει πιστός στο πρόγραμμα και τις αξίες του δίνοντας απαντήσεις σε κομβικά ζητήματα όπως τα δικαιώματα, οι μετανάστες, οι ανισότητες κάθε είδους, η ανάπτυξη που λαμβάνει υπόψη την κλιματική κρίση.

Ο Νίκος Φίλης εστίασε στην ανάγκη απεύθυνσης στη νεολαία, εν είδει στροφής προς ένα δυναμικό κομμάτι ψηφοφόρων που δίνει τη νίκη στις εκλογές. Σημειώνεται πάντως ότι η συζήτηση για μεγαλύτερη στροφή στη νεολαία συνοδεύεται και από το επιχείρημα κατά των αναφορών στο ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, με το σκεπτικό ότι οι νέοι δεν γνωρίζουν και δεν εμπνέονται από αυτή την εποχή.

Ο Πάνος Λάμπρου άσκησε κριτική στην αναφορά για το ΠΑΣΟΚ του ’81 που περιλαμβάνει η Διακήρυξη, επισήμανε τον κίνδυνο να διαμορφωθεί ένα κόμμα συνιστωσών αν υπάρξει προσθήκη στο όνομα του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ, όσον αφορά πρόσωπα που συμμετέχουν στην Προοδευτική Συμμαχία, εξέφρασε ενόχληση για το ότι έχουν ρόλο «καθοδηγητή» πρόσωπα «που έχουν διασπάσει τα κόμματά τους» (αναφορά που ερμηνεύτηκε ότι φωτογραφίζει πρωτίστως τον Νίκο Μπίστη).