Με αφορμή την πρόσφατη αναταραχή που προκάλεσε η ταινία Joker, το Ποντίκι σάς παρουσιάζει τη δική του, ‘‘αυστηρώς ακατάλληλη’’ λίστα με τις είκοσι πιο επικίνδυνες ταινίες του 20^ου, και του 21^ου αιώνα μέχρι σήμερα.

20. Grizzly Man (2005)

Ντοκιμαντέρ του μετρ Werner Herzog για ιδιόρρυθμο φυσιολάτρη που ζούσε για χρόνια παρέα με άγριες αρκούδες, μέχρι την αναπόφευκτη έκβαση αυτού του εγχειρήματος. Η σκηνή που ο Herzog φαίνεται στην κάμερα να ακούει κάτι που οι θεατές δεν θα ακούσουν ποτέ (το ηχητικό από τις τελευταίες στιγμές του πρωταγωνιστή του ντοκιμαντέρ), μένει να σε στοιχειώνει καθώς φαντάζεσαι πόσο εφιαλτικό μπορεί να ήταν αυτό που έφτασε στα αφτιά του σκηνοθέτη, ώστε αμέσως μετά να γυρίσει στην κάτοχο του υλικού και φίλη του θύματος, και να την ορκίσει να μην το ακούσει ποτέ και να το καταστρέψει αμέσως.

19. Gimme Shelter (1970)

Kινηματογραφημένη θρυλική συναυλία των Rolling Stones την περίοδο που προκαλούσαν κυριολεκτικά χαμό, και για την οποία το συγκρότημα είχε προσλάβει τη διαβόητη συμμορία μηχανόβιων Hells Angels για να λειτουργήσουν ως ‘‘σεκιούριτι’’. Η κατανάλωση ουσιών και το γενικότερο τεταμένο κλίμα είχαν ως αποτέλεσμα να ξεσπάσουν βίαια επεισόδια μεταξύ μελών του κοινού, των μουσικών, και των Angels, και ένα άτομο να μαχαιρωθεί μέχρι θανάτου, κάτι που συνέλαβε ο φακός της κάμερας.  

18. Olympia (1938)

Επιλέγουμε εδώ το Olympia, και όχι το πιο προφανές Ο Θρίαμβος της Θέλησης/Triumph des Willens, πάλι της μάστερ, όσο και αμφιλεγόμενης κινηματογραφίστριας του Χίτλερ, Leni Riefenstahl, καθότι στο πρώτο, που αποτελεί τόσο καταγραφή των Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 1936 στο Βερολίνο, όσο και αριστοτεχνικά στημένο ιδεολογικο-καλλιτεχνικό μανιφέστο, το φασιστικό αισθητικό ιδεώδες, φωτογραφημένο επικά, παρουσιάζεται ως ακόμα πιο επικίνδυνα θελκτικό.   

 

17. Απεργία/ Стачка (1924)

Ομοίως εδώ επιλέγεται η Απεργία έναντι προφανέστερων, κλισέ επιλογών όπως το Θωρηκτό Ποτέμκιν και ο Οκτώβρης, διότι πρόκειται για λιγότερο γνωστή, αλλά το ίδιο εμπρηστική ταινία του θεμελιωτή του λεγόμενου ‘‘σοβιετικού μοντάζ’’, Sergei Eisenstein. Πίσω από την κινηματογραφική πρακτική του τελευταίου, υπήρχε μια ολόκληρη ριζοσπαστική θεωρία για το νέο, τότε, μέσο, η οποία ήταν σχεδιασμένη για να συμβαδίζει με ένα ευρύτερο επαναστατικό πολιτικό πρόγραμμα και καλλιτεχνικό όραμα (βλ. το σχετικό αγγλόφωνο λήμμα της Wikipedia για τη σοβιετική θεωρία του μοντάζ).   

 

16. Baise-moi (2000)

Δύο περιθωριοποιημένες και κακοποιημένες γυναίκες ξεκινούν ένα αιματηρό ταξίδι εκδίκησης ενάντια στους βιαστές τους, και την πατριαρχική κοινωνία γενικότερα. Η ταινία απαγορεύτηκε και λογοκρίθηκε σε αρκετές χώρες λόγω του συνδυασμού σκηνών βίας και (πραγματικού) σεξ στην κάμερα.  

 

       15. Μια Σέρβικη Ταινία/ Srpski film (2010)

      Απλώς χυδαία σοκαριστική, ή πολιτική μεταφορά/αλληγορία, όπως ισχυρίζεται ο δημιουργός της; Σε κάθε περίπτωση, μια ταινία που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, βιασμό (ευτυχώς, όχι πραγματικού) βρέφους δεν είναι σίγουρα για όλους, γι’ αυτό και απαγορεύτηκε σε ένα κάρο χώρες.

 

      14. 120 Μέρες στα Σόδομα/Salò (1975)

Βασισμένη στο έργο του Μαρκήσιου De Sade, η ‘‘ιερόσυλη’’ ταινία του αριστερού Pasolini (ο οποίος δολοφονήθηκε πριν η ταινία βγει στις αίθουσες) τεστάρει ακόμα τα αστικά ήθη με την απεικόνιση βιασμών, παραφιλιών, και διαφόρων ευφάνταστων βασανιστηρίων τα οποία ο σκηνοθέτης βλέπει ως αλληγορία για τη μουσολινική Ιταλία. Στην Αυστραλία και αλλού η ταινία απαγορεύτηκε εντελώς για δεκαετίες.   

 

        13. Υποταγή/Submission (2004)

Το ντοκιμαντέρ του Ολλανδού Theo Van Gogh για την κακοποίηση μουσουλμάνων γυναικών οδήγησε στη δολοφονία του σκηνοθέτη από εξτρεμιστή ισλαμιστή.

 

12. Παράξενα Παιχνίδια/Funny Games (1997)

Η ταινία του Haneke παίζει με την αναισθητοποίηση του θεατή στη βία, και κλείνει το μάτι     υπενθυμίζοντάς του ότι συμμετέχει κι εκείνος/η σε αυτό το παιχνίδι.

 

11. Ελέφαντας/Elephant (2003)

Η ταινία του Gus Van Sant είναι ένα ‘‘art-house’’ φιλμ εμπνευσμένο από τα αιματηρά γεγονότα του Columbine, όταν δύο μαθητές εισέβαλλαν στο σχολείο τους πάνοπλοι, και άρχισαν να εκτελούν εν ψυχρώ και αδιακρίτως (συμ)μαθητές και δασκάλους. Ειρωνικά, το φιλμ του Van Sant με τη σειρά του κατηγορήθηκε ότι ενέπνευσε το μακελειό στο Red Lake.

 

      10. Zabriskie Point (1970)                                                                                                                                                         

      Σεξ, ναρκωτικά, επανάσταση. Η ταινία του Michelangelo Antonioni είναι η επιτομή των αμερικανικών ψυχεδελικών χίπικων τελών της δεκαετίας του ’60 – αρχών ’70, όταν για λίγο φαίνονταν όλα πιθανά. Η σκηνή της ανατίναξης καταναλωτικών αντικειμένων, όπως και αυτή των γυμνών σωμάτων στην άμμο μένουν χαραγμένες στη μνήμη.

 

9. Μόνος Εναντίον Όλων/Seul contre tous (1998)

Αντί για το προφανές (Μη Αναστρέψιμος), επιλέγουμε εδώ το κατάμαυρο μανιφέστο μηδενισμού του Gaspar Noé, μια ταινία που, εκεί που λες ότι δεν μπορεί να συμβεί κάτι χειρότερο, απατάσαι οικτρά.

            8. Το Μίσος/La haine (1995)

Γροθιά στο μικροαστικό υπογάστριο ακόμα και σήμερα με την ωμή αισθητική και τη θεματική    του, το ασπρόμαυρο φιλμ του Matthieu Kassovitz για την περιθωριοποιημένη νεολαία των γκετοποιημένων γαλλικών εργατικών προαστίων, διατηρεί ακέραιη την αίσθηση του κινδύνου (για το κατεστημένο).

 

7. Άνθρωπος Δαγκώνει Σκύλο/ C’est arrivé près de chez vous (1992)

Βελγικό ψευδο-ντοκιμαντέρ στο οποίο συνεργείο ακολουθεί και κινηματογραφεί κατά συρροή δολοφόνο να διαπράττει ειδεχθή εγκλήματα, να δολοφονεί, και να βιάζει, συχνά με τη συμμετοχή των μελών του συνεργείου. Το φιλμ απαγορεύτηκε ή λογοκρίθηκε σε διάφορες χώρες.

 

6. Το Κουρδιστό Πορτοκάλι/A Clockwork Orange (1971)

Σχεδόν πέντε δεκαετίες αργότερα, η ταινία του Stanley Kubrick, βασισμένη σε μυθιστόρημα του Anthony Burgess, διατηρεί μέχρι σήμερα την προκλητικότητά της. H βία της συμμορίας των αμοραλιστών πρωταγωνιστών σοκάρει σχεδόν όσο η βία του σωφρονισμού, και η υποκρισία της βρετανικής κοινωνίας και των θεσμών της. Στη Βρετανία η κυκλοφορία του φιλμ αρχικά συνδέθηκε με δύο φόνους και έναν βιασμό, με τους δράστες να έχουν, υποτίθεται, επηρεαστεί από την ταινία/‘‘εμπνευστεί’’ από σκηνές της. Όχι τυχαία, λοιπόν, το Κουρδιστό Πορτοκάλι προβλήθηκε για πρώτη φορά άκοπο στο Ηνωμένο Βασίλειο τριάντα χρόνια μετά την πρεμιέρα του στις αίθουσες.

 

5. Τζόκερ/Joker (2019)

Η εκδοχή του Todd Phillips για τη νέμεση του Μπάτμαν ανατρέπει πολλούς από τους κανόνες        και τις νόρμες τόσο της συγκεκριμένης μυθολογίας, όσο και των (ταινιών) κόμικς γενικώς. Παίζει στην κόψη του ξυραφιού σε σχέση με το αν η ταινία μπορεί να θεωρηθεί αντικαπιταλιστικό μανιφέστο, φαντασίωση ενός ψυχικά ασθενούς λευκού άνδρα, ή και τα δύο. 

 

4. Το Δίκτυο/Network (1976)

Μία από τις εμφανείς εμπνεύσεις για το Joker, το φιλμ του Sidney Lumet όχι μόνο αποτελεί σταθμό στις ταινίες για τα MME και την αμερικανική κοινωνία γενικότερα, αλλά είναι διπλά και τρίδιπλα καυστικό, μαύρο, κυνικό, και πικρά ειρωνικό σε σχέση με την ταινία του Phillips. Ο παθιασμένος μονόλογος του Peter Finch του χάρισε το μεταθανάτιο Όσκαρ. H πλοκή της ταινίας είναι εν μέρει εμπνευσμένη από την πραγματική αυτοκτονία, στον τηλεοπτικό αέρα, της ρεπόρτερ Christine Chubbuck – η ιστορία της οποίας έχει γίνει επίσης ταινία, με τίτλο Christine (2016).

 

3. H Γέννηση ενός Έθνους/The Birth of a Nation (1915)

Κινηματογραφικά αρτιότατο, τεχνικό αριστούργημα για την εποχή του, αλλά και ντροπιαστική ρατσιστική προπαγάνδα, το διαβόητο έπος του D. W. Griffith παρουσιάζει την Κου Κλουξ Κλαν ως καλούς και ως σωτήρες, και τους Αφροαμερικανούς ως πρωτόγονους βιαστές, κατά τη διάρκεια του Αμερικανικού Εμφυλίου. Έντονες διαμαρτυρίες, συγκρούσεις, συλλήψεις κατά τη διάρκεια των προβολών, αύξηση των κρουσμάτων ρατσιστικής, δολοφονικής βίας λευκών σε βάρος μαύρων μετά την κυκλοφορία της ταινίας, απαγόρευσή της σε αμερικανικές πολιτείες και πόλεις ήταν μόνο μερικά από αυτά που προκάλεσε όταν πρωτοβγήκε στις αίθουσες, μαζί φυσικά με τη βασική κατηγορία, ότι έκανε ‘‘μόδα’’ την ΚΚΚ.    

  

2. Κατάρρευση/Collapse (2009)

Ένα από τα πιο τρομακτικά ντοκιμαντέρ όλων των εποχών, επικεντρώνει στην αμφιλεγόμενη   φιγούρα του πρώην αστυνομικού, και στη συνέχεια ερευνητή, συγγραφέα, και ακτιβιστή Michael C. Ruppert, ο οποίος αυτοκτόνησε το 2014. Εάν ισχύουν έστω και στο ελάχιστο τα όσα αποκαλυπτικά (από κάθε άποψη) λέει/‘‘προφητεύει’’ και τα στοιχεία που παραθέτει δέκα χρόνια πριν, και εάν δεν τον κατατάξει κανείς απλώς στην κατηγορία των ‘‘ψεκασμένων’’, η κατάρρευση του Δυτικού πολιτισμού είναι αναπόφευκτη, και έχουμε ήδη αργήσει πολύ να φτιάξουμε και να εξοπλίσουμε με κονσέρβες ο καθείς το καταφύγιό του, δέκα μέτρα κάτω από τη γη.  

 

1. Συγγνώμη για την Ενόχληση/ Sorry to Bother You (2018)

Ίσως ό,τι επαναστατικότερο έχει βγάλει τα τελευταία χρόνια ο αμερικανικός κινηματογράφος, η ταινία του κομμουνιστή μουσικού Boots Riley είναι έκφραση ενός εντελώς ασυμβίβαστου οράματος. Πρόκειται για μαύρη κωμωδία με στοιχεία επιστημονικής φαντασίας, και παράλληλα για ανηλεή πολιτική σάτιρα που στρέφεται ανοιχτά κατά του καπιταλισμού και των διεστραμμένων λευκών αφεντάδων, αλλά ταυτόχρονα δεν χαρίζεται και στα δουλοπρεπή μέλη της εργατικής τάξης που σπεύδουν να συμβιβαστούν με τον ταξικό τους εχθρό. Τι θα συνέβαινε εάν ο ρινόκερος του Ιονέσκο ήταν συνδικαλιστής; Για να το μάθετε, αναζητήστε την ταινία.

 

Mπόνους μια ακόμη παραγωγή, με ιδιαίτερα ελληνικό ενδιαφέρον: Η Ελένη (1985), σε σκηνοθεσία Peter Yates, από το βιβλίο του Νίκου Γκατζογιάννη με φόντο τον ελληνικό Εμφύλιο, και πρωταγωνιστή έναν νεαρό John Malkovich. H κυκλοφορία της στην Ελλάδα είχε προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις (βλ. σχετικό άρθρο στην ιστοσελίδα Η Μηχανή του Χρόνου), ενώ σήμερα αποτελεί μόνιμη καραμέλα (ακρο)δεξιών κύκλων στη συζήτηση περί λογοκρισίας. Η ταινία επαινέθηκε από τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ, Ronald Reagan.  

*Για τη συγγραφή του άρθρου αντλήθηκαν πληροφορίες από τις σελίδες  των ταινιών στη Wikipedia.