Η νομική διαμάχη προέκυψε από μία πρακτική που έχει προκαλέσει την έντονη αντίδραση φιλοζωϊκών οργανώσεων: Στη Γερμανία χοίροι υποβάλλονται σε επέμβαση στείρωσης χωρίς αναισθησία.

Κατά την ισχύουσα νομοθεσία κάθε επώδυνη επέμβαση χωρίς αναισθησία απαγορεύεται – πλην ελαχίστων εξαιρέσεων.

Η στείρωση των χοίρων ήταν μία από αυτές τις εξαιρέσεις μέχρι το 2013, όταν ο νομοθέτης αναγνώρισε ότι υπάρχουν πιο ανώδυνες πρακτικές και αποφάσισε να καταργήσει την εξαίρεση αυτή.

Ωστόσο την ίδια στιγμή θέσπισε μεταβατική προθεσμία για τη συνέχιση της συγκεκριμένης πρακτικής, η οποία ανανεώνεται συνεχώς και πλέον έχει επεκταθεί μέχρι τα τέλη του 2020.

Η φιλοζωϊκή οργάνωση PETA κατηγορεί τον νομοθέτη για αδράνεια και προσφεύγει στο Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας, σε μία προσπάθεια να προστατεύσει τα ζώα.

Άλλωστε, επισημαίνει, το γερμανικό Σύνταγμα στο άρθρο 20 παράγραφος α, κατοχυρώνει την προστασία των ζώων και υποχρεώνει το κράτος «να προστατεύει τα φυσικά θεμέλια της ζωής και τα ζώα ασκώντας νομοθετική λειτουργία στα πλαίσια της νομοθετικής τάξης και ασκώντας την εκτελεστική και δικαστική λειτουργία υπό τις συνθήκες που ορίζουν ο νόμος και το δίκαιο».

Το ασυνήθιστο της υπόθεσης είναι ότι ως προσφεύγοντες στο Συνταγματικό Δικαστήριο δεν αναγράφεται η οργάνωση, αλλά …οι ίδιοι οι χοίροι. Δεν πρόκειται για νομικό ή τυπογραφικό λάθος.

Η δικηγόρος και ακτιβίστρια Κορνέλια Τσιμ αιτιολογεί την επιλογή αυτή, λέγοντας ότι «από το ισχύον νομικό πλαίσιο προκύπτει η έννομη ικανότητα των ζώων να είναι φορείς θεμελιωδών δικαιωμάτων» και ότι το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο οφείλει να αναγνωρίσει το ζώο ως «μη ανθρώπινη νομική υπόσταση» με δικαίωμα προσφυγής στη δικαιοσύνη.

Τα ζώα δεν είναι «πράγματα»

Αυτό που φαίνεται να επιδιώκει η PETA είναι μία εξέλιξη της νομολογίας, που θα ενισχύει την προστασία των ζώων.

Άλλωστε και το σημερινό νομικό πλαίσιο, που ήδη παρέχει στοιχειώδη προστασία, δεν προέκυψε εν μία νυκτί. Μέχρι το 1990 το γερμανικό αστικό δίκαιο αντιμετώπιζε τα ζώα ως «αντικείμενα» ή «πράγματα» (Sachen), αλλά αυτό έχει αλλάξει. Από το 2002 η προστασία των ζώων κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα της χώρας.

Μερικά από τα γερμανικά κρατίδια ήδη επιτρέπουν σε φιλοζωϊκές οργανώσεις να προσφεύγουν στη δικαιοσύνη για να προστατεύσουν τα ζώα.

Πάντως η κρατούσα άποψη στη νομική επιστήμη δεν φαίνεται να ευνοεί τις επιδιώξεις της PETA.

«Το Σύνταγμα της Γερμανίας έχει ως επίκεντρο τον άνθρωπο» επισημαίνει στο πρώτο πρόγραμμα της γερμανικής τηλερόασης (ARD) ο Γιενς Μπλύτε, καθηγητής Νομικής στο πανεπιστήμιο του Μάνχαϊμ.

Ο ίδιος διευκρινίζει ότι θεωρεί αντισυνταγματική τη συνεχή ανανέωση μεταβατικών περιόδων στη νομοθεσία, την οποία στηλιτεύει και η φιλοζωϊκή οργάνωση PETA.

Αυτό όμως δεν συνεπάγεται ότι ένα ζώο αναγνωρίζεται ως νομική προσωπικότητα και αποκτά δικαίωμα προσφυγής στη δικαιοσύνη. Η αλήθεια είναι βέβαια, επισημαίνει, ότι ως φορείς θεμελιωδών δικαιωμάτων δεν αναγνωρίζονται μόνο φυσικά πρόσωπα, αλλά και νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου υπό προϋποθέσεις- όμως αυτό συμβαίνει γιατί τα νομικά πρόσωπα ιδρύονται και συναποτελούνται από φυσικά πρόσωπα.

«Να εστιάσουμε την προσοχή μας στη συζήτηση»

Χωρίς πιθανότητες επιτυχίας λοιπόν η προσφυγή που κατέθεσε η PETA στο Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο;

Σε κάθε περίπτωση, δηλώνει ο δικηγόρος της οργάνωσης Κρίστιαν Άρλετ στην ARD, ένας στόχος της προσφυγής είναι να στραφεί η προσοχή της κοινής γνώμης στο πρόβλημα και να προαχθεί η δημόσια συζήτηση για την προστασία των ζώων.

«Θεμιτό είναι αυτό, κάθε δικαστική υπόθεση συμβάλλει στη διαμόρφωση πολιτικών πεποιθήσεων», επισημαίνει ο δικηγόρος της PETA.

Η Καθημερινη, DW, ARD