«Τι τεράστιος στρατός που είναι οι ανθρώπινες επιθυμίες» λέει ο Σαίξπηρ. Και στο θηριώδες έργο του Έντουαρντ Άλμπι «Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ» αυτές οι επιθυμίες-κατασκευές του «αμερικανικού ονείρου» συντρίβονται κάτω από την αποκαθήλωσή του.

Υποχείρια ενός αλλοτριωτικού μηχανισμού η βουλιμικά φιλόδοξη Μάρθα και ο αποτυχημένος καθηγητής πανεπιστημίου Τζορτζ, δεν αποτελούν μόνο ένα στείρο ζευγάρι που αλληλοσπαράσσεται μέχρι τελικής πτώσεως κατά τη διάρκεια μιας οργιώδους νύχτας λουσμένης στο αλκοόλ. Το προσωπικό τους δράμα συνδέεται με τις αυταπάτες που γέννησε η πολιτικοκοινωνική παρακμή της χώρας τους.

Ωστόσο το εξαιρετικό κείμενο του Αμερικανού συγγραφέα υπερβαίνει τον κοινωνικό προβληματισμό της εποχής του (1962) και γίνεται απόλυτα σύγχρονο.

Αντλώντας το θέμα του από την πάλη των φύλων του Στρίντμπεργκ («Χορός του θανάτου», «Ο πατέρας»), εκθέτει την κανιβαλική όψη της συμβίωσης μέσα από την εμπόλεμη στάση της κακομαθημένης κόρης ενός πρύτανη με τον ευνουχισμένο σύζυγό της και το ανάλογο ψυχολογικό ξέσκισμα των νεότερων καλεσμένων τους.

Μέσα σε ένα βράδυ τα τοξικά παιχνίδια ανάμεσά τους αποκαλύπτουν θλιβερές αποσιωπήσεις, η εξάρτηση από ζωτικά ψεύδη συντηρεί την ουτοπία, η λυσσαλέα αντιπαλότητα θρέφει τις ενδοοικογενειακές σχέσεις, το μίσος συνορεύει με την αγάπη και η αγάπη οδηγεί τελικά στην αυτογνωσία και την κάθαρση. Οι ήρωες του Άλμπι, εξάλλου, καταδύονται στα βάθη της απόγνωσης για να αναδυθούν στο φως μιας κάποιας ελπίδας.

Αυτό το πολυεπίπεδο έργο, που ακροβατεί ανάμεσα στο τραγικό, το κωμικό και το παράλογο, απαιτεί στιβαρή σκηνοθεσία και εξαιρετικές ερμηνείες.

Στη δουλεμένη σε κάθε της λεπτομέρεια παράσταση του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη με την καίρια μετάφραση της Τζένης Μαστοράκη αναδεικνύονται τόσο το μαύρο χιούμορ όσο και οι δραματικές κορυφώσεις του.

Η έκρηξη αδρεναλίνης είναι στο κόκκινο από την πρώτη σκηνή, κυριεύοντας με μεθυσμένη μανία τους ήρωες που εκτοξεύουν πάσης φύσεως περιφρονητικές και ταπεινωτικές ατάκες ο ένας στον άλλον. Το ματς έχει αρχίσει «δολοφονώντας» στο τέλος όλες τις ψευδαισθήσεις με κυρίαρχη την επινόηση ενός φανταστικού παιδιού που υπήρξε μοχλός της επιβίωσής τους.

Ο Μαρκουλάκης υποδύεται εξαιρετικά τον παροπλισμένο σεξουαλικά και πνευματικά Τζορτζ – που στη διαδρομή αποδεικνύεται ισάξιος αντίπαλος – παράγοντας αβίαστους κωμικούς σπινθήρες και εκφράζοντας με αμεσότητα τον θυμό, τη συντριβή, την εκδικητικότητα αλλά και την τρυφερότητα προς τη συμβία του.

Η χαρισματική Μαρία Πρωτόπαπα, ως μία άλλη «μαινάδα», χειρίζεται με φλεγόμενη ένταση και εκ βαθέων πυρετό τις ψυχολογικές μεταπτώσεις της Μάρθας. Μόνο που θα μπορούσε να μετριάσει τον τόνο της φωνής της στην έναρξη της παράστασης ώστε να κλιμακώσει στη συνέχεια τις συγκρουσιακές εκρήξεις της.

Ο κυνικός Νικ και η αφελής Χάνι, που ερμηνεύουν ο Προμηθέας Αλειφερόπουλος και η Ντάνη Γιαννακοπούλου, συμπληρώνουν επάξια τη διανομή. Ενισχύοντας τις εξάρσεις σαρκασμού και υστερίας εκπροσωπούν τη νεότερη γενιά.

Ο καλαίσθητος σκηνικός χώρος της Αθανασίας Σμαραγδή και τα κοστούμια της Μαρίας Κοντοδήμα παραπέμπουν στη δεκαετία του ’60, αλλά η παράσταση του Μαρκουλάκη, δίχως νοσταλγικά περιγράμματα, φωτίζει τον διαχρονικό λόγο του συγγραφέα και ανασταίνει τους χαρακτήρες του.

* Θέατρο Αθηνών, Βουκουρεστίου 10, Αθήνα