search
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29.03.2024 07:58
MENU CLOSE

Στα άδυτα του ΝΑΤΟ: Το παρασκήνιο της συνόδου και η ψυχολογική πίεση του Μακρόν στον Τραμπ

Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ

τεύχος 2103
12-12-2019
15.12.2019 04:00
otan.jpg

 

Η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με χειροπιαστές και εντεινόμενες τουρκικές προκλήσεις σε μια στιγμή που η Άγκυρα έχει αποθρασυνθεί, εν μέσω ενός περιφερειακού και διεθνούς σκηνικού πιο ρευστού από ποτέ τα τελευταία χρόνια. Μέσα σε αυτό το κλίμα έγινε η σύνοδος του ΝΑΤΟ στο Λονδίνο, όπου η συμμαχία γιόρτασε τα εβδομηκοστά της γενέθλια με έναν ασυνήθιστα χαοτικό τρόπο. 
Παρά την εμφανέστατη κρίση και το ότι η Συμμαχία έχει επείγουσα ανάγκη να βρει γρήγορα μια νέα στρατηγική συνοχή, το ΝΑΤΟ είναι επίσης στην καλύτερη οικονομική του κατάσταση εδώ και πολύ καιρό. Φέτος εννέα χώρες θα φτάσουν τον στόχο για αμυντικές δαπάνες στο 2% του ΑΕΠ από μόλις τρεις χώρες πριν από λίγα χρόνια. Μέχρι το τέλος του 2020 η Ευρώπη και ο Καναδάς θα έχουν δαπανήσει 130 δισ. δολάρια επιπλέον από ό,τι είχαν ξοδέψει το 2016.

Αυτό το φρέσκο χρήμα βοηθά να εξηγηθεί και η μεταστροφή του Τραμπ σε υπερασπιστή του ΝΑΤΟ. Από ταραχοποιός της Συμμαχίας, που το 2018 είχε απειλήσει (στη σύνοδο στις Βρυξέλλες), με απόσυρση αν οι Ευρωπαίοι δεν αναλάμβαναν μεγαλύτερο μερίδιο των οικονομικών βαρών, αυτή τη φορά δήλωσε ότι «Το ΝΑΤΟ είναι ισχυρότερο από ποτέ». Όμως, το παρασκήνιο στη σύνοδο στο Λονδίνο ήταν έντονο. Και σύμφωνα με τον «Economist» ανέδειξε τρεις νέους «ταραξίες»: 
1. Ο πρώτος εκτιμάται ότι θα είναι ο Τζέρεμι Κόρμπιν, αν βέβαια κατορθώσει να γίνει πρωθυπουργός της Βρετανίας. Ο Κόρμπιν θεωρείται επικριτικός ως προς τη δυτική εξωτερική πολιτική και βαθιά αντι-ΝΑΤΟϊκός. Το Λονδίνο εκτιμά ότι, αν γινόταν πρωθυπουργός, η Βρετανία δεν θα μπορούσε να ποντάρει στη στενή συνεργασία με τις ΗΠΑ σε επίπεδο πληροφοριών. 
2. Πιο άμεσος ταραχοποιός είναι ο Ερντογάν. Ο Τούρκος Πρόεδρος έχει προκαλέσει τεράστια κρίση στη Συμμαχία με την αγορά των ρωσικών S-400, την παρακώλυση των αποφάσεων του ΝΑΤΟ σχετικά με την ανατολική Ευρώπη και την εισβολή στη Συρία αδιαφορώντας για τα συμφέροντα των συμμάχων του.
3. Κανενός, πάντως, τα λόγια δεν προκάλεσαν τόσο θόρυβο όσο αυτά του Μακρόν. Στην πολυσυζητημένη συνέντευξή του στις 7 Νοεμβρίου χαρακτήρισε το ΝΑΤΟ «εγκεφαλικά νεκρό» και ζήτησε από τη Συμμαχία να επανεκτιμήσει τον ίδιο της τον στόχο, ότι δηλαδή ο βασικός εχθρός του ΝΑΤΟ παραμένει η Ρωσία. Στη σύνοδο δήλωσε πως εμμένει στις δηλώσεις του. Οι απόψεις του καθιστούν τον Μακρόν τον τρίτο και πιο ανέλπιστο «ταραχοποιό» εντός του ΝΑΤΟ, τουλάχιστον όσον αφορά τις ΗΠΑ, τον Τραμπ και τις ανατολικοευρωπαϊκές χώρες – μέλη της Συμμαχίας.

Το αγκάθι της κόντρας
Οι αντιπαραθέσεις Τραμπ – Μακρόν κορυφώνονταν στη διάρκεια της συνόδου. Σε μια συνέντευξη Τύπου με τον Γενς Στόλτενμπεργκ, επικεφαλής του ΝΑΤΟ, ο Τραμπ είπε ότι μπορούσε να φανταστεί τη Γαλλία «να αποχωρεί» από τη Συμμαχία προσθέτοντας ότι «η Γαλλία χρειάζεται προστασία περισσότερο από τον οποιονδήποτε», σχόλιο που για τον διεθνή Τύπο ενείχε κάτι από το στυλ ενός «αφεντικού της Μαφίας». 
Ο Μακρόν τάσσεται υπέρ μιας ισχυρής ευρωπαϊκής άμυνας, κάτι που η Ευρώπη χρειάζεται μεν, όμως «δεν θα αποτελεί εναλλακτική του ΝΑΤΟ αλλά έναν από τους πυλώνες του». «Με την Αμερική να μας έχει γυρίσει την πλάτη, την Κίνα να γιγαντώνεται και με αυταρχικούς ηγέτες όπως ο Ερντογάν και ο Πούτιν στο κατώφλι της Ε.Ε., το αποτέλεσμα είναι η εξαιρετικά ευάλωτη θέση της Ευρώπης, η οποία, αν δεν αρχίσει να σκέφτεται ως παγκόσμια δύναμη, θα εξαφανιστεί» θεωρεί ο Γάλλος Πρόεδρος.

Κόντρα για τη Ρωσία
Όμως κάποια κράτη – σύμμαχοι βλέπουν με σκεπτικισμό τις προθέσεις του Μακρόν. Ο λόγος είναι κυρίως ο ενθουσιασμός του Μακρόν για έναν «στρατηγικό διάλογο» με τη Ρωσία. Πιστεύει, μάλιστα, ότι σήμερα το ΝΑΤΟ θα έπρεπε να δίνει περισσότερη έμφαση στην απειλή της τρομοκρατίας παρά στην άμυνα έναντι της επιθετικότητας του Πούτιν. 
Ο Μακρόν μπορεί να μιλάει μακροπρόθεσμα και να επιχειρεί να εισαγάγει έναν φρέσκο τρόπο σκέψης, αλλά οι περισσότεροι σύμμαχοι θεωρούν πως οποιαδήποτε διάθεση για παραχωρήσεις προς τη Ρωσία θα εκληφθεί από τη Μόσχα σαν αδυναμία. Στις 4 Δεκεμβρίου έγραψε στο Twitter ότι η Ρωσία είναι μεν «απειλή», αλλά «δεν είναι πια ο εχθρός» και ότι «είναι επίσης εταίρος σε κάποια θέματα».
Αυτή η ρητορική του Μακρόν θορυβεί τις ανατολικοευρωπαϊκές χώρες, που πιστεύουν ότι ο Γάλλος Πρόεδρος υπονομεύει την ομοφωνία που κατορθώθηκε με μεγάλες δυσκολίες στα χρόνια που ακολούθησαν την προσάρτηση της Κριμαίας και την εισβολή στην Ουκρανία το 2014. 

Αν και κάποια νοτιοευρωπαϊκά κράτη θα ήταν ενδεχομένως πιο θετικά, πίσω από τις κλειστές πόρτες, προς την ιδέα μιας ύφεσης στην αντιπαλότητα με τη Ρωσία, δημοσίως δεν είναι πρόθυμα να στηρίξουν τον Μακρόν. Πάντως, στην επίσημη διακήρυξη της συνόδου συμπεριλήφθηκε, ως καταπραϋντικό για τον Μακρόν, η υπόσχεση για μια «διαδικασία στοχασμού στην πολιτική διάσταση του ΝΑΤΟ». Όπως και να ’χει, το ΝΑΤΟ χρειάζεται έναν ευρύτερο κοινό στόχο. Το βέβαιο είναι ότι, με ή χωρίς τον Τραμπ, το ενδιαφέρον της Αμερικής στρέφεται αναπόφευκτα στην Κίνα. Ο Μακρόν έχει δίκιο όταν λέει ότι στο μέλλον η Ευρώπη θα πρέπει να αναλάβει μεγαλύτερο ρόλο.

Ο καυγάς και τα πηγαδάκια
Ο Μακρόν καυγάδισε άσχημα και με τον Ερντογάν. Ο Τούρκος Πρόεδρος του συνέστησε «να πας να τσεκάρεις τον δικό σου εγκεφαλικό θάνατο πρώτα» όταν ο Μακρόν επέκρινε την τουρκική εισβολή στη βόρεια Συρία. Ο Μακρόν κατηγόρησε τον Ερντογάν ότι συνεργάζεται με το ISIS στη Συρία και τον επέκρινε δριμύτατα για την αγορά των S-400.

Η «αντίστροφη ψυχολογία»
Στα πηγαδάκια της συνόδου σχολιάστηκε, σύμφωνα με τον «Economist», ότι η γαλλική κυβέρνηση χρησιμοποίησε «αντίστροφη ψυχολογία» για να αναδείξει τον Τραμπ στον πιο ένθερμο υποστηρικτή του ΝΑΤΟ. Τώρα ήταν ο Αμερικανός Πρόεδρος που υποστήριζε τη Συμμαχία και επέκρινε τον Γάλλο για τον χαρακτηρισμό «εγκεφαλικά νεκρό». Το πολιτικό περιοδικό «Globalist» έγραψε ότι η γαλλική διπλωματία, όσον αφορά τον Τραμπ συμπέρανε πως καλύτερα θα ήταν να χειριστούν κάποια καίρια θέματα με τον τρόπο που θα ταίριαζε σε αγόρια 8-10 ετών. Πολλά παιδιά σε αυτή την ηλικία δοκιμάζουν τα όρια των γονιών τους επιμένοντας στο αντίθετο από ό,τι τους λένε.

Με τον ίδιο μηχανισμό, όταν ένας σύμμαχος θέσει κάτι λογικό στον Τραμπ, εκείνος θα το απορρίψει ισχυριζόμενος κάτι εξωφρενικό. Αν, όμως, έξυπνα ο συνομιλητής του Προέδρου πει κάτι προκλητικό, αυτό είναι το κόλπο να επαναφέρει τον Τραμπ στη λογική. Έτσι οι έντονες εκφράσεις του Μακρόν («εγκεφαλικά νεκρό ΝΑΤΟ») χαρακτηρίστηκαν ως «πολύ – πολύ ασεβείς» και «πολύ κακόβουλες» από τον Τραμπ. Μεγάλη απόσταση από τη φράση «το ΝΑΤΟ είναι παρωχημένο» που έλεγε ο ίδιος ο Τραμπ στο παρελθόν.
Το «Globalist», μάλιστα, σχολίασε ότι «στην πραγματικότητα ο Τραμπ έγινε μαριονέτα των Γάλλων χωρίς καν να το καταλάβει».
Ο Μακρόν, τέλος, ήταν ο μοναδικός ηγέτης που εξέφρασε ξεκάθαρα και δημόσια στήριξη στην Ελλάδα: «Εκφράζω τη στήριξή μου για τις ανησυχίες της Ελλάδας αναφορικά με τη συμφωνία Λιβύης-Τουρκίας».

Λιβύη
Η Λιβύη, που απασχόλησε τη σύνοδο, αποτελεί τον ορισμό του αποτυχημένου κράτους (failed state) από το 2011. Ο Μπάρακ Ομπάμα έχει δηλώσει ότι η ανυπαρξία ενός σχεδιασμού για τη μετα-Καντάφι εποχή «ήταν το μεγαλύτερο λάθος της Προεδρίας μου». Σήμερα η Λιβύη είναι χωρισμένη ανάμεσα σε δύο αντίπαλες κυβερνήσεις και διάφορες πολιτοφυλακές και ομάδες φυλάρχων που μάχονται για έλεγχο εδαφών.
1. Η μία κυβέρνηση στα ανατολικά ελέγχεται από τον στρατηγό Χαφτάρ, επικεφαλής του Εθνικού Λιβυκού Στρατού (Libyan National Army, LNA). Ο Χαφτάρ ελέγχει τεράστιες εκτάσεις στα ανατολικά και νότια της Λιβύης, συμπεριλαμβανομένων των μεγαλύτερων πετρελαϊκών κοιτασμάτων της χώρας και είναι ο παίκτης με τη μεγαλύτερη δύναμη στη Λιβύη. Η κυβέρνηση Χαφτάρ ελέγχει το κοινοβούλιο, τάσσεται κατά της επίμαχης συμφωνίας Λιβύης – Τουρκίας και δεν την αναγνωρίζει. 
2. Η άλλη κυβέρνηση και βασικός εχθρός του Χαφτάρ είναι αυτή της Τρίπολης στη Δύση (Εθνικής Συμφιλίωσης της Λιβύης, GNA) υπό τον πρωθυπουργό Σαράζ. Η κυβέρνηση του Σαράζ δυσκολεύεται να διατηρήσει τον έλεγχο ακόμα και στην ίδια της την πόλη και βασίζεται σε έμμισθες πολιτοφυλακές για να διατηρήσει την εξουσία της. Αυτή η κυβέρνηση είναι που υπέγραψε τη συμφωνία Λιβύης – Τουρκίας.
Η LNA του Χαφτάρ αντιμετωπίζει πρόβλημα ρευστότητας και σύμφωνα με το Al Bawaba, από τα μεγαλύτερα σάιτ της Μ. Ανατολής με έδρα την Ιορδανία, την προσομοιάζει με τη διοίκηση Καντάφι, με την έννοια ότι χρησιμοποιεί στρατιωτικές μεθόδους για να κρατήσει τη χώρα ενωμένη. Η GNA του Σαράζ, από την άλλη, είναι αδύναμη και αντιδημοφιλής στον κόσμο.

Φλερτ με ΗΠΑ, στήριξη από Γαλλία
Η Αίγυπτος, η Γαλλία, η Ρωσία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν υποστηρίξει τον Χαφτάρ. Του παρέχουν όπλα, μαχητικά αεροσκάφη και χρήματα για να στρατολογεί. Οι ΗΠΑ έχουν φλερτάρει μαζί του. Ο Τραμπ είχε σπεύσει να συγχαρεί τον Χαφτάρ, που είναι και πολιτογραφημένος Αμερικανός, όταν φαινόταν πως θα υπερισχύσει. Όμως, όταν η κατάσταση λίμνασε, το ενδιαφέρον του Τραμπ ατόνησε. Τώρα η Αμερική δρα ως παρατηρητής.
Από την άλλη η Τουρκία και το Κατάρ στέλνουν όπλα στον Σαράζ. Οι διάφορες ξένες παρεμβάσεις ρισκάρουν να μετατρέψουν έναν εμφύλιο πόλεμο σε περιφερειακό. Τον Ιούνιο ο Χαφτάρ απείλησε ότι θα χτυπήσει όλα τα τουρκικά πλοία που βρίσκονταν σε λιβυκά χωρικά ύδατα. Οι δυνάμεις του αιχμαλώτισαν έξι Τούρκους ναυτικούς και τους απελευθέρωσαν μόνο όταν η Τουρκία απείλησε με στρατιωτική δράση.

Πάνω απ’ όλα οι πηγές
Παρά τον πόλεμο που μαίνεται στη Λιβύη, το δηνάριο έχει σταθεροποιηθεί. Η παραγωγή πετρελαίου πλησιάζει τα 1,1 εκατ. βαρέλια την ημέρα και με τις τρέχουσες τιμές θα μπορούσε να αποφέρει στη Λιβύη 27 δισ. δολάρια φέτος. Και οι δυο αντιμαχόμενες πλευρές αποφεύγουν οτιδήποτε θα μπορούσε να καταστρέψει τις πετρελαιοπηγές, διότι τα κέρδη πληρώνουν τους μισθούς των ένοπλων ομάδων της κάθε κυβέρνησης. 
Εδώ υπάρχει ένα πρόβλημα για την κυβέρνηση Χαφτάρ (LNA). Αν και ελέγχει τα περισσότερα κοιτάσματα πετρελαίου, ένα εμπάργκο των Ηνωμένων Εθνών στις μη κυβερνητικές πωλήσεις δεν επιτρέπει στον Χαφτάρ να γεμίσει τα ταμεία του. Η κυβέρνηση Σαράζ, άλλωστε, είναι αυτή που διαθέτει την αναγνώριση του ΟΗΕ. Πάντως, ο Χαφτάρ προσπαθεί να βρει τρόπους να πουλήσει ανεξάρτητα.

Εταιρείες και υποστήριξη
Οι πρώην αποικιακοί ηγέτες της Λιβύης, οι εταίροι στην Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ Γαλλία και Ιταλία, υποστηρίζουν αντίθετες πλευρές, βάσει των πετρελαϊκών τους συμφερόντων. Η γαλλική Total έχει τα περισσότερα κοιτάσματά της στα ανατολικά, δηλαδή το Παρίσι έχει υποστηρίξει την κυβέρνηση Χαφτάρ (LNA). Η ιταλική Eni έχει επικεντρώσει στα δυτικά κι έτσι η Ρώμη έχει υποστηρίξει την κυβέρνηση Σαράζ (GNA).
Ανεξάρτητα από το ποια τελικώς κυβέρνηση, Χαφτάρ ή Σαράζ, θα υπερισχύσει στη Λιβύη, εκτιμάται ότι καμιά πλευρά δεν είναι ικανή να καταφέρει απόλυτη νίκη. Το πιθανότερο είναι ότι στο τέλος θα χρειαστεί ένας ευρύτερος διάλογος που θα περιλαμβάνει αντιπροσώπους από Ανατολή, Δύση, Βορρά και Νότο, αλλά και χώρες με συμφέροντα στη Λιβύη, όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Αίγυπτος.

Δίκοπο μαχαίρι η παραπομπή
Η είδηση για την παραπομπή του Τραμπ, κεντρικού προσώπου στη σύνοδο, αποτελεί στην πραγματικότητα δίκοπο μαχαίρι και μια κίνηση υψηλού ρίσκου από τους Δημοκρατικούς, που εκτίμησαν ότι, αν δεν ξεκινούσαν διαδικασία παραπομπής τώρα, θα δημιουργούνταν ένα προηγούμενο για όλους τους μελλοντικούς Προέδρους. Οι κίνδυνοι τώρα, όμως, είναι αρκετοί:
● Ακόμα κι αν η Βουλή των Αντιπροσώπων αποφασίσει την παραπομπή του Τραμπ, θεωρείται σχεδόν απίθανο ότι θα κριθεί ένοχος από την αναγκαία πλειοψηφία των δύο τρίτων στη Γερουσία, αφού οι Ρεπουμπλικανοί ελέγχουν τις 53 από τις 100 έδρες.
● Αν προκύψουν «βρωμιές» για τον υιό Μπάιντεν στην Ουκρανία, αυτό δηλαδή που έψαχνε ο Τραμπ κάνοντας κατάχρηση εξουσίας σύμφωνα με την κατηγορία, δεν θα έχουν μεν νομικό αποτέλεσμα για την παραπομπή, αλλά θα επιτρέψουν στον Τραμπ να δημιουργήσει μια πολιτική δυναμική που θα στρέψει την ατζέντα υπέρ του.
● Μια αποτυχημένη διαδικασία παραπομπής, που τελικώς δεν θα καθαιρέσει, αλλά θα αφήσει τον Τραμπ στην Προεδρία, θα μπορούσε να προμοτάρει την προεκλογική του καμπάνια. Ο Τραμπ θα κατέβαινε στις εκλογές του 2020 ως ο Πρόεδρος που αθωώθηκε ύστερα από το «κυνήγι μαγισσών» των Δημοκρατικών.

google_news_icon

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

Το topontiki.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά υβριστικά σχόλια και διαφημίσεις. Οι χρήστες που παραβιάζουν τους κανόνες συμπεριφοράς θα αποκλείονται. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29.03.2024 07:57