Ο Αδόλφος Χίτλερ, πριν γίνει ο μισάνθρωπος γενοκτόνος ηγέτης της ναζιστικής Γερμανίας, ήθελε να εξελίξει την κλίση του προς τη ζωγραφική. Μάλιστα, έδωσε δύο φορές εξετάσεις στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης, αποτυχαίνοντας δις.

 

Συνολικά, δημιούργησε πάνω από 2000 ζωγραφιές ακουαρέλες και ελαιογραφίες, οι περισσότεροι από τους οποίους καταστράφηκαν κατ΄ εντολήν του όταν ανέβηκε στην εξουσία, ενώ όσοι διασώθηκαν πωλούνται σε δημοπρασίες για πολλές χιλιάδες ευρώ.

 

Πώς γίνεται η προσωποποίηση του κακού, ο εχθρός των Εξπρεσιονιστών, του Μοντερνισμού και της ελεύθερης έκφρασης, να έχει καλλιτεχνικές τάσεις και τι μπορεί να ήθελε να εκφράσει μέσα από τα έργα του;

Το όνειρο του νεαρού Αδόλφου ήταν να γίνει ζωγράφος. Όταν το εξέφρασε στον αυταρχικό και βίαιο πατέρα του, αυτός αρνήθηκε και τον έβαλε σε σχολείο θετικής κατεύθυνσης. Λίγο μετά το θάνατό του, ο Χίτλερ παράτησε το σχολείο στα 16 του και έβαλε πλώρη για την κοσμοπολίτικη Βιέννη. Το γεγονός πως απέτυχε στις εισαγωγικές εξετάσεις της Σχολής Καλών Τεχνών το 1907 και το 1908, με τη δικαιολογία πως δεν ήταν αρκετά ταλαντούχος, τον άφησε εξοργισμένο και απογοητευμένο.

 

Τα επόμενα έξι χρόνια τον βρήκαν φτωχό και συχνά άστεγο, να προσπαθεί να βγάλει χρήματα πουλώντας ζωγραφιστά καρτ ποστάλ με απεικονίσεις της Βιέννης σε τουρίστες, ή σε μαγαζιά με κορνίζες, που συμπλήρωναν τα άδεια κάδρα με τις ζωγραφιές του. Αξιοσημείωτο είναι πως, οι πελάτες του ήταν κυρίως Εβραίοι, όπως και ο «μάνατζέρ» του, με τον οποίο γνωρίζονταν από το ίδρυμα αστέγων όπου διέμενε και σιτιζόταν κατά καιρούς. Ο Χίτλερ αρνούταν να εργαστεί σε μια συμβατική δουλειά και προτιμούσε να ξοδεύει το χρόνο και τα λιγοστά του χρήματα παρακολουθώντας τις όπερες του Βάγκνερ και να θαυμάζει την αρχιτεκτονική της Βιέννης, στους δρόμους της οποίας ανέπτυξε την προϋπάρχουσα εθνικιστική και ρατσιστική ιδεολογία του. Ο τότε Δήμαρχός της, άλλωστε, Καρλ Λουέγκερ, ήταν ένας λαϊκιστής αντισημίτης, με ρητορική ικανότητα που θαύμαζε και προσπάθησε να μιμηθεί ο εικοσάχρονος Αδόλφος.

Αν κοιτάξει κανείς το μικρό δείγμα των έργων του, θα διαπιστώσει πως είναι μεν ερασιτεχνικοί, αλλά σε καμία περίπτωση δεν χαρακτηρίζονται κακοί. Τοπία στην εξοχή, κτίρια και πλατείες της Βιέννης, μας δείχνουν πως το διεστραμμένο άτομό του είχε μια κάποια επίγνωση και αίσθηση του ωραίου. Ας δούμε τι έχουν δηλώσει ειδικοί της τέχνης:

 

• Όταν ο Χίτλερ ζήτησε να μάθει το λόγο που απορρίφθηκε στις εξετάσεις της Καλών Τεχνών, οι δάσκαλοι τού είπαν πως δεν ήταν αρκετά ταλαντούχος, πως υπήρχε μια έλλειψη κατανόησης της ανθρώπινης μορφής και πως καλύτερα να μπει στη Σχολή Αρχιτεκτονικής.

• Ο Ρίτσαρντ Γουέστγουντ-Μπρουκς είπε για τους πρώτους πίνακές του: «Είναι περίεργο το πώς ένας καλλιτέχνης που ζωγράφιζε ειρηνικά και βουκολικά τοπία, αργότερα μετατράπηκε στο τέρας που γνωρίζουμε. Δεν υπάρχει κανένα σημάδι που να δείχνει πως το μυαλό του θα έκανε τέτοια μεταστροφή»

 

• Ο Αμερικάνος κριτικός Τζον Γκάνθερ έγραψε το 1936: «Τα έργα του είναι κοινότοπα, χωρίς ρυθμό, χρώμα, συναίσθημα και φαντασία. Είναι αρχιτεκτονικά σκίτσα και τίποτα παραπάνω.»

 

• Ο Φρέντερικ Σποτς, στο πλαίσιο της συγγραφής του βιβλίου του «Ο Χίτλερ και η Δύναμη της Αισθητικής», έδειξε κάποιους πίνακες του Αδόλφου σε έναν κριτικό τέχνης, χωρίς να αποκαλύψει τον καλλιτέχνη. Ο κριτικός δήλωσε πως τα έργα ήταν αρκετά καλοφτιαγμένα, επισήμανε όμως πως ο καλλιτέχνης δείχνει αδιαφορία για το ανθρώπινο είδος, σύμφωνα με το πώς απεικονίζει τις ανθρώπινες φιγούρες. Αν και διαφαινόταν κάποιο έμφυτο ταλέντο, τα έργα στερούνταν τεχνικής και συναισθήματος.

 

• Η Ρενέ Κλις, ιδιοκτήτρια κάποιων έργων του αναφέρει πως, σε τέσσερις ακουαρέλες υπάρχει μόνο μια ανθρώπινη φιγούρα: μια γυναίκα, χωρίς λεπτομέρειες, μόνη σε μια άδεια πλατεία, χωρίς κάποια ένδειξη συναισθήματος σε όλη την εικόνα. Όπως λέει, αυτό και μόνο είναι αρκετό για να μας δείξει την έλλειψη ανθρωπισμού και τη εμμονή για τάξη και απολύμανση του Χίτλερ.

Εν κατακλείδι, καθώς η τέχνη είναι η έκφραση της ψυχοσύνθεσης του ατόμου, ο Χίτλερ μέσα από τα έργα του αποτύπωσε την ψυχική απομόνωση στην οποία μεγάλωσε, την αδιαφορία του για τους ανθρώπους, την έλλειψη φαντασίας που χαρακτηρίζει τους στρατιωτικά πειθαρχημένους και σίγουρα τη μανία του για τα μεγάλα έργα του δυτικού πολιτισμού, στην προκειμένη περίπτωση, τα αυστηρά, γεωμετρικά αρχιτεκτονικά πονήματα των Βιεννέζων.

Και αν μπορούμε να βγάλουμε ένα συμπέρασμα, είναι το εξής: Αν τα παιδιά σας ζητήσουν να σπουδάσουν ζωγραφική, μάλλον είναι προτιμότερο να τους επιτρέψετε να ακολουθήσουν το όνειρό τους, παρά να διακινδυνεύσετε έναν τρίτο παγκόσμιο!