Σε μια «ενδιάμεση» λύση των δυο προτάσεων σχετικά με το εύρημα των «Δεσμωτών» του Φαλήρου, δηλαδή της κατά χώραν παραμονής του ή της προσωρινής και υπό προϋποθέσεις απόσπασης και επανατοποθέτησής του, εξαιτίας των νέων στοιχείων και της κατάστασης όπου έχει περιέλθει το σκελετικό υλικό, κατέληξαν την Τρίτη 4 Φεβρουαρίου τα μέλη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου.

Μετά από μια συνεδρίαση περίπου 6 ωρών, τα μέλη του ΚΑΣ γνωμοδότησαν κατά πλειοψηφία ουσιαστικά υπέρ της εισήγησης της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων που πρότεινε την κατά ύψος απόσπαση του ευρήματος σε μπλοκ ή τη μεταφορά του σε πολύ κοντινή θέση, την εξυγίανση του υπεδάφους και την επανατοποθέτησή του στο ίδιο σημείο. Η τελική μελέτη -η σύνταξη της οποίας θα ξεκινήσει άμεσα- θα εισαχθεί σε μελλοντικό ΚΑΣ, ενώ θα συνεχιστούν απρόσκοπτα τα συμπληρωματικά σωστικά μέτρα.

Η πολύωρη συζήτηση περιστράφηκε γύρω από τη φθορά που έχει υποστεί το μοναδικό αυτό αρχαιολογικό εύρημα, το οποίο αφορά την ομαδική ταφή 79 ανθρώπινων σκελετών χωρισμένων σε τρία ορύγματα και αλυσοδεμένων μεταξύ τους στους καρπούς. Το ‘πολυάνδριο’ αποκαλύφθηκε τον Μάρτιο του 2016 κατά τη διάρκεια ανασκαφής στην Εσπλανάδα του ΚΠΙΣΝ και χρονολογείται στο τρίτο τέταρτο του 7ου αι. π. Χ., μία εποχή γεμάτη ταραχές, εξεγέρσεις και επαναστάσεις μεταξύ οπαδών των αριστοκρατών και των τυράννων, η οποία συσχετίζεται, όσον αφορά το συγκεκριμένο εύρημα, είτε με το Κυλώνειον άγος είτε με αντίστοιχα ιστορικά γεγονότα.

Όπως ειπώθηκε στη συνεδρίαση, η φθορά -η οποία έγινε ιδιαίτερα αισθητή και από τα μέλη του ΚΑΣ που πραγματοποίησαν αυτοψία- είναι της τάξης του 50%, σύμφωνα με την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων, ή του 30%, σύμφωνα με την αρμόδια Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεότερων Μνημείων. Επίσης, τονίστηκε πολλές φορές ότι από το 2016 οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ έκαναν άριστα τη δουλειά τους και προχώρησαν σε όλες τις απαιτούμενες ενέργειες -συχνά με καθημερινή παρουσία στο σκάμμα- για την προστασία του ευρήματος, που όμως δεν θα μπορούσε να μην υποστεί φθορά. «Από την εύρεση του ‘πολυανδρίου’ η φθορά ήταν δεδομένη», επισημάνθηκε αρκετές φορές στη συνεδρίαση, γεγονός που οφείλεται κυρίως στο περιβάλλον στο οποίο εντοπίστηκε, μια περιοχή με μεγάλα ποσοστά υγρασίας και υφάλμυρα ύδατα (το εύρημα βρέθηκε 70 ως 90 εκατοστά κάτω από τη σημερινή στάθμη της θάλασσας).

Τα δύο μέλη που μειοψήφησαν τάχθηκαν υπέρ της υλοποίησης των μελετών για την προστασία των ‘Δεσμωτών’ οι οποίες εγκρίθηκαν στο ΚΑΣ τον Ιούνιο 2019, ενώ η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων επέμεινε στην πρόταση που είχε κάνει το 2016: Τη μετακίνησή τους ανά μπλοκ σε χώρο που θα λειτουργήσει ως εργαστήριο ώστε να μην χαθούν πολύτιμες πληροφορίες και την επανατοποθέτησή τους στον σημείο εύρεσής τους αφού φτιαχτεί ο χώρος που θα τους φιλοξενήσει.