Γράφει ο Κυριάκος Ν. Κώτσογλου, Επιστημονικός Συνεργάτης Πανεπιστημίου Freiburg (Έδρα Θεωρίας Δικαίου)

Μπορούμε να λάβουμε εδώ ως δεδομένο, ότι δεν χρειάζεται να είναι κανείς μέλος της academia της Φρανκφούρτης (φιλοσοφική σχολή που θεωρεί τον ιδανικό διάλογο ως εχέγγυο της Αλήθειας) ή τουλάχιστον να κοιμάται με τα έργα του Jürgen Habermas κάτω από το μαξιλάρι του, ώστε να δικαιούται να υποστηρίζει πως απαραίτητη προϋπόθεση για την ίδια τη διεξαγωγή ενός διαλόγου είναι η κοινή αποδοχή ρητών τε και άγραφων κανόνων.

Γράφει ο Κυριάκος Ν. Κώτσογλου, Επιστημονικός Συνεργάτης Πανεπιστημίου Freiburg (Έδρα Θεωρίας Δικαίου)

Μπορούμε να λάβουμε εδώ ως δεδομένο, ότι δεν χρειάζεται να είναι κανείς μέλος της academia της Φρανκφούρτης (φιλοσοφική σχολή που θεωρεί τον ιδανικό διάλογο ως εχέγγυο της Αλήθειας) ή τουλάχιστον να κοιμάται με τα έργα του Jürgen Habermas κάτω από το μαξιλάρι του, ώστε να δικαιούται να υποστηρίζει πως απαραίτητη προϋπόθεση για την ίδια τη διεξαγωγή ενός διαλόγου είναι η κοινή αποδοχή ρητών τε και άγραφων κανόνων.

Μία δομημένη σε διαλογικούς κανόνες συζήτηση είναι, όπως τόσο συχνά επαναλαμβάνεται αναπόσπαστο στοιχείο
του «πολιτικού μας πολιτισμού». Έναν τέτοιο άγραφο κανόνα θεωρώ ότι παραβίασε το γνωστό πλέον με το όνομα «Γιατί κύριε;»
(http://www.youtube.com/watch?v=j24Tphmp-00&list=UUuyKcrRBIz28qF2IqC3T 4Cw&index=3&feature=plcp) τηλεοπτικό σποτ του κόμματος «Νέα Δημοκρατία»: Την μη-εμπλοκή ανήλικων παιδιών σε σκοπούς πολιτικής προπαγάνδας και ενεργοποίησης ανακλαστικών στους … ενήλικους ψηφοφόρους. Δεν μπορεί να διαφύγει της προσοχής μας εξάλλου, ότι το «γιατί» στα χείλη ενός μαθητή-τριας δημοτικού είναι απλώς – όπως μας έμαθαν στο μάθημα Συντακτικού – μια ερώτηση μερικής άγνοιας.

Το επικίνδυνο σε αυτή την περίπτωση είναι, ότι ένα κόμμα χρησιμοποιεί την ερώτηση ενός παιδιού ώστε να εμφυτεύσει στο ίδιο και έπειτα σε εμάς ένα πολιτικό μήνυμα: «Μα γιατί όχι ενώ θα έπρεπε ναι;». Δεν πρόκειται να κρίνω εδώ το συγκεκριμένο τηλεοπτικό σποτ. Εκτιμώ ωστόσο ότι για τον έναν (“αποδεκτά όρια προπαγάνδας”) ή τον άλλο (“πώς να θέσετε επιτυχώς εκβιαστικά διλήμματα”) θα διδάσκεται σε λίγα χρόνια σε πανεπιστημιακές παραδόσεις και σεμινάρια Πολιτικής Επιστήμης, Ψυχολογίας marketing ή (σε όσο βαθμό εξαρτάται από τον γράφοντα) Ποινικού Δικαίου.

Στις επόμενες παραγράφους θα ήθελα πάντως να δώσω μια απάντηση, στην κατά τα άλλα συμπαθέστατη μαθήτρια, που θέτει επιτακτικά το ερώτημα «γιατί». Και επειδή θα ήταν αντιπαιδαγωγικό να επιβαρυνθεί η συζήτηση με ένα παιδί,
με όρους δυσνόητους και ενίοτε παραπλανητικούς όπως: δημόσιο χρέος, κοινοτικές συνθήκες, νεοφιλελευθερισμός κτλ., θα το κάνω με
μια αλληγορική ιστορία. Ας σκεφτούμε λοιπόν ότι η Αθηνά, μαθήτριαδημοτικού, έχει μια γιαγιά: την Ελένη. Η Ελένη παρά την ηλικία της «στέκεται σχετικά καλά στα πόδια της» και έχει τα συνήθη μικροπροβλήματα υγείας. Έπειτα από προγραμματισμένες
εξετάσεις υγείας λαμβάνει από δύο διαφορετικούς γιατρούς δύο διαφορετικές διαγνώσεις. Ο πρώτος γιατρός, ας τον ονομάσουμε Γιάννη, τονίζει πως οι ζωτικές παράμετροι και οι δείκτες είναι ικανοποιητικοί και επισημαίνει απλώς ότι η Ελένη θα πρέπει να λάβει σοβαρά την υγεία της
και να ξεκινήσει να ασκείται. Η δεύτερη γιατρός (ονόματι Χριστίνα) ειδοποιεί την Αθηνά έντρομη, πως η γιαγιά Ελένη βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο ζωής και πως χρειάζεται να υποβληθεί σε μια ιδιαιτέρως δαπανηρή επέμβαση, ώστε να μην επέλθει ένας οδυνηρός θάνατος και να βελτιωθεί η υγεία της. Ο Γιάννης επεμβαίνει και τονίζει πως α) μια τέτοια επέμβαση δεν είναι αναγκαία β) αντιθέτως θα επιδεινώσει σοβαρά την κατάσταση υγείας της Ελένης και γ) παρουσιάζει στην Αθηνά μια λίστα με όλους τους πρώην ασθενείς της Χριστίνας, των οποίων η υγεία επιδεινώθηκε ραγδαία ακριβώς λόγω της εγχείρησης. Η Χριστίνα θέτει επιτακτικά την Αθηνά προ των ευθυνών της και της υπενθυμίζει ότι «η ζωή της γιαγιάς της εξαρτάται από την απόφαση της». (Πρώτη Επέμβαση) Η Αθήνα αντιδρά στην ύπαρξη του κινδύνου, τον οποίο επικαλείται η δεύτερη γιατρός και δίνει τη συγκατάθεση της για τη δαπανηρή επέμβαση.
(Μετεγχειρητική Πορεία)
Αμέσως μετά την επέμβαση η υγεία της Ελένης πράγματι χειροτερεύει. Η Χριστίνα δεν προβαίνει σε εξηγήσεις σχετικά με την επιτυχία της επέμβασης ή την μετεγχειρητική πορεία και αναφέρει εκ νέου την ύπαρξη άμεσου κινδύνου θανάτου, σε περίπτωση που δεν υποβληθεί η Ελένη τάχιστα σε μια νέα και ακόμη πιο δαπανηρή επέμβαση. Ο πρώτος γιατρός υπενθυμίζει στην Αθηνά, ότι τήν είχε προειδοποιήσει σχετικά με τις επιπλοκές της κατ’αυτόν μη-ενδεικνυόμενης επέμβασης, και ξαναδείχνει τη λίστα με τους ασθενείς της Χριστίνας και τα κέρδη που αποκόμισε από το σύνολο των επεμβάσεων. Της εξηγεί περαιτέρω ότι η μεγάλη πλειοψηφία των ατόμων που λαμβάνουν θέση σχετικά με το ζήτημα της υγείας της γιαγιάς Ελένης αλλά και την επιτυχία εν γένει της συγκεκριμένης θεραπείας βρίσκονται σε σχέση οικονομικής εξάρτησης με τη Χριστίνα – αγνοώντας ή ενίοτε αποκρύπτοντας την ισχυρή επαγωγική βάση των ασθενών/θυμάτων της εν λόγω γιατρού. Την παρακαλεί να λειτουργήσει λογικά και να μην υποκύψει στο δίλημμα «Επέμβαση ή Θάνατος» καθώς αυτό είναι απλώς ένα ψευτοδίλημμα: όχι η διάζευξη (ή το ένα ή το άλλο) αλλά η σύζευξη (και το ένα και το άλλο) είναι ο ορθός λογικός τελεστής, καθώς η ίδια η επέμβαση είναι εκείνος ο παράγων που οδηγεί στην επιδείνωση της υγείας και τελικά στον θάνατο. Η Χριστίνα τονίζει – χωρίς πολλές εξηγήσεις – πως η Ελένη κινδυνεύει και ότι πρέπει να χειρουργηθεί ώστε να βελτιωθεί η υγεία της. 

(Δεύτερη Επέμβαση)
Η Αθηνά αντιδρά για μια ακόμη φορά συναισθηματικά στον κίνδυνο και δίνει εκ νέου την εντολή για μια νέα δαπανηρή επέμβαση, η οποία έχει εν τω μεταξύ αφαιμάξει οικονομικά την οικογένεια  αλλά και τον κουμπαρά της. Μετά τη δεύτερη επέμβαση η υγεία της Ελένης αρχίζει να επιδεινώνεται σοβαρά. Η Χριστίνα εξηγεί πως η Ελένη χρειάζεται πλέον να τεθεί υπό κλινική παρατήρηση και να συνδεθεί με μηχανήματα υποστήριξης των ζωτικών της λειτουργιών. Περαιτέρω θα πρέπει να υποβάλλεται σε τακτικές επεμβάσεις. Ελπίδες πλήρους ανάνηψης δεν υπάρχουν μεν, αλλά η νέα (δαπανηρή) επέμβαση μπορεί να αποτρέψει το θάνατο, για τον οποίο, εάν επέλθει, θα είναι μάλιστα η ίδια – ως συγγενής – υπεύθυνη. Για το λόγο αυτό εξάλλου συστήνει στην Αθηνά έναν συμβολαιογράφο, ώστε μέσω της πώλησης του ακινήτου, όπου διαμένει η Αθηνά με την οικογένειά της, να μπορέσει να αποπληρωθεί η ιατρική περίθαλψη και οι επόμενες επεμβάσεις.

Ο Γιάννης, ο πρώτος γιατρός, προσπαθεί να υπενθυμίσει στην Αθηνά ότι κάθε φορά που ακολούθησε τις συμβουλές του δεύτερου γιατρού η υγεία της Ελένης επιδεινώθηκε καθώς η ίδια η (εσφαλμένη) θεραπεία οδήγησε τα πράγματα κάθε φορά στο χειρότερο. Της ζητά να τόν εμπιστευτεί καθώς εξάλλου η ιατρική του διάγνωση έως τώρα τουλάχιστον δεν διαψεύσθηκε. Αρκεί να σκεφτεί ψύχραιμα ποιες αποφάσεις οδήγησαν σε ποια αποτελέσματα και εάν αξίζει να εμπιστευτεί κανείς τους ίδιους, των οποίων οι ιατρικές διαγνώσεις οδήγησαν τόσους και τόσους ασθενείς στην εντατική, στο δρόμο (όταν τα χρήματα για εντατική θεραπεία είχαν τελειώσει) και εν τέλει στο θάνατο. Αρκεί να σκεφτεί επίσης κανείς, υποστηρίζει ο Γιάννης, ότι όσοι λάμβαναν δημοσίως θέση υπέρ της διαφορικής διάγνωσης της Χριστίνας α) αγνοούν τις εναλλακτικές απόψεις ή αρνούνται δογματικά να τις συζητήσουν και β) κερδίζουν χρήματα από τις εισπράξεις του ιατρείου της Χριστίνας και των συνεργαζόμενων με εκείνη επαγγελμάτων (βιομηχανίες φαρμάκων, γραφεία κηδειών κτλ.)
       Η μικρή Αθηνά δεν χρειάζεται λοιπόν να εξομοιώσει τη διαδικασία των αποφάσεων που έλαβε με πιθανολογικά δίκτυα και matrix. Μπορεί απλά να μεταφέρει την εμπιστοσύνη της από όσους οδήγησαν τα πράγματα έως εκείνο το σημείο, σε όσους υποστηρίζουν ότι η γιαγιά Ελένη δεν ήταν βαριά άρρωστη, δεν χρειαζόταν επεμβάσεις και μάλιστα πολλαπλές, παρά μόνο παραπάνω άσκηση και ριζική αλλαγή συνηθειών. Η Αθηνά μπορεί απλά να κλείσει τα μάτια και να σκεφτεί ψύχραιμα, πώς ήταν η υγεία της αγαπημένης της γιαγιάς πριν και μετά τη διάγνωση και θεραπεία της γιατρού Χριστίνας. Να σκεφτεί ότι κάθε φορά, όπως φάνηκε εκ των υστέρων, λάμβανε τη λάθος απόφαση, καθώς η υγεία της Ελένης ποτέ δεν βελτιώθηκε, παρά την επιτυχή εξέλιξη της επέμβασης: Η υπόσχεση της γιατρού Χριστίνας δεν εκπληρώθηκε. Την 17η Ιουνίου θα χρειαστεί όλοι μας να σκεφτούμε όπως η μικρή Αθηνά. Η υγεία της γιαγιάς Ελένης πράγματι εξαρτάται από τις
αποφάσεις μας. Τουλάχιστον σε αυτό είχε δίκιο η … Christine (Lagarde).

Δεν γνωρίζω λοιπόν εάν το πρώτο κέρας του διλήμματος, μπροστά στα οποίο (σήμερα) στεκόμαστε, είναι ο Σοσιαλισμός. Μπορώ όμως να ισχυριστώ με όλη μου τη βεβαιότητα, ότι το δεύτερο κέρας του, αυτό της υποταγής σε εκβιαστικά διλήμματα, της πολιτικής των Μνημονίων και του ασύμμετρου πλουτισμού των ελαχίστων σε βάρος των πολλών, είναι η Βαρβαρότητα. Μετά από τόσες επιτυχείς (για τα συμφέροντα των
δανειστών/τοκογλύφων) επεμβάσεις στο σε μηχανική πλέον υποστήριξη σώμα του λαού της Ελλάδας, ακόμη και η μικρή Αθηνά, η μαθήτρια του τηλεοπτικού σποτ του κόμματος «Νέα Δημοκρατία», μπορεί να το καταλάβει.

(Τα κείμενα των «Ρεπόρτερ στο δρόμο» δεν υφίστανται επεξεργασία και εκφράζουν τις απόψεις των συντακτών τους)