Η ιστορία του έρωτα / Χαμένοι / Το αριστερό χέρι του Θεού / Από τον ύστερο Μεσαίωνα ως τον 18ο αιώνα / Μονάκριβη

Ζακ Αταλί

Σε συνεργασία με τη Στεφανί Μπονβισινί

Η ιστορία του έρωτα

Μετάφραση: Κλαιρ Νεβέ, Εύη Σιούγγαρη

Εκδόσεις Μεταίχμιο

Σελ. 240

Παρά τις εκατονταετίες και τις χιλιετίες που έχει διανύσει η ανθρωπότητα, το θέμα του έρωτα μοιάζει να προηγείται του παρελθόντος και του μέλλοντός της. Κάθε βιβλίο λοιπόν που ασχολείται με το κατ’ εξοχήν βασικό θέμα της ανθρώπινης ύπαρξης, μια κι αυτό καθορίζει τη φύση του ανθρώπου, είναι φανερό ότι κερδίζει το ιδιαίτερο ενδιαφέρον μας. Ωστόσο, είναι επίσης γνωστή η βαριά σκιά που έχει ρίξει η χριστιανική ηθική στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε ευρύτερα τα ζητήματα αυτά, μια ηθική προσκολλημένη στις ενοχές και στις προκαταλήψεις, η οποία δημιουργεί μια σειρά παρενέργειες. Το ενδιαφέρον λεύκωμα που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο εστιάζει στην ιστορία των σχέσεων διαχρονικά και διαφυλετικά. Πέρα από την εντυπωσιακή εικονογράφηση, το λεύκωμα διερευνά το θέμα από τις αρχές της ιστορίας της ανθρώπινης σεξουαλικότητας έως τις μέρες μας. Πρόκειται για μια πολυσήμαντη και πολυκύμαντη ιστορία, που περιλαμβάνει όλες τις περιπτώσεις των ανθρωπίνων σχέσεων, όπως αυτές αναπτύχθηκαν και διαμορφώθηκαν μεταξύ των δυο φύλων, είτε με τη μορφή των ετεροφυλικών σχέσεων (συνηθέστερα) είτε με τη μορφή ομοφυλοφιλικών (σπανιότερα). Μέσα σε ένα τεράστιο πολιτισμικό πλαίσιο το οποίο συνθέτουν οι ποικιλότητες των πολιτισμών, ο έρωτας, είτε στις θεσμικές του εκδοχές είτε ελεύθερα, είναι αυτός που καθορίζει, πέρα από τη διαιώνιση του είδους, την ευτυχία ή τη δυστυχία κάθε κοινότητας. Ο Ζακ Αταλί μαζί με τη συνεργάτιδά του Στεφανί Μπονβισινί δεν αφήνουν καμιά πτυχή ανεξερεύνητη στο θέμα του έρωτα, όπως αυτός εκφράζεται διαχρονικά μέσα από αρχέγονες τελετουργίες, άγνωστους πολιτισμούς που επιβιώνουν ακόμα στις μέρες μας σε διάφορες πρωτόγονες φυλές. Παρακολουθούν επίσης και την εξέλιξή του στις σύγχρονες κοινωνίες, με τις παρεμβάσεις, την εμπορευματοποίηση, την εκμετάλλευση αλλά και την τεράστια κρίση που περνά. Πρόκειται για ένα λεύκωμα που ενδιαφέρει τον κάθε αναγνώστη και που σίγουρα αξίζει μια θέση στη βιβλιοθήκη του.

Paul Hoffman

Το αριστερό χέρι του Θεού

Μετάφραση: Βούλα Αυγουστίνου

Εκδόσεις Διόπτρα

Σελ. 518

Τον Κέιλ τον μαθαίνουμε από την πρώτη κιόλας στιγμή του ατμοσφαιρικού και πολυσέλιδου αυτού μυθιστορήματος, ωστόσο η προσωπικότητα του νεαρού αυτού ήρωα μας κρατά σε εγρήγορση ως και την τελευταία τελεία του βιβλίου. Ο συγγραφέας δεν αφήνει κανένα περιθώριο στον αναγνώστη, τον οποίον αιχμαλωτίζει αμέσως δίχως να εκβιάζει το ενδιαφέρον του. Fantasy novel, που κρατά σε καταιγιστικούς ρυθμούς την εξέλιξη χωρίς διακυμάνσεις. Μέσα σ’ ένα απίστευτα ζοφερό περιβάλλον, όπου κινούνται οι Λυτρωτές και οι νεαροί τους κρατούμενοι, ο νεαρός Κέιλ, ένα παιδί που δεν θυμάται καν το πραγματικό του όνομα, όπως και το παραμικρό για το παρελθόν του και φυσικά δεν διαθέτει τίποτα για το μέλλον, στέκεται σ’ έναν σκοτεινό διάδρομο και παρακολουθεί την είσοδο στο Άσυλο των δύστυχων νεοφερμένων αγοριών. Πράγμα που απαγορεύεται αυστηρά στο κολαστήριο του οποίου είναι τρόφιμος. Το μόνο που πληροφορείται για τη ζωή του κάποια στιγμή είναι ότι θα καταστρέψει τον κόσμο! Οι θλιβερές συνθήκες διαβίωσης συνθέτουν το σκηνικό ενός κόσμου-απόκοσμου, για την ύπαρξη του οποίου μας πείθει ο Χόφμαν, με μια αφηγηματική άνεση που χειρίζεται τις εφιαλτικές εικόνες αβίαστα, λες κι αυτός ο κόσμος αποτελεί ένα αναπόσπαστο κομμάτι της πραγματικότητάς μας. Με αυτή την έννοια, το «Αριστερό χέρι του Θεού» είναι μια φανταστική περιπέτεια, που πείθει με χαρακτηριστική άνεση για την αληθοφάνειά της. Τελικά, ο μικρός ήρωας Κέιλ, φιλοτεχνημένος με πειστικά υλικά, δεν χάνει την ισορροπία του στις εύθραυστες συνθήκες της φανταστικής ατμόσφαιρας στην οποία κινείται και αναδεικνύεται και κρατά τον ρόλο του αποτελεσματικά και με επιτυχία, μαζί με το αμείωτο ενδιαφέρον του αναγνώστη.

Daniel Mendelsohn

Χαμένοι

Μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου

Εκδόσεις Πόλις

Σελ. 582

Το πιο φυσιολογικό είναι να μη διηγείσαι τη φρίκη, να μην την αναπαράγεις, να μην την κάνεις τελικά σύντροφο της ζωής σου, μια έμμονη ιδέα, ένα αξεπέραστο γεγονός. Ωστόσο, με αυτόν τον τρόπο τα απάνθρωπα εγκλήματα της ιστορίας θα αποσιωπούνταν, το παρόν θα έσβηνε το παρελθόν, θα ήμασταν άγραφο χαρτί, δίχως αισθήματα και ιδεολογία. Δεν θα συμμετείχαμε στη συλλογική μνήμη, δεν θα γνωρίζαμε. Και το κόστος της γνώσης είναι πάντα μεγάλο, αλλά στο τέλος αποτελεί τη μόνη αξιόπιστη λύση για την αυτογνωσία και την υπέρβαση κάθε προβλήματος. Το παρελθόν –και αυτό είναι ένας βασικός άξονας του βιβλίου– δεν μπορεί να παραμένει άγνωστο∙ ο άνθρωπος δεν μπορεί να βαδίζει στα χαμένα. Ο συγγραφέας μεγάλωσε σ’ ένα σπίτι που πάντα κάτι έλεγαν για τα περασμένα, για τα πρόσωπα της οικογένειας, για τη μακρινή πια πατρίδα, αλλά ποτέ αυτές οι διηγήσεις δεν έμοιαζαν ολόκληρες. Ήταν φανερό ότι κάτι έκρυβαν, κάτι φρικτό που δεν ήταν εύκολο να ειπωθεί και η σιωπή έμοιαζε σαν ένας βασανιστικός εξορκισμός. Σαν να ήθελαν να νικήσουν τον χρόνο, να σβήσουν το γεγονός – σκέτη τρέλα! Χρόνια μετά τον θάνατο του παππού του που τόσο του έμοιαζε, ο συγγραφέας ξεκινά μια περιπετειώδη αναζήτηση στο παρελθόν. Ψάχνει τους έξι χαμένους της οικογένειάς του, ανάμεσα στα έξι εκατομμύρια Εβραίων που χάθηκαν συνολικά. Έτσι θα βρεθεί στο μακρινό Μπόλεχοφ της Ουκρανίας να αναζητεί το χνάρι της φαμίλιας του, αλλά και τον δικό του κόσμο, τη δική του ιστορία. Ένα ακόμα ξεχωριστό βιβλίο, εμπνευσμένο από τη φρίκη του Ολοκαυτώματος, μιας θηριωδίας που δεν είναι καθόλου μακριά μας και η ανάμνησή της προκαλεί τον αποτροπιασμό και τη φρίκη.

Γιώργος Κεχαγιόγλου

Από τον ύστερο Μεσαίωνα ως τον 18ο αιώνα

Εκδόσεις Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ΙΝΣ

Σελ. 224

Πρόκειται για μια νέα, ευσύνοπτη και εύχρηστη για όλους τους αναγνώστες της ιστορίας της νεοελληνικής λογοτεχνίας έκδοση, η οποία καλύπτει το διάστημα από τον ύστερο Μεσαίωνα έως και το 1774, λίγο πριν δηλαδή κάνει αισθητή την εμφάνισή του ο λεγόμενος Νεοελληνικός Διαφωτισμός. Αυτή η διαδρομή, που αρχίζει από τον 12ο αιώνα, δεν είναι η πρώτη φορά που έχει διανυθεί αναλυτικά. Το βιβλίο ωστόσο του καθηγητή της Νεοελληνικής Φιλολογίας Γιώργου Κεχαγιόγλου διαφοροποιείται από κάθε προηγούμενο, διότι προσφέρεται σαν μια γενικότερη εισαγωγή-τοποθέτηση πάνω σε βασικά ζητήματα που ενσκήπτουν αυτή τη μακρά και πολύ δύσκολη περίοδο για την ιστορία των γραμμάτων μας. Η μελέτη προσηλώνεται στα χωροχρονικά όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας, μέσα στα οποία αναπτύχθηκε και εξελίχθηκε η γλώσσα μας και τα εκφραστικά της μέσα, όπως και η σχέση της με την κληρονομημένη παράδοση, αλλά και οι αλληλεπιδράσεις από την ανατολική και δυτική γραμματική επιρροή. Πρόκειται για μια περίοδο δύσκολη, δίχως σαφείς αναφορές, αλλά και έντονο ή ξεκάθαρο στίγμα, μέσα σ’ ένα πολιτικοκοινωνικό πλαίσιο υποδούλωσης, όπου τη βασικότερη επιμέλεια της εκπαίδευσης είχαν οι μορφωμένοι κληρικοί. Η μορφή και ο χαρακτήρας αυτής της εκπαίδευσης είναι που δημιούργησε αβυσσαλέες φιλολογικές, πολιτικές και εθνικές διαμάχες, οι οποίες κατέληξαν στο να ανοίξουν γλωσσικά μέτωπα που τελικά δεν άφησαν κάποια δημιουργική κληρονομιά, πέρα από ομηρικές έριδες που άγγιξαν τα όρια της γραφικότητας. Πρόκειται για μια υπεύθυνη και κριτική προσέγγιση σ’ ένα λεπτό ζήτημα, όπως είναι αυτό των καταβολών της εθνικής μας λογοτεχνίας.

Σάφαϊρ

Μονάκριβη

Μετάφραση: Αγορίτσα Μπακοδήμου

Εκδόσεις Καστανιώτη

Σελ. 200

Είναι εντυπωσιακό, όσο κι αν μας είναι γνωστό, το πόσο υποβαθμισμένη είναι η ανθρώπινη ύπαρξη σε πολλές κεντρικές περιοχές των ΗΠΑ. Είναι επίσης εντυπωσιακό με πόση άνεση καταγγέλλεται αυτή η απίστευτη κατάσταση ανθρώπων-σκουπιδιών, λες κι αυτή η δημόσια εξομολόγηση εξορκίζει τις ευθύνες αυτής της περίεργης υπερδύναμης, αυτής της χώρας η οποία δεν σε αφήνει να πλήξεις. Το ότι είτε ο κινηματογράφος είτε η λογοτεχνία, τέχνες που στην Αμερική ασκούνται με υψηλότατες επιδόσεις, έχουν την άνεση να μας γνωστοποιούν κάθε τόσο το σκοτεινό πρόσωπο της χώρας τους, δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην υψηλό επίπεδο δημοκρατίας. Η Δημοκρατία υποθέτω ότι πρέπει να είναι όχι ένα πολίτευμα ανεκτικό στην κάθε είδους καταγγελία, αλλά ένα πολίτευμα που δίνει άμεσες λύσεις σε ό,τι κακώς κείμενο έρχεται στο φως. Αυτές και άλλες σκέψεις μου δημιουργήθηκαν με την ιστορία που αφηγείται η πρωτοεμφανιζόμενη μαύρη συγγραφέας, της οποίας η ηρωίδα Κλαρίς Πρέσιους Τζόουνς, που ζει στο Χάρλεμ, βιάζεται ανηλεώς από τον πατέρα της, αποκτά παιδιά από αυτή την ανίερη σχέση, δέρνεται αλύπητα από την άστοργη μάνα της και έχει να αντιμετωπίσει την υπέρβαρη και αντιαισθητική της εμφάνιση. Όλα αυτά τα κραυγαλέα συμβαίνουν σε μια περιοχή της Νέας Υόρκης, όπου δεν υπάρχει καμιά διαφυγή γι’ αυτή την κοπέλα. Συγκεκριμένα, δεν υπάρχει κανείς γι’ αυτήν, παρά μόνο ο (αμερικανικός) από μηχανής θεός στο πρόσωπο μιας καθηγήτριας, η οποία παίρνει το ζήτημα προσωπικά. Η λύση επαφίεται στον προσωπικό (ουρανοκατέβατο) ηρωισμό. Ένα δυνατό ανάγνωσμα που μεταφέρθηκε αμέσως στον κινηματογράφο!

Ξενοφών Μπρουντζάκης [[email protected]]