Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες καθώς και οι κάτοικοι των νησιών του ΒΑ Αιγαίου βιώνουν μια θλιβερή πραγματικότητα σε μια άκρως καταθληπτική καθημερινότητα. Αντιδημοφιλής η διαπίστωση και ιδιαιτέρως «επικίνδυνη» η ενασχόληση με το πρόβλημα, του οποίου η όποια προσπάθεια για την επίλυση του εστιάζεται στην μη αποδοχή της πραγματικότητας. 

Τα δικαιώματα των απεπισμένων απ’ τη μια, με τα δικαιώματα των κατοίκων όλων αυτών των περιοχών που υφίστανται την πίεση της αύξησης του αριθμού των μεταναστών και προσφύγων απ’ την άλλη. Σύγκρουση δικαιωμάτων σ’ ένα περιβάλλον που κυριαρχούν τα στερεότυπα, οι εμμονές και η άρνηση της θεμελιώδους αρχής ότι, η προστασία των νομικών θεσμών δεν εξαιρεί τα άτομα με διαφορετική εθνότητα. 

Αντιλαμβάνομαι τι θα σκεφθεί ο κάτοικος της Λέσβου, της Λέρου, της Χίου και των άλλων νησιών. «Ωραία, λόγια, αλλά δεν τους έχεις εσύ στο σπίτι σου». Δεν το αρνούμαι. Όπως και δεν αρνούμαι τη λήψη αυστηρών κανόνων ως προς τον καθορισμό της έννοιας του «πρόσφυγα» και του «μετανάστη». Εξυπακούεται ότι δεν αρνούμαι και την αστυνόμευση για την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας από άτομα που έχουν παρεισφρύσει μεταξύ των προσφύγων και των μεταναστών.

Αρνούμαι, όμως, να συνταυτισθώ με κάθε μορφή εθνικισμού που κρύβεται πίσω από «αντιδράσεις» και «διαμαρτυρίες» τοπικών κοινωνιών που στην ουσία παραπέμπουν στην «αυθεντικότητα» του «εθνικού πολιτισμού». Δεν είναι όλοι έτσι όσοι διαμαρτύρονται, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι φωνές της μειοψηφίας εκείνων που θεωρούν ανεπιθύμητους τους πρόσφυγες καλύπτουν εκείνες τις φωνές που με μετριοπάθεια και κατανόηση προσπαθούν να προσεγγίσουν το πρόβλημα. Και ας μη γελιόμαστε το πρόβλημα είναι παγκόσμιο, δεν είναι ελληνικό και σε κάθε περίπτωση δεν αντιμετωπίζεται εφόσον η πολιτική ηγεσία δεν βρει την «εύθραυστη ισορροπία» ανάμεσα στο Έθνος και στο Κράτος.

Τα κράτη στην Ευρωπαϊκή Ένωση αντί να αντιμετωπίσουν την αύξηση των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών στη βάση των θεμελιωδών δικαιωμάτων, στα οποία άλλωστε βασίζεται και το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, προτάσσουν την κυριαρχία τους προκειμένου να καθορίσουν ποιοι πρόσφυγες δικαιούνται ασύλου και ποιοι όχι. Οι χώρες του Βίζεγκραντ που κλείνουν τα σύνορά τους υψώνοντας τείχη με σκοπό να κρατήσουν μακριά τους πρόσφυγες, οδηγούν τις χώρες υποδοχής(πχ Ελλάδα, Ιταλία κλπ) στη δημιουργία ακόμα περισσότερων προσφυγικών καταυλισμών πυροδοτώντας εθνικές κρίσεις στα κράτη-«αποθήκες». Αυτή την θλιβερή πραγματικότητα δεν μπορεί να την αντιμετωπίσει ο λαϊκισμός ενός περιφερειάρχη, αλλά ούτε και ο κοινωνικός αυτοματισμός που εν πολλοίς τροφοδοτείται από τα κόμματα.

Εν ολίγοις στη Μόρια και αλλού όπου υπάρχουν καταυλισμοί, δεν δοκιμάζεται μόνο η αντοχή των τοπικών κοινωνιών, αλλά κυρίωςδοκιμάζεται  η ανοχή στο δικαίωμα να υπάρχουν δικαιώματα. Κι αν θέλετε δοκιμάζεται μέσω της προσφυγικής κρίσης η ιδέα της Ένωσης της Ευρώπης στα βάση του ανθρωπισμού και του κράτους δικαίου. Και πάνω σ’ αυτή τη βάση η Ευρώπη οφείλει με πυγμή και αποφασιστικότητα να πάρει εκείνα τα μέτρα που με αυστηρότητα θα εφαρμοσθούν έναντι εκείνων των κρατών που την υπονομεύουν τοποθετώντας πάνω από το «Κράτος» το «Έθνος». Προφανώς το πρόβλημα δεν θα λυθεί, αλλά τουλάχιστον θα επιμεριστεί κατ’ αναλογία σε όλα τα κράτη μέλη. Αρκεί η ΕΕ να πάρει τη μεγάλη απόφαση να διαχωρίσει το «Έθνος» από το «Κράτος».