Πέρνα τα σύνορα, Ηλέκτρα

Πέρνα τα σύνορα, Ηλέκτρα

Το Εθνικό Θέατρο της Αλβανίας, με άποψη και λίγα μέσα, ανεβάζει «Ηλέκτρα». Δώστε στην οργισμένη πριγκίπισσα διαβατήριο να έρθει στην Ελλάδα το καλοκαίρι

Το πρώτο ανέβασμα αρχαίας τραγωδίας στο Εθνικό Θέατρο της Αλβανίας, αποκλειστικά με αλβανούς συντελεστές, είναι ένα μωρό έτοιμο να γεννηθεί. Θα γίνει θεατρική πράξη σύντομα, μέσα στο Μάρτιο, όταν θα ανεβεί στα Τίρανα, όπου το ρεύμα και το νερό κόβονται συχνά-πυκνά, οι δουλειές είναι λίγες και το μέλλον της καθημερινής ζωής αβέβαιο. Δηλαδή κάτι σαν την Ελλάδα στα πιο άγρια όνειρα όλων των μεταπολεμικών κυβερνήσεων, της Κομισιόν, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Πού να ξέρω αν θα είναι καλή η παράσταση; Δεν έχω ιδέα. Λέω όμως, για εκατό λόγους, να το σκεφτούν σοβαρά οι αρμοδίως αρμόδιοι• μάλιστα σε καιρό δεινής οικονομικής κρίσης να βγάλουν ένα «διαβατήριο» στη θολωμένη από την οργή για εκδίκηση πριγκίπισσα ώστε να περάσει τα σύνορα της Κακαβιάς. Με δυο λόγια, το Ελληνικό Φεστιβάλ, κάποιος Δήμος, ή έστω κάποιος ιδιώτης –πού τέτοια τύχη! «Μαικήνες» χωρίς κρατική επιχορήγηση δεν υπάρχουν στην Ψωροκώσταινα–, να απευθύνουν επίσημη πρόσκληση για να παιχτεί αυτή η παράσταση φέτος το καλοκαίρι και στην Ελλάδα. Το μήνυμα είναι σαφές: Αλβανοί δεν είναι μόνον όσοι πετάνε χειροβομβίδες μέρα μεσημέρι στο Βύρωνα. Κι αυτό το μήνυμα πρέπει να το στείλουμε όσο πιο καθαρά γίνεται, κόντρα στα ρατσιστικά στουρνάρια που βλέπουν σε κάθε μετανάστη έναν εχθρό του αιματολογικά αμόλυντου ελληνικού έθνους (κι ας μιλούσε, ενδεχομένως, ο προπαππούλης τους αρβανίτικα, βλάχικα, βουλγάρικα, τούρκικα ή ladino…) ή στις κουλτουρομουσίτσες που διυλίζουν τον κώνωπα ασκώντας κριτική στις ταβέρνες, τα μπαράκια και τα σαλόνια. Πρόπερσι το Εθνικό Θέατρο της γείτονος είχε καλέσει στα Τίρανα τον σκηνοθέτη Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο για να ανοίξει το δρόμο που οδηγεί στο αρχαίο δράμα. Ανέβασε τις «Τρωάδες», με τη βετεράνο Μαργαρίτα Τζέπα στο ρόλο της Εκάβης, ηθοποιό σεβάσμια για χάρη της οποίας οι αλβανοί οδηγοί φρενάρουν και την αφήνουν να περάσει μόλις πατάει το πόδι της από το πεζοδρόμιο στο δρόμο. Βέβαια, οι συνθήκες δεν ήταν ιδανικές, γκρίνιες ακούστηκαν και για τα οικονομικά και για τα τεχνικά μέσα. Ωστόσο είναι συγκινητικό το ότι οι γείτονες σκύβουν ξανά, αυτή τη φορά με τις δικές τους δυνάμεις, πάνω στο απέραντο παζλ της αρχαίας τραγωδίας. Κι επειδή δεν γίναμε ακόμη νούμερα σε δήθεν λαμπρές στατιστικές, όπως θα ήθελαν ο αλήστου μνήμης σταλινικός δικτάτορας Εμβέρ Χότζα ή ο νυν πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν-Κλοντ Τρισέ, ας θυμίζουμε ότι κατά κανόνα πίσω από τις συλλογικές προσπάθειες υπάρχουν ένας-δυο οραματιστές. Ξεροκέφαλοι και ενίοτε δονκιχωτικοί, παζαρεύουν την ψυχή τους με την πραγματικότητα. Με λίγη τύχη κερδίζουν δυο πανάκριβα ξεροκόμματα γαλήνης και αληθινής δημιουργίας. Τέτοια περίπτωση, νομίζω, είναι ο εξ Αλβανίας ορμώμενος ηθοποιός Λαέρτης Βασιλείου, ο οποίος απέδωσε στα αλβανικά το κείμενο του Σοφοκλή, βασιζόμενος στη μετάφραση του Δημήτρη Μαυρίκιου, ενώ παίζει και τον Ορέστη. Ο Βασιλείου είχε συμβάλει αποφασιστικά και στο ανέβασμα των Τρωάδων, ενώ τώρα άφησε τα «καλά λεφτά» της θεατρικής Αθήνας, όπως λέει, για να συναντήσει «ανθρώπους που δουλεύουν με αυταπάρνηση». Τη σκηνοθεσία έχει αναλάβει μια «παλιά καραβάνα» του αλβανικού θεάτρου, ο Άδωνις Φιλίπι, τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Ηλέκτρας θα παίξει η Λουίζα Τζουβάνι. Στα Βαλκάνια πρέπει να χυθεί αίμα για να στεριώσουν τα γεφύρια. Το επιβεβαιώνουν οι μύθοι όλων των βαλκανικών λαών. Η διπλή δολοφονία της αχόρταγης για την εξουσία Κλυταιμνήστρας και του μιλιταριστή, αν επιτρέπετε τη χρήση του όρου, Αίγισθου, ανακαλεί τις φοβερές «βεντέτες» (απ’ αυτές έχουν πικρή πείρα και σήμερα στην Αλβανία, ιδίως τη βόρεια) και γεννάει σύμβολα υπέρτατης ηθικής τάξης που ζυγίζονται επικίνδυνα στην κόψη του ξυραφιού, όπως η Ηλέκτρα και ο Ορέστης. Υπάρχουν σήμερα οικογένειες σαν της Κλυταιμνήστρας. Και πιστεύω ότι οι Ηλέκτρες είναι απαραίτητες σε κάθε εποχή» λέει ο Φιλίπι. Ας έρθει λοιπόν στην Ελλάδα το καλοκαίρι να μας δείξει τι εννοεί. Φυσικά, κανένα ελληνικό τηλεοπτικό κανάλι δεν θα βγάλει έκτακτο δελτίο ειδήσεων για την άφιξη του Εθνικού Θεάτρου της Αλβανίας. Αλλά το ξέρουμε πια, η τέχνη δεν ανατρέπει καθεστώτα, διαμορφώνει συνειδήσεις. Και τις εξακοντίζει στο μέλλον.

Γιώργος Ι. Αλλαμανής [[email protected]]