search
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29.03.2024 16:22
MENU CLOSE

Οι τρεις σπουδαίες μάχες των κυβερνήσεων – Η μεγαλύτερη δοκιμασία για τα συστήματα υγείας και την εμπιστοσύνη στην πολιτική

Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ

τεύχος 2117
19-3-2020
21.03.2020 04:00
trump_2-2.jpg

 

Οι σημερινές κυβερνήσεις και ηγέτες ανά τον κόσμο δεν έχουν ποτέ πριν αντιμετωπίσει μια θανατηφόρο πανδημία, όπως αυτή του κορωνοϊού, μαζί με τις οικονομικές της συνέπειες. Το μέγεθος του προβλήματος είναι αδιανόητο. 
Είναι πολύ εύκολο να δούμε το τι μας επιφυλάσσει το άμεσο μέλλον ρίχνοντας μια ματιά στην Ιταλία: Μέχρι πριν από δύο εβδομάδες πίστευαν ότι θα τα καταφέρουν. Είναι μια πλούσια ευρωπαϊκή χώρα, με νοσοκομεία που προσφέρουν κορυφαίας κλάσης περίθαλψη. Αλλά ξαφνικά άνθρωποι άρχισαν να καταφθάνουν κατά κύματα στα νοσοκομεία με πνευμονία. Έχοντας ξεμείνει από αναπνευστήρες και οξυγόνο, οι εξουθενωμένοι γιατροί αναγκάζονται πια να αφήνουν συνειδητά ανθρώπους, κυρίως ηλικιωμένους, να πεθάνουν. 

Οι επιδημιολόγοι υπολογίζουν ότι οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες βρίσκονται μόλις μία με δύο εβδομάδες πίσω από την Ιταλία. Χώρες λιγότερο «συνδεδεμένες», όπως π.χ. η Αίγυπτος ή η Ινδία, απέχουν περισσότερο, αλλά όχι πολύ.
Δεν υπάρχει προηγούμενο στη σημερινή, αποκαλυπτικών διαστάσεων, μάχη που να αφορά όλες τις χώρες, όλα τα συστήματα διακυβέρνησης και όλα τα συστήματα υγείας ταυτόχρονα. Καθώς τα νοσοκομεία και οι υπηρεσίες υγείας λυγίζουν και οι νεκροί αυξάνονται με ραγδαίους ρυθμούς, οι κυβερνήσεις συνειδητοποιούν πια ότι είναι αναγκασμένες να περάσουν την «καταιγίδα».

Τρεις παράμετροι θα καθορίσουν τις επιδόσεις των κυβερνώντων σε όλες τις χώρες:
1. Ποια στάση θα κρατήσουν απέναντι στην αβεβαιότητα. 
Η αβεβαιότητα έχει συγκεκριμένες αιτίες. Η μία είναι ότι ο SARS-CoV-2 και η ασθένεια που προκαλεί ο κορωνοϊός δεν είναι πλήρως κατανοήσιμα επιστημονικά. Πρόκειται για έναν ουσιαστικά άγνωστο ιό, για τον οποίο όχι απλώς δεν υπάρχει εμβόλιο, αλλά ούτε κανενός είδους θεραπεία. Το αν όποιος προσβληθεί, καταλήξει, αναρρώσει ή επιζήσει με «παράσημο» νέων μόνιμων βλαβών στην υγεία του, είναι αποκλειστικά θέμα τύχης. Κι όχι μόνο θέμα ηλικίας, όπως δείχνουν και οι πολλοί ηλικιακά νεότεροι νεκροί. 
Μια άλλη αιτία αβεβαιότητας είναι ότι ο κορωνοϊός, σε κάθε χώρα ή περιοχή, τείνει να εξαπλώνεται με τρόπο ύπουλο: μη ανιχνεύσιμο! Μέχρι να ανιχνευθούν μέσω ελέγχου κρούσματα σε μια περιοχή, έχει ήδη αρχίσει να εξαπλώνεται σε πολλές άλλες, όπως ακριβώς έγινε στις περιπτώσεις της Ιταλίας, της Ν. Κορέας και του Ιράν. Όταν πια οι κυβερνήσεις κλείσουν σχολεία και απαγορεύσουν τα πλήθη, συχνά είναι πολύ αργά. 

Η απάντηση της Κίνας, τη λύση της οποίας υποστήριξε και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ήταν να επιβάλει μια βίαιη καραντίνα που περιλάμβανε μαζικούς ελέγχους και ισχυρή αστυνόμευση. Με συνέπεια ένα υψηλό ανθρώπινο και οικονομικό κόστος, αλλά και τη μείωση του αριθμού νέων κρουσμάτων. 
Ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ, μάλιστα, έκανε πριν από λίγες μέρες τον δικό του «γύρο θριάμβου» επισκεπτόμενος την Ουχάν. Όμως η αβεβαιότητα επιμένει ακόμη και στην Κίνα, ακριβώς επειδή κανείς δεν γνωρίζει αν πρόκειται να ξεσπάσει δεύτερο κύμα εξάπλωσης του ιού από τη στιγμή που χαλαρώνει η καραντίνα.

Στις δυτικές δημοκρατίες οι κυβερνήσεις πρέπει να ζυγίσουν το αν οι πολίτες θα ανεχθούν το κινεζικού τύπου σκληρό καθεστώς απομόνωσης και επιτήρησης. Τα lockdown σε ευρωπαϊκές χώρες, ακόμη και αυτό της Ιταλίας, που είναι μέχρι στιγμής το αυστηρότερο, είναι κατά βάση αυτοπεριοριστικά και δεν παραβιάζουν βαρέως τα δικαιώματα των ανθρώπων. 
Όμως, αν τα ευρωπαϊκά lockdown από τα κρατικά μέτρα περιορισμού του ιού αποδειχθούν πιο αναποτελεσματικά από της Κίνας, τότε θα είναι το ίδιο κοστοβόρα και πολύ λιγότερο περιοριστικά για την εξάπλωση. Δεν θα συγκρατήσουν, δηλαδή, τον ιό επειδή ο κόσμος δεν συμμορφώνεται, αλλά και δεν θα αποφευχθεί η βλάβη στην οικονομία. 

2. Τα συστήματα υγείας. 
Η αποτελεσματικότητα εξαρτάται από την ικανότητα και τη δομή των συστημάτων υγείας της κάθε χώρας. Κάθε δομή υγείας θα πιεστεί μέχρι σημείου κατάρρευσης. Κράτη και μέρη όπου ο κόσμος λαμβάνει πλημμελείς υπηρεσίες υγείας θα είναι τα πιο ευάλωτα. Αλλά ακόμη και τα αρτιότερα νοσοκομεία στις πλουσιότερες χώρες θα δυσκολευθούν να αντεπεξέλθουν.

Τα γενικά συστήματα υγείας, με κεντρικό σχεδιασμό, θα είναι ευκολότερο να κινητοποιήσουν πόρους και να προσαρμόσουν νέες πρακτικές και κανόνες από κατακερματισμένα ή ιδιωτικά συστήματα που πρέπει να απασχολούνται με το ποιος πληρώνει ποιον και ποιος είναι υπόλογος για τι. 
Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι οι ΗΠΑ, που, παρά τον πλούτο και το εξαιρετικό ιατρικό τους δυναμικό, αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Το ιδιωτικό τους σύστημα είναι δομημένο γύρω από την παροχή ιατρικών υπηρεσιών επί πληρωμή.
Υπάρχουν 28 εκατομμύρια ανασφάλιστοι Αμερικανοί, 11 εκατομμύρια παράτυποι μετανάστες και ένας άγνωστος αριθμός ανθρώπων που δεν παίρνουν άδεια ασθενείας μετ’ αποδοχών. Όλοι αυτοί έχουν λόγους να αποφύγουν τον έλεγχο και την απομόνωση ακριβώς επειδή είτε δεν μπορούν να πληρώσουν για έλεγχο είτε δεν θα αντέξουν να απομονωθούν χωρίς κανένα εισόδημα. 

3. Ο βαθμός εμπιστοσύνης του κόσμου στις κυβερνήσεις. 
Η εμπιστοσύνη δίνει στους κυβερνώντες την ευχέρεια να λαμβάνουν δύσκολες αποφάσεις σχετικά με τις καραντίνες και τα μέτρα κοινωνικής απομόνωσης, συμπεριλαμβανομένων κλεισίματος σχολείων και χώρων που συνωστίζεται κόσμος. 
Το Ιράν, για παράδειγμα, όπου η κυβέρνηση είναι ιδιαίτερα αντιδημοφιλής, υπάρχει η υποψία ότι αποκρύπτει θανάτους και κρούσματα. Αυτός θεωρείται ένας από τους λόγους για τους οποίους αντιφρονούντες κληρικοί αρνούνται να κλείσουν τζαμιά, παρά το γεγονός ότι μέσω αυτών εξαπλώνεται ο κορωνοϊός. 
Τίποτε δεν πυροδοτεί τον φόβο και τη φημολογία περισσότερο από την υποψία ότι οι πολιτικοί κρύβουν την αλήθεια. Όταν οι πολιτικοί υποβαθμίζουν την απειλή, ακόμα και λόγω μιας εσφαλμένης προσπάθειας να αποφευχθεί ο πανικός, καταλήγουν να προκαλούν σύγχυση και κόστος σε ανθρώπινες ζωές. 
Παρ’ όλα αυτά, πολλοί ηγέτες δυσκολεύτηκαν να «χωνέψουν» έγκαιρα το μέγεθος της πανδημίας και να τηρήσουν τη σωστή στάση: να μιλήσουν γι’ αυτήν. Ο Τραμπ, για παράδειγμα, παλαντζάρει από την άκρατη αισιοδοξία μέχρι την ανοιχτή επίθεση στους εχθρούς του. Την προηγούμενη εβδομάδα ανακοίνωσε μία απαγόρευση 30 ημερών σε όλες τις πτήσεις από την Ευρώπη, κάτι που ελάχιστα θα προσφέρει στην επιβράδυνση μιας ασθένειας που ήδη πια «κυκλοφορεί» στην Αμερική.

Μια δύσκολη ισορροπία
Η κάθε χώρα καλείται σήμερα να βρει τη δική της ισορροπία ανάμεσα στα πλεονεκτήματα που δίνει η ιχνηλάτηση του κορωνοϊού και στην παραβίαση της ιδιωτικότητας. Οι περιπτώσεις της Κίνας και της Ν. Κορέας, δηλαδή εκεί όπου η μάχη κατά του ιού προέχει της ιδιωτικότητας, δείχνουν ότι τα big data και οι μαζικοί έλεγχοι είναι τρόποι «αναγνώρισης» των κρουσμάτων και περιορισμού της διασποράς. 
Οι κυβερνήσεις επίσης περιμένουν ότι θα χτυπηθούν με όλη τη δύναμη της πανδημίας, αφού μέτρα που περιορίζουν την εξάπλωση, όπως η απαγόρευση συγκεντρώσεων, είναι πιο αποτελεσματικά αν παρθούν πολύ νωρίς. Και κυρίως αν τηρηθούν ευλαβικά από τους πολίτες.

Το μέχρι τώρα καλύτερο παράδειγμα ανταπόκρισης στην πανδημία το δίνει η Σιγκαπούρη, που είχε πολύ λιγότερα κρούσματα από το αναμενόμενο. Χάρη στον συνδυασμό μιας ιδιαίτερα αποτελεσματικής κρατικής λειτουργίας σε μια μικρή περιοχή, όπως η Σιγκαπούρη, της υψηλού επιπέδου γενικής υγειονομικής περίθαλψης για όλους, αλλά και χάρη στο μάθημα από την επιδημία του SARS το 2003, έλαβαν μέτρα νωρίς. Η κυβέρνηση της Σιγκαπούρης κατόρθωσε να πάρει επιτυχώς δύσκολες αποφάσεις με τη συναίνεση των πολιτών ακριβώς επειδή το μήνυμά της ήταν ξεκάθαρο και συνεπές, έγκυρο και βασιζόμενο πάντα στα επιστημονικά δεδομένα.

Η μεγάλη πρόκληση
Στη Δύση ο κορωνοϊός είναι πρόκληση για τη γενιά των πολιτικών που ανέβηκαν στην εξουσία μετά την οικονομική κρίση. Πολλοί από αυτούς επικρίνουν τους ειδικούς και την παγκοσμιοποίηση. Ποντάρουν στον διχασμό και τη σύγκρουση. Από μια άποψη η πανδημία μπορεί να συνεισφέρει στην ατζέντα τους. Όσο οι ελλείψεις θα ταλανίζουν την παγκόσμια οικονομία, κάποιες βιομηχανίες ίσως αποτραβηχτούν από την παγκοσμιοποίηση, αν και μπορεί να προστατεύονταν περισσότερο αν διαφοροποιούσαν τις εφοδιαστικές αλυσίδες.
Η πανδημία του κορωνοϊού βάζει τους επιστήμονες στην καρδιά των κυβερνήσεων, ακριβώς στο επίκεντρο του συστήματος διακυβέρνησης και αποφάσεων κάθε χώρας. Οι πανδημίες είναι εκ φύσεως διεθνή ζητήματα και τα κράτη πρέπει να δουλέψουν μαζί και να συνεργαστούν πάνω σε πρωτόκολλα αντιμετώπισης, όπως και – ας ελπίσουμε σύντομα – θεραπεία και εμβόλιο.

Ορόσημο… τέλους
Το σίγουρο είναι ότι οι απανταχού ανήσυχοι ψηφοφόροι έχουν σήμερα λιγότερη όρεξη για το θέατρο των διενέξεων και των συγκρούσεων ανάμεσα στους πολιτικούς και τα κόμματα. Χρειάζονται, αν δεν απαιτούν, από τις κυβερνήσεις τους να διαχειριστούν τα αληθινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν, που έχουν εξελιχθεί σε ζητήματα επιβίωσης, κάτι που έτσι κι αλλιώς θα έπρεπε να είναι ο μοναδικός σκοπός της πολιτικής.
Ο Ίαν Μπρέμερ, διεθνούς κύρους πολιτικός αναλυτής και διευθυντής του Eurasia Group, εκτιμά ότι τα επόμενα χρόνια η πανδημία του κορωνοϊού θα μνημονεύεται ως το ορόσημο για το τέλος της πρώτης φάσης της παγκοσμιοποίησης. 
Τις τελευταίες δεκαετίες αγορές άνοιξαν, οι αλυσίδες εφοδιασμού έγιναν διεθνείς, αναδύθηκαν μεσαίες τάξεις και φτιάχτηκαν καινούργιες διασυνδέσεις, εμπορικές και κοινωνικές. Πιο πρόσφατα η αντίδραση που δημιουργήθηκε ενάντια στη διαρκώς αυξανόμενη ελεύθερη διακίνηση ανθρώπων και εργασιών δημιούργησε τεράστιες πολιτικές πιέσεις. 

Ο κορωνοϊός έχει ήδη επιφέρει ταξιδιωτικές απαγορεύσεις και κλείσιμο συνόρων, ενώ έχει πυροδοτήσει αλληλοκατηγορίες μεταξύ κυβερνήσεων, όπως για το ποια κυβέρνηση φταίει για την πανδημία, ποια δεν την περιορίζει αποτελεσματικά κ.λπ. Από τον βαθμό της βλάβης που θα επιφέρει ο κορωνοϊός σε ανθρώπινο και οικονομικό επίπεδο σε ολόκληρο τον κόσμο θα εξαρτηθεί το αν κάποια μέρα στο μέλλον αυτή η πανδημία θα θεωρείται το σημαντικό σημείο καμπής για το σύνολο της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας.

google_news_icon

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

Το topontiki.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά υβριστικά σχόλια και διαφημίσεις. Οι χρήστες που παραβιάζουν τους κανόνες συμπεριφοράς θα αποκλείονται. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29.03.2024 16:21